: વૈશાખ : ૨૪૯૭ આત્મધર્મ : ૪૭ :
૧૯૩. ચૈતન્યની આનંદરૂપ અનુભૂતિ સિવાય બહારના જે કોઈ રાગભાવ થાય તેમાં
સુખ નથી, તેના ફળમાં પણ સુખ નથી, તે દુઃખ છે, તેનું ફળ પણ દુઃખ છે.
૧૯૪. પુણ્યના ફળમાં પણ દુઃખ? –હા; તે પુણ્યના ફળમાં સંયોગ મળે, તે સંયોગ
તરફના લક્ષે જીવને આકુળતારૂપ દુઃખ જ છે; સુખ તો સંયોગથી પાર ચિદાનંદ
સ્વભાવમાં છે. તે સ્વભાવને અનુભવે ત્યારે જ દુઃખદાયક આસ્રવોથી જીવ છૂટે
છે.
૧૯પ. દુઃખથી કેમ છૂટાય? તેની આ રીત વીતરાગી સંતોએ બતાવી છે. સુખનો દરિયો
અંદર છલકાઈ રહ્યો છે તેમાં એકાગ્ર થતાં દુઃખ રહેતું નથી. સુખ તો સ્વભાવથી
જ છે, તે કાંઈ લેવા જવું પડતું નથી.
૧૯૬. ભગવાન્! શુભવૃત્તિઓ કે જે તને દુઃખદાતાર છે તેને તેં પોતાની માનીને પકડી
રાખી છે; તે દુઃખદાયક છે અને આત્માનો સ્વભાવ જ સુખમય છે–એમ તું જાણ
તો તરત જ તે શુભવૃત્તિની પક્કડ તને છૂટી જશે.....અને આત્મા રાગ વગરનો
વિજ્ઞાનઘન થશે–આનું નામ ધર્મ!
૧૯૭. રોજના પાંચલાખ રૂપિયાનું તેલ આપે એવો કુવો નીકળવાની વાત સાંભળતાં
લોકોને આનંદ અને આશ્ચર્ય થાય છે......પણ ભાઈ! ત્રણલોકના વૈભવ કરતાંય
મહાન આનંદ આપે એવા કેવળજ્ઞાનના અનંત વૈભવ તારા ચૈતન્ય પાતાળમાં
ભર્યા છે, ભેદજ્ઞાનવડે ખોદીને તે નિધાનને બહાર કાઢ. ક્ષણે ક્ષણે અનંતસુખ
સદાકાળ આપ્યા કરે એવા અખૂટ તારા નિધાન છે.
૧૯૮. સાચો જીવ એને કહેવાય કે જે સુખ આપે.......સુખનું વેદન આપે તેને જીવ
કહેવાય; દુઃખના વેદનને જીવ કેમ કહેવાય? માટે જેમાં વેદન હોય તે બધા
રાગાદિ ભાવોને તારા આત્માથી જુદા જાણ. જેમાં સુખનું વેદન છે, એવો
વિજ્ઞાનઘન આત્મા જ તું છો. એના સિવાયનું બીજું બધું અનાત્મા છે.
૧૯૯. આત્માનો જે સ્વભાવ હોય તેનાથી કર્મ ન બંધાય; ને જે ભાવથી કર્મ બંધાય તે
આત્માનો સ્વભાવ ન હોય. આત્મા ચેતનભાવ છે, તે કર્મબંધનું કારણ થતો
નથી, તે તો મોક્ષસુખનું જ કારણ છે.–એવા સ્વભાવમાં પહોંચ્યે જ કલ્યાણ થાય
છે.
૨૦૦. હે જીવ! આ રીતે ભેદજ્ઞાનવડે તારા શુદ્ધ આત્માને તું રાગાદિથી અત્યંત જુદો