: જેઠ : ૨૪૯૬ આત્મધર્મ : ૪૧ :
૪૦ વર્ષનો રાજકુંવર જેવો દીકરો–રાત્રે તો શાંતિથી સુતો હોય ને સવારમાં (જાગીને
જોઉં તો જીવન દીસે નહીં!) અચાનક એનું અવસાન નજરે પડતાં કે તેના સમાચાર
સાંભળતાં એનાં સગાંઓને મોહથી કેટલું દુઃખ થાય? તે બીજું શું કરે? કાંતો શોકથી
દુઃખી થા્ય, કાં તો જ્ઞાનના લક્ષે વૈરાગ્ય કરીને સમાધાન કરે. બાકી સાક્ષાત્ ત્રણ લોકના
નાથ તીર્થંકર ભગવાન પણ કોઈના આયુષ્યમાં એક સમય માત્રનો પણ વધારો કરી
શકતા નથી. આયુષ્યમાં ફેરફાર કરવા તો ઈન્દ્ર–નરેન્દ્ર કે જિનેન્દ્ર પણ સમર્થ નથી.
દેવલોકના દેવો, કે જેમનું કરોડો–અબજો વર્ષનું આયુષ્ય હોય છે તેમનો પણ મરણસમય
આવે છે ત્યારે તેમની રક્ષા કરીને તેમને મરણથી કોઈ બચાવી શકતું નથી; તો પછી આ
મનુષ્યલોકના સાધન સગવડ કે ડોક્ટર, કે કુટુંબીજનો તો શું કરી શકે? તે શરીરની
સાથે સ્વજનનો સંબંધ છે તેથી દુઃખ થાય છે; નાશ તો શરીરનો થાય છે; આત્મા તો
અમર છે, તે આ શરીરનું ઘર બદલીને બીજા ઘરમાં જાય છે. જો શરીરરહિત એવા
આત્માની દ્રષ્ટિ કરે તો તેને ફરી આવા શરીર ધારણ કરવા પડતા નથી; દેહ વગરનું
કાયમી જીવન તે જીવે છે, ને મોક્ષપુરીમાં મહાલે છે.
પૂ. ગુરુદેવ કહે છે તેમ, આ મનુષ્યભવ વીજળીના ચમકારા જેવો છે, પાણીના
પરપોટા જેવું ક્ષણિક જીવન છે; હે ભાઈ! જો તું આ મનુષ્યભવમાં પણ સત્સમાગમે
આત્મહિત માટે કાંઈ નહીં કરે તો અનંત જન્મ–મરણના ફેરામાં ફર્યા કરીશ માટે આ
ભવમાં જ શીઘ્ર પ્રમાદને છોડ. તીવ્રબુદ્ધિનો ઉપયોગ કરી ખરો આત્માર્થી બન, અને જડ–
ચેતનની અત્યંત ભિન્નતાને સમજી લે. આ માટે, આત્મસિદ્ધિનાં પ્રવચનો અને
આત્મધર્મનાં અંકો શરૂઆતના જિજ્ઞાસુ–મુમુક્ષુ જીવોને ખૂબ જ ઉપયોગી તથા વૈરાગ્યના
પ્રબળ કારણરૂપ છે; તેથી તેનું શ્રવણ, તેનું વાંચન, તેનું મનન એ બધું કરવાનો સમય
છે. રે જીવ! પૂર્વપુણ્યનાં ફળથી આ જીવન દરમિયાન ધર્મ કરવાને યોગ્ય બધી જાતની
અનુકૂળતા અને જ્ઞાનીનો સત્સંગ મળ્યો છે, તો તેમાં આત્મહિત માટે તૈયારી કરવાની
છે; કારણ કે જીવ તો એકલો જ જન્મે છે ને એકલો જ દેહ છોડીને ચાલ્યો જાય છે,–સાથે
પાપ–પુણ્યના ફળ અને ધર્મના સંસ્કાર જ આવે છે. આ લોકની કોઈપણ વસ્તુ તને
સાથ આપનાર નથી, માત્ર ધર્મનું શરણું જ સાથીદાર બને છે.
સંસારની વિટંબના એવી છે કે જીવને અનાદિ કાળની ટેવ હોવાથી તે બાહ્ય
પ્રલોભનોમાં આકર્ષાઈ જાય છે; પરંતુ જો ઉગ્ર પુરુષાર્થ ઉપાડે તો તેને અટકાવવા કોઈ
સમર્થ નથી. આત્મા સ્વયં આનંદમય, સુખ અને શાંતિનો સમુદ્ર છે. પુણ્ય–પાપના ફળમાં
અનુકૂળ–પ્રતિકૂળતાની કલ્પના કર્યા વગર, એકલા ચિદાનંદ સ્વભાવમાં જ ચિત્તને
કેન્દ્રિત કરવાથી સાચી અપૂર્વ શાંતિ અનુભવી શકાય છે.