Atmadharma magazine - Ank 308a
(Year 26 - Vir Nirvana Samvat 2495, A.D. 1969).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 7 of 44

background image
: પ્ર. અષાડ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૫ :
આત્માથી ભિન્ન એવા જે શાશ્વત જડ–ચેતન જ્ઞેય દ્રવ્યો જગતમાં અનંત છે, તે
જ્ઞેયદ્રવ્યોનું આલંબન જ્ઞાનને નથી, આત્માના જ્ઞાનનો પ્રવાહ તે જ્ઞેયોમાંથી નથી
આવતો. તે જ્ઞેયોથી તો જ્ઞાન જુદું છે, જ્ઞાનનો પ્રવાહ આત્મામાંથી આવે છે. આત્માના
અવલંબને પ્રગટેલી જે જ્ઞાનપર્યાય તે સ્વધર્મ છે, ને તે સ્વધર્મથી આત્માને અભિન્નપણું
છે; આ રીતે પરદ્રવ્યના ધર્મોથી ભિન્નપણું ને સ્વધર્મોથી અભિન્નપણું હોવાથી આત્માને
એકપણું છે.
જુઓ, પાંચબોલ વડે અસ્તિ–નાસ્તિથી આત્માનું એકત્વસ્વરૂપ બતાવ્યું છે.
આવું એકત્વ હોવાથી આત્મા શુદ્ધ છે.
અહો; મારા જ્ઞાનધર્મમાં મને પરજ્ઞેયોનું આલંબન નથી, ઈંન્દ્રિયોનું આલંબન
નથી; મારા જ્ઞાનસ્વભાવનું મને આલંબન છે. શુદ્ધ અને ધુ્રવ એવા મારા આત્માનું જ
મને આલંબન છે–એમ ધર્મી જાણે છે. ને જે આવું નિજસ્વરૂપ છે તેને જ મોહનો ક્ષય
થાય છે.
આ રીતે શુદ્ધનય પરદ્રવ્યોથી વિભક્ત અને સ્વધર્મોથી અવિભક્ત એવા
શુદ્ધઆત્માનું સ્વરૂપ બતાવે છે. આવો શુદ્ધઆત્મા ધુ્રવ હોવાથી તે ઉપલબ્ધ કરવા યોગ્ય
છે, તે અનુભવમાં લેવા યોગ્ય છે. આત્માને જગતના કોઈ પદાર્થોનો સંયોગ ધુ્રવ રહેતો
નથી, પોતાનો જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા જ ધુ્રવ રહે છે, તેનો કદી વિયોગ નથી; માટે તે જ
એક આશ્રય કરવા જેવો છે. બીજા પદાર્થોનો સંબંધ તો વૃક્ષની છાયા સમાન અસ્થિર છે,
અધુ્રવ છે. જેમ રસ્તે ચાલ્યા જતા મુસાફરને માર્ગમાં અનેક વૃક્ષોની છાયાનો સંસર્ગ
થાય છે, પણ તે છાયા કાંઈ મુસાફરના ભેગી નથી આવતી, છાયા નવી નવી બદલે છે
ને મુસાફર તો એકનો એક રહે છે; મુસાફર તે છાયાનો જ આશ્રય સમજીને ઊભો રહે
તો તે ધારેલા સ્થળે પહોંચી ન શકે. મુસાફરને ઝાડની છાયાનો આશ્રય નથી. તેમ
મોક્ષનો પ્રવાસી એવો આ આત્મા, તેને વચ્ચે રસ્તામાં ઝાડની છાયા જેવા શરીરાદિના
અનેક સંયોગો આવે છે, પણ ધર્મી તેને ઉપલબ્ધ કરતો નથી, તેને પરદ્રવ્ય જાણે છે,
તેનાથી ભિન્ન પોતાનું સ્વરૂપ જાણીને તેનો જ આશ્રય કરે છે. ધુ્રવ એવો શુદ્ધઆત્મા
એક જ મોક્ષાર્થી જીવનું શરણ છે, બીજું કોઈ શરણ નથી.
જેમ મધદરિયે એક વહાણ ચાલ્યું જતું હોય, તે વહાણ ઉપર બેઠેલા પંખીને
દરિયા વચ્ચે તે વહાણ સિવાય બીજું કોઈ શરણ નથી, તે પંખી ઊડી ઊડીને ફરી