: ભાદરવો : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૩૧ :
* આ આત્મા પણ એવો નથી કે એકલા અનુમાનથી, એકલા શાસ્ત્રજ્ઞાનથી બીજાને
જાણી શકે. તે સ્વાનુભૂતિપૂર્વક સ્વ–પરને જાણનારો છે. આ આત્મા બીજા આત્માને,
એટલે કે અરિહંતને–સિદ્ધને–મુનિને–સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જ્ઞાનીને સ્વસંવેદન વગરના એકલાં
અનુમાનથી જાણી શકતો નથી; સ્વસંવેદનપૂર્વક જાણે છે.
* એકલું પરપ્રકાશકજ્ઞાન તે ખરું જ્ઞાન નથી, તેમાં સુખ નથી ને તે આત્માનું સ્વરૂપ
નથી. આત્માને જાણનારું જે સ્વપ્રકાશકજ્ઞાન તે સુખસ્વરૂપ છે. કલશટીકામાં પહેલા
જ શ્લોકમાં એ વાત કરી છે. આત્મા જ સારભૂત છે–કેમકે તેને જાણતાં જાણનારને
આનંદ થાય છે. પરસન્મુખતાથી આનંદ નથી થતો, આત્મામાં સ્વસન્મુખતાથી
આનંદ થાય છે, માટે આત્મા સર્વ પદાર્થોમાં સાર છે.
* આત્મા પ્રત્યક્ષજ્ઞાતા છે. આત્માનું સમ્યગ્દર્શન થવાના કાળે આત્મા સ્વસંવેદનથી
પોતે પોતાને પ્રત્યક્ષ કરે છે. સ્વાનુભૂતિથી પ્રકાશે એટલે કે આત્મા પોતે પોતાને
પ્રત્યક્ષ કરે એવો તેનો સ્વભાવ છે. જો આત્માને પ્રત્યક્ષ ન કરે તો તે જ્ઞાન સાચું
નથી, તે સમ્યગ્દર્શન નથી. એકાંત પરોક્ષ જ્ઞાન તે મિથ્યાજ્ઞાન છે. જ્યારે
સમ્યગ્દર્શન થાય છે ત્યારે સ્વાનુભૂતિપૂર્વક જ થાય છે, આત્માને સ્વસંવેદનમાં
પ્રત્યક્ષ કરતું સમ્યગ્દર્શન પ્રગટે છે. આવા સમ્યગ્દર્શનની અપૂર્વ રીત
આચાર્યભગવાને સમજાવી છે.
જૈનસમાજના પાયા મજબૂત કરવા માટે–
બાળકોને નાનપણથી ધર્મના સંસ્કાર આપો.
ઠેર ઠેર પાઠશાળા ઉઘાડો.
‘પર્યાયનું લક્ષ કરીને’ એને બદલે ‘પર્યાયનું લક્ષ ગૌણ કરીને’ એમ વાંચવું;
–શેમાં? ‘જ્ઞાનચક્ષુ’ પુસ્તકના પૃ. ૧પ૬માં, ચૌથી લાઈનમાં.