Atmadharma magazine - Ank 323 (Original language). Page: 4.

: ૨ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૪૯૬

અહો! આ ઉત્તમક્ષમાદિ મારા આત્માના પરમ હિતકાર છે, તે સુખ દેનાર છે.

મારા સ્વભાવના આ દશ ધર્મો તે મારા આત્માને આનંદ દેનાર છે. –આમ અત્યંત
ધર્માનુરાગથી દશ ધર્મોને જાણવા અને આરાધવા.

પ્રથમ ઉત્તમક્ષમાધર્મની વાત કરે છે–

(કાર્તિકસ્વામીરચિત દ્વાદશઅનુપ્રેક્ષા ગાથા ૩૯૪)

મનુષ્યો–દેવો–પશુઓ કે અચેતનકૃત ગમે તેવા ઘોર ભયાનક ઉપસર્ગ થાય

તોપણ જેમનું ચિત્ત જરાપણ ક્રોધથી તપ્ત થતું નથી તેમને નિર્મળ ક્ષમા હોય છે.
સુકુમારમુનિ, સુકૌશલમુનિ, પાંડવમુનિવરો, પારસનાથ મુનિરાજ વગેરેએ પશુ–મનુષ્ય
કે દેવકૃત ઉપસર્ગ સહન કરીને ક્ષમાધર્મની આરાધના કરી છે.

શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ આ દ્વાદશઅનુપ્રેક્ષા વાંચી હતી, તેથી ‘અપૂર્વ અવસર’ માં

પણ કહ્યું કે ‘બહુ ઉપસર્ગકર્તા પ્રત્યે પણ ક્રોધ નહીં.’

હું તો જ્ઞાનસ્વભાવ છું, મારા સ્વભાવમાં શાંત અકષાય ચૈતન્યરસ ભર્યો છે;

તેના વેદનસહિત ઉત્તમક્ષમા તે આનંદકારી છે. ‘હું તો આનંદ છું મારા આનંદમાં
પ્રતિકૂળતા કરનાર જગતમાં કોઈ છે નહીં’–આમ આનંદમાં રહેતાં ખેદની ઉત્પત્તિ જ
થતી નથી. ક્રોધ વડે કોઈ જીવ કદાચ શરીરને ઘાતે, પણ મારા ક્ષમાધર્મને કોઈ હણી
શકે નહીં–એમ દેહથી ભિન્ન પોતાના સ્વભાવની ભાવના વડે ધર્માત્માઓને ક્ષમાધર્મ
હોય છે.

આ ક્ષમા મુખ્યપણે મુનિને હોય છે, ને શ્રાવકને પણ તેનો એકદેશ હોય છે.

શ્રાવક પણ ધર્માત્મા છે, ધર્મનો પંથ પકડીને તે આનંદધામના રસ્તે ચાલે છે.
પુરુષાર્થસિદ્ધિ–ઉપાયમાં કહે છે કે જેટલા ધર્મો મુનિના છે તે બધા ધર્મોનો અંશ શ્રાવકને
પણ હોય છે. પણ એમ નથી કે મુનિને જ ધર્મ હોય ને શ્રાવકને ધર્મ ન હોય. શ્રાવકોએ
પણ ચૈતન્યસ્વભાવના ભાનપૂર્વક ઉત્તમક્ષમાદિ ધર્મોની આરાધના કરવી. આ ધર્મની
આરાધના પર્યુષણના દિવસોમાં જ થાય એમ કાંઈ નથી, તે તો ગમે ત્યારે જીવ જ્યારે
કરે ત્યારે થાય છે. કોઈપણ ક્ષણે જીવ ધર્મની આરાધના કરીય શકે છે. આત્માના
આનંદપૂર્વક ગજસુકુમાર આદિ મુનિવરોએ ઉત્તમક્ષમાને આરાધી. દેહ અગ્નિથી ભસ્મ
થતો હતો, પણ તે જ વખતે આત્મા તો શાંતરસના શેરડામાં મગ્ન હતો, ક્ષમામાં દુઃખ
નથી, ક્ષમામાં તો અતીન્દ્રિય આનંદના ઘૂંટડા છે.

< Previous Page Next Page >