શી? જીવ સદાય જીવે તો છે,–પણ એ જીવન આનંદમય છે કે દુઃખમય? તે જોવાનું છે.
જગતથી ભિન્ન એવા નિજાત્માના જ્ઞાનબળે આનંદમય જીવન જીવાય છે; એવા જ્ઞાન
વગરનું દુઃખમય જીવન, તેને જ્ઞાનીઓ ખરૂં જીવન નથી કહેતા પણ ભાવમરણ કહે છે.
બાકી મનુષ્યશરીરમાં (કે ચાર ગતિમાંથી કોઈપણ ગતિમાં) રહેવાનો કાળ તો મર્યાદિત
જ હોય, સંસારમાં કોઈ ગતિ સ્થિર નથી; સ્થિર તો સિદ્ધગતિ છે કે જે ધ્રુવસ્વભાવને
અવલંબનારી છે. આવા લક્ષની પુષ્ટિ થાય, ને સંસારની ક્ષણભંગુરતા જીવને લક્ષગત
રહ્યા કરે એટલે વૈરાગ્યપૂર્વક આત્મહિતમાં તે ઉદ્યમી રહે, તે હેતુથી આત્મધર્મમાં
વૈરાગ્યસમાચારો અપાય છે.
સ્વર્ગવાસ પામી ગયો. નાકના હાડકાની સહેજ તકલીફનું ઓપરેશન કરાવવા
ઈસ્પિતાલમાં ગયેલા, ત્યારે કલોરોફોર્મ સુંઘાડયા બાદ તરત જ કંઈક થઈ જતાં તેમનો
સ્વર્ગવાસ થઈ ગયો. છ બહેનો વચ્ચે તે એક જ ભાઈ હતો, ને કોલેજમાં કોમર્સના
બીજા વર્ષમાં અભ્યાસ કરતો હતો. આવા યુવાનનું આ પ્રકારે એકાએક અવસાન થતાં
તેમના કુટુંબને ખુબ આઘાત થાય તે સહજ છે, પરંતુ વૈરાગ્ય અને તત્ત્વજ્ઞાનના સંસ્કાર
એ જ સમાધાનનો ઉપાય છે. આ સંસારમાં આવા પ્રસંગો ન બને તો બીજે ક્્યાં બને?
પણ આવા સર્વ પ્રસંગોમાં જીવને શાંતિ આપવા માટે માત્ર “સમાધાન” એ જ પરમ
ઔષધ છે.