: ૨૦ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૪૯પ
ગતાંકમાં પૂછેલ દશ જીવોની ઓળખાણ
૧. એક જીવના મોઢામાં અમૃત છે, છતાં તે દુઃખી છે–તે કોણ? (મિથ્યાદ્રષ્ટિ દેવ)
૨. એક જીવ કદી ખાતા નથી છતાં સદાય સુખે જીવે છે–તે કોણ? (સિદ્ધભગવાન)
૩. એક જીવ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે, પણ તે નથી સ્વર્ગમાં, નથી મનુષ્યમાં, નથી તિર્યંચમાં
કે નથી નરકમાં, –તો તે ક્યાં હશે? ........ (મોક્ષમાં)
૪. જંગલમાં જેનો જન્મ, અંજના જેની માતા, તે મોક્ષગામી મહાત્મા શ્રી હનુમાન.
પ. મહાવીરપ્રભુના સૌથી મોટા શિષ્ય–જે બ્રાહ્મણ હતા ને મોક્ષ પામ્યા તે
(ગૌતમસ્વામી)
૬. જિનદીક્ષા લેનારા છેલ્લા મુગટબંધી રાજા, જેણે ભદ્રબાહુસ્વામી પાસે દીક્ષા
લીધી, તે રાજા ચંદ્રગુપ્ત; શ્રવણબેલગોલામાં ચંદ્રગિરિની ગુફામાં તે રહેતા હતા.
૭. એક જીવ વીતરાગ છે, તેનું આયુષ્ય પૂરું થયું છતાં તે મોક્ષ ન પામ્યો, તે
અગિયારમા ગુણસ્થાનવાળો જીવ; તે વીતરાગ છે, અને મરીને સર્વાર્થસિદ્ધિમાં
જ જાય છે.
૮. એક મનુષ્ય એવા–કે જે કદી ખાય નહીં, પીએ નહીં, છતાં લાખો વર્ષ જીવે–તે
અરિહંત દેવ.
૯. એક મનુષ્ય પાસે રાતી પાઈ પણ નથી છતાં જે ગરીબ નથી, તે દિગંબર
મુનિરાજ.
૧૦. કુંદકુંદસ્વામી, જંબુસ્વામી, અકલંકસ્વામી, મરુદેવી, –આમાંથી તે ભવે મોક્ષ
પામ્યું તે કોણ? (જંબુસ્વામી મોક્ષ પામ્યા; બીજા ત્રણ સ્વર્ગમાં ગયા.)
આત્મા ખોરાક ખાય તો મરી જાય
ચેતનસ્વરૂપ આત્મા ખોરાક ખાધા વગર જ જીવે છે; જો ખાય તો મરી જાય;
કેમકે જડ ખોરાકને આત્મા ખાય તો આત્મા જડ થઈ જાય, એટલે મરી જાય. જો જડ
ખોરાકનો પોતામાં પ્રવેશ કરાવે તો ચેતનપણે આત્માનું અસ્તિત્વ જ ન રહે. જડ ખોરાક
વગર જ તેનાથી ભિન્ન અસ્તિત્વપણે આત્મા જીવે છે.
જુઓ તો ખરા, દ્રષ્ટિનો ફેર!
અજ્ઞાની કહે છે કે આત્મા ખોરાક વગર જીવી ન શકે.
જ્ઞાની કહે છે કે આત્મા ખોરાક ખાય તો મરી જાય.
ભાઈ! તું ચેતન, તારે તારું ચૈતન્યજીવન જીવવા માટે જડ ખોરાકની ઓશીયાળ
ક્યાં છે? શરીર પણ જ્યાં તારામાં નથી ત્યાં ખોરાક કેવો? અમૂર્ત આત્મામાં મૂર્ત પદાર્થ
પ્રવેશી શકે નહી. (વીતરાગવિજ્ઞાન ભાગ બીજામાંથી)