જીવને પોતાના ધુ્રવ શુદ્ધ સ્વભાવ સિવાય અન્ય કોઈ શરણરૂપ નથી, બધા સંયોગો
અધુ્રવ અને ભિન્ન છે. આવી ભિન્નતા જાણતો ધર્મી પોતાના સ્વભાવનું જ અવલંબન
લ્યે છે; ફરી ફરીને તેની પરિણતિ પોતાના સ્વરૂપની સન્મુખ થાય છે. કોઈ શુભાશુભ
કર્મોદયઅનુસાર લક્ષ્મી–શરીર–અનૂકુળ–પ્રતિકૂળસંયોગો હો ભલે, પણ ધર્મી તેને પોતાથી
અત્યંત ભિન્ન જ દેખે છે; પોતાને તો જ્ઞાનદર્શનસ્વરૂપ અતીન્દ્રિય મહાન પદાર્થ તરીકે
પોતામાં અનુભવે છે. –આવા આત્માને અનુભવ કરે તેને જ મોહનો નાશ થાય, ને તેને
જ મુનિપણું તથા કેવળજ્ઞાન અને પરમસુખ પ્રગટે.
છે. પોતાનો આનંદ પોતામાં ભર્યો છે પણ પોતાના આનંદને ભૂલ્યો
એટલે તેનો આરોપ બીજામાં કર્યો કે ‘આમાં મારો આનંદ છે.’ –પણ
એ આરોપ મિથ્યા છે–ખોટો છે.
સુખ તે આત્માનો સ્વભાવ ન રહ્યો! પણ ભાઈ, એવો (સુખ
વગરનો) આત્મા ન હોય. આત્મા તો સુખસ્વરૂપ છે. આત્મા
આનંદથી ખાલી નથી, આત્મા પોતાના આનંદથી ભરેલો છે. એનું
ભાન કરતાં આનંદના સ્વાદનું વેદન થાય છે.