: ૨ : આત્મધર્મ : પ્ર. અષાડ : ૨૪૯પ
શુદ્ધ ઉપયોગરૂપ પરિણમેલો ધુ્રવઆત્મા જ
અનુભવ કરવા યોગ્ય છે
પ્રવચનસાર ગા. ૧૯૧–૧૯૨–૧૯૩–૧૯૪ માં પરથી વિભક્ત
શુદ્ધઆત્મા બતાવીને, મોહના ક્ષય માટે તેની ભાવના–તેની
ઉપલબ્ધિ તેનો અનુભવ–તેનું ધ્યાન કરવાનું કહ્યું છે. તેનો સાર
અહીં આપ્યો છે.
જ્ઞેય એવા સમસ્ત તત્ત્વોમાં સ્વ શું અને પર શું? એની ભેદજ્ઞાન દ્વારા જેણે
યથાર્થ વહેંચણી કરી છે તે જીવને તેનું ફળ શું આવે છે? તે અહીં બતાવે છે.
પ્રથમ તો, નિશ્ચયનયવડે સમસ્ત પર દ્રવ્યોથી ભિન્ન એવા પોતાના શુદ્ધ દ્રવ્યને
જ્ઞાનદર્શનમય જાણવું જોઈએ. જે જીવ એવા શુદ્ધ દ્રવ્યને નથી જાણતો, અને અશુદ્ધ
ભેળસેળવાળા દ્રવ્યનું કથન કરનારા એવા વ્યવહારનયથી વિમોહીત થઈને શરીર–ધન
વગેરેનું પોતાનું માનીને મમત્વ કરે છે તે જીવ મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે અને શ્રામણ્યના માર્ગને
તેણે દૂરથી જ છોડી દીધો છે, મોક્ષના માર્ગથી વિરુદ્ધ એવા ઉન્માર્ગમાં તે વર્તે છે.
શુદ્ધનયવડે સ્વ–પરનું યથાર્થ ભેદજ્ઞાન કરીને શુદ્ધ આત્માને અનુભવવો તે જ
મુનિપણાનો માર્ગ છે.
શુદ્ધનયવડે સ્વ–પરની અત્યંત ભિન્નતા જાણીને, ‘શુદ્ધ જ્ઞાન જ એક હું છું’ એમ
જેણે અનુભવ્યું છે, અને શરીરાદિ પરદ્રવ્યો સાથેના સ્વ–સ્વામીપણાના સંબંધને સર્વથા
ખંખેરી નાખ્યો છે, તેને જ પોતાના આત્મસ્વભાવમાં એકાગ્રતારૂપ ધ્યાન વડે
શુદ્ધાત્મપણું હોય છે; ને તે જ મોક્ષમાર્ગ છે. માટે આવો શુદ્ધાત્મા જ અનુભવમાં લેવા
યોગ્ય છે; અને એના અનુભવના ફળમાં પરમ મોક્ષસુખ પ્રાપ્ત થાય છે.