: ૮ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯૬
પ્રશ્ન:– શું કોઈ વ્યવહાર તે મોક્ષનું કારણ થાય?
ઉત્તર:– હા; એક વ્યવહાર એવો પણ છે કે જે મોક્ષનું કારણ છે. ક્યો વ્યવહાર?
–‘આત્માના સ્વભાવની ભાવના તે આત્મ સ્વભાવરૂપ હોય છે, અને તે જ
આત્મવ્યવહાર છે, અને તે વ્યવહાર જ આત્માને મુક્તિનું કારણ છે, બીજો વ્યવહાર
મુક્તિનું કારણ નથી.’
એ જ શબ્દો કહાનગુરુના હસ્તાક્ષરમાં વાંચો–
–આ વ્યવહારને મોક્ષનું કારણ કહ્યું તે નિશ્ચયથી મોક્ષકારણ છે એટલે કે ખરેખર
તે મોક્ષનું કારણ છે. આ સિવાય પરાશ્રિતભાવરૂપ બીજો કોઈ વ્યવહાર તે મોક્ષનું કારણ
નથી. અને મોક્ષના કારણરૂપ આવો વ્યવહાર પણ શુદ્ધ નિશ્ચયસ્વભાવના આશ્રયે જ
પ્રગટે છે; માટે તે નિશ્ચયસ્વભાવ જ આશ્રય કરવાયોગ્ય છે.
ચાલો જાણીએ–શાસ્ત્રની અવનવી વાતો
સર્વાર્થસિદ્ધિદેવમાં અસંખ્યાતવર્ષે એકાદ જીવ ઊપજે છે.
દેવલોકમાં સર્વાર્થસિદ્ધિના જીવો કરતાં તીર્થંકર થનાર જીવો અસંખ્યાત ગુણા છે.
તીર્થંકર સરેરાશ દર આઠ વર્ષે એક થાય છે, જ્યારે સર્વાર્થસિદ્ધિનાદેવ અસંખ્યાત
વર્ષે એક થાય છે.
દેવગતિમાં સર્વાર્થસિદ્ધિના દેવો સંખ્યાતા જ છે; જ્યારે ત્યાંથી નીકળીને સીધા
તીર્થંકરપણે અવતરનારા જીવો અસંખ્યાતા છે.
દેવલોકમાં અને નરકમાં દરરોજ અસંખ્યાત જીવો ઊપજે છે, ને અસંખ્યાત જીવો
મરે છે.
દેવલોકમાંથી અને નરકમાંથી મરીને, મોટા ભાગના જીવો તો તિર્યંચ ગતિમાં જ
અવતરે છે, મનુષ્ય તો કોઈક જ થાય છે.