Atmadharma magazine - Ank 315
(Year 27 - Vir Nirvana Samvat 2496, A.D. 1970).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 25 of 45

background image
: ૨૨ : : પોષ : ૨૪૯૬
* એ વાત મોક્ષપ્રાભૃતમાં કુંદકુંદસ્વામી એ કહી છે કે–
परदव्वादो दुग्गइ सद्दव्वादो हु सुग्गई होई।
इय णाऊण सदव्वे कुणह रई विरय इयरम्मि।।१६।।
સ્વદ્રવ્ય–રત પામે સુગતિ, પરદ્રવ્ય–રત જીવ દુર્ગતિ,
આ જાણીને બન સ્વ–રત જીવ તું થા વિરત પરદ્રવ્યથી.

સ્વદ્રવ્યમાં રત જીવને સુગતિ થાય છે અને પરદ્રવ્યમાં રત જીવને દુર્ગતિ
થાય છે;–આમ જાણીને હે ભવ્ય જીવો! તમે સ્વદ્રવ્યમાં રતિ કરો અને પરદ્રવ્યોથી
વિરતિ કરો.
સુગતિ એટલે મોક્ષ અને દુર્ગતિ એટલે સંસારની ચારે ગતિ; અથવા
સુગતિ એટલે સમ્યક્ પરિણતિ, શુદ્ધ પરિણમન, તે મોક્ષનું કારણ છે; અને દુર્ગતિ
એટલે ભૂંડી પરિણતિ, અશુદ્ધ પરિણમન, તે સંસારનું કારણ છે. માટે
શુદ્ધજ્ઞાનમય સ્વદ્રવ્યનો આશ્રય કરવો, ને પરદ્રવ્યનો આશ્રય છોડવો,–એ
મોક્ષનો માર્ગ છે, એ જૈનસિદ્ધાંતનો સાર છે.
* જીવ જે કાંઈ અજ્ઞાનાદિ બંધભાવ કરે તેમાં પરદ્રવ્યનો જ આશ્રય હોય;
સ્વદ્રવ્યના આશ્રયે કદી બંધભાવ થાય નહીં. भूयत्थमस्सिदो खलु सम्माइट्ठी
हवइ जीवो’ ભૂતાર્થ સ્વભાવના આશ્રયે સમ્યગ્દર્શન છે, એ જ રીતે સમ્યગ્જ્ઞાન,
સમ્યક્ચારિત્ર આદિ વીતરાગભાવ પોતાના સ્વભાવના આશ્રયે છે. મોક્ષભાવમાં
સ્વદ્રવ્યનો આશ્રય છે, ને બંધભાવમાં પરદ્રવ્યનો આશ્રય છે.
* શુભ કે અશુભ બંધભાવમાં પરનો આશ્રય છે–તે વાત અહીં દ્રષ્ટાંતથી સમજાવે
છે–હું આને મારું–એવો અશુભ અધ્યવસાય, અથવા હું આને બચાવું–એવો શુભ
અધ્યવસાય–તે ક્્યારે થાય?–કે સામે તેવા જીવનું અસ્તિત્વ હોય, ને જીવ તેનો
આશ્રય કરે ત્યારે એવી બુદ્ધિ થાય કે હું આ જીવને મારું અથવા હું આને બચાવું.
સામે કોઈ જીવનું અસ્તિત્વ જ ન હોય, તો તેના આશ્રય વગર એવો મારવાનો
કે જીવાડવાનો અભિપ્રાય ક્્યાંથી થાય? વંધ્યસુતને હું મારું, કે આકાશ ફૂલને હું
ચૂંટું એવો ભાવ કોઈને થતો નથી કેમકે સામે તેવી વસ્તુનું અસ્તિત્વ જ નથી.