સમ્યગ્દર્શન થાય છે. વ્યવહાર અભૂતાર્થ છે તેના લક્ષે સમ્યગ્દર્શન થતું નથી, માટે
પર્યાયને અભૂતાર્થ કહી છે. આત્મવસ્તુ સહજસ્વભાવથી અનાદિઅનંત આનંદથી ભરપૂર
છે, પર્યાયમાં આનંદના અંશના વેદનથી એમ પ્રતીતમાં આવ્યું કે અહો, આખો આત્મા
આવા આનંદસ્વરૂપ છે, પૂર્ણ આનંદ મારામાં ભર્યો છે.–આવી પ્રતીતથી સમ્યગ્દર્શન થાય
છે.
ઔદયિકભાવ અપેક્ષાએ આત્મા સાદિ–સાંત છે, તેમજ ક્ષાયોપશમિકભાવ પણ સાદિ–
સાંત છે, ઉપશમભાવ પણ સાદિ–સાંત છે. ઉદયભાવ ને ક્ષયોપશમભાવ પ્રવાહપણે
અનાદિના છે પણ અનાદિના એકરૂપપણે તે ટકતા નથી, તે બદલતા–બદલતા ભાવ છે
તેથી તે સાદિ–સાંત છે. ઉપશમભાવ અનાદિનો નથી હોતો, નવો પ્રગટે છે, ને તેનો અંત
આવી જાય છે, તેથી તે પણ સાદિ–સાંત છે.
કર્તા જીવ કહ્યો. શુદ્ધ સ્વભાવની દ્રષ્ટિમાં ધર્મીને રાગાદિનું કર્તૃત્વ નથી; આમ રાગથી
ભિન્ન શુદ્ધ સ્વભાવને દ્રષ્ટિમાં લેવાથી જ સમ્યગ્દર્શન થાય છે.
જોઈએ. રાગાદિ ઉદયભાવને જીવનો ભાવ કહ્યો, તેથી કાંઈ તે રાગ મોક્ષનું કારણ નથી,
તે બંધના કારણરૂપ ભાવ છે. બંધના કારણરૂપ જે ભાવ છે તેને મોક્ષનું કારણ માને તો
વિપરીત માન્યતા છે.
છે. શ્રેણીકરાજાને મહાવીર ભગવાનની સભામાં ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ થયું, તે જ ક્ષાયિક
સમ્યક્ત્વ અત્યારે નરકમાં પણ તેમને ચાલુ છે, તથા તીર્થંકર થઈને સિદ્ધ થશે ત્યારે
પણ એ જ ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ તેમને ચાલુ રહેશે. અત્યારે તે જીવના અસ્તિત્વમાં ચાર
ભાવો