“વિશ્વની શ્રેષ્ઠ નિધિઓ કરતાં પણ સમ્યક્ત્વ મહાન છે”
“મનુષ્યને નિધિ, સ્ત્રી અને વાહન વગેરેની પ્રાપ્તિ તો જગતમાં સુલભ છે.”
પરંતુ સમ્યગ્દર્શનરૂપી રત્ન તો સામ્રાજ્ય કરતાંય દુર્લભ છે.”
–કોણ કહે છે ઉપરનાં વચન? સતી સીતા કહે છે.
–ક્યારે કહે છે? જ્યારે રામચંદ્રજીની આજ્ઞાથી તેને ભીષણ વનમાં છોડી દેવામાં
આવે છે ત્યારે વનમાંથી સતી સીતા કૃતાન્તવક્ર સેનાપતિ મારફત મહારાજ રામચંદ્રજીને
સન્દેશમાં કહેવડાવે છે કે “તમે લોકનિંદાના ભયથી મને તો ગર્ભાવસ્થામાં ભીષણવનમાં
છોડી દીધી પરંતુ એ પ્રમાણે ક્યાંક તે લોકનિંદાના ભયથી સમ્યગ્દર્શનને કે જિનેન્દ્રદેવની
ભક્તિને ન છોડી દેશો. કેમકે–
“नरस्य सुलभं लोके निधि–स्त्री–वाहनादिकम्।
सम्यग्दर्शनरत्नं तु साम्राज्यादपि दुर्लभम्।।४२।।
(પદ્મપુરાણ પર્વ ૯૯)
* * *
મુ મુ ક્ષુ નો સિ દ્ધાં ત
એક વખત સત્સમાગમમાં વસતા એક ગરીબ જિજ્ઞાસુની મુલાકાત થઈ...
ચારેકોરની પ્રતિકૂળતાથી ઘેરાયેલા તે જિજ્ઞાસુને એક સાધર્મીએ કોમળતાથી કહ્યું–ભાઈ,
ચાલો અમારી સાથે અમુક શહેરમાં, તમારી બધી મુશ્કેલીઓ દૂર થઈ જશે. ત્યારે તે
જિજ્ઞાસુએ લાગણીપૂર્વક વૈરાગ્યથી જવાબ આપ્યો: ભાઈ, આપની લાગણી માટે આભાર!
પરંતુ થોડીક સગવડ ખાતર આવો અલભ્ય સત્સમાગમ છોડવાનું હું કદી વિચારી શકું તેમ
નથી. એક મુમુક્ષુ તરીકે મારો સિદ્ધાંત છે કે ગમે તેવાં અપમાન કે ગમે તેવી પ્રતિકૂળતા હો
તોપણ સત્સમાગમ છોડવો નહિ, સંતજનોના સમાગમ ખાતર ગમે તેવું અપમાન કે
પ્રતિકૂળતાઓ સહેવી તે કાંઈ મોટી વાત નથી. તે ભાઈ આ ઉત્તરથી પ્રસન્ન થયા અને કહ્યું
કે ખરેખર આત્માર્થી જીવની આવી જ ભાવના હોવી જોઈએ. સત્સમાગમે આત્માર્થીતા
સાધવા ખાતર મરણ જેટલા કષ્ટ સહન કરવા પણ તેણે તૈયાર રહેવું જોઈએ.
સંતો કહે છે કે હે જીવ! તું મરીને પણ તત્ત્વનો કૌતુહલી થા...મરણ જેટલા કષ્ટ
આવી પડે તોપણ તેની ઉપેક્ષા કરીને સંતજનોના સમાગમમાં રહીને આત્માને સાધવામાં
તત્પર થા.