: શ્રાવણ : ૨૪૯૭ : આત્મધર્મ : ૫ :
અહા, નિજાનંદમાં ડોલતું ચૈતન્યપદ, શાંતરસના પિંડરૂપ નિજપદ આ આત્મા
પોતે છે. બહારમાં જોવાનો રસ છોડીને પોતે પોતાના ચૈતન્યપદને નીહાળતાં પરમ
આનંદ થાય છે. એવા આનંદમાર્ગમાં સંતો બોલાવે છે.
(સ. કળશ ૧૩૮–૧૩૯ના પ્રવચનમાંથી)
* * * * *
રાત્રિભોજન છોડો
ભગવાન રામચન્દ્રનો જીવ પૂર્વે ભરતક્ષેત્રમાં ધનદત્ત નામનો એક
વણિક હતો. એકવાર માર્ગમાં અત્યંત થાકેલો તે ધનદત્ત ખેદખિન્ન થઈને
સૂર્યાસ્ત પછી કોઈ ધાર્મિક આશ્રમમાં પહોંચ્યો. તેને તરસ ખૂબ લાગી
હતી, તેથી ત્યાં કોઈ મહાત્માને જોઈને કહ્યું–આપ પુણ્યકાર્ય કરનારા છો,
હું બહુ તરસ્યો છું માટે મને પાણી આપો! ત્યારે તે મહાત્માએ તેને
સાન્ત્વના દેતાં મધુરવાણીથી કહ્યું–હે વત્સ! રાત્રિમાં અમૃત પણ પીવું
ઉચિત નથી, તોપછી પાણીની તો શું વાત? જ્યારે આંખ પોતાનો વેપાર
(દેખવાનું) છોડી દે છે અને આંખથી ન દેખાય એવા સૂક્ષ્મ જીવો જ્યારે
ચારેકોર ફરતા હોય છે– એવા અંધકારમાં રાત્રિસમયે તું ભોજન–પાન ન
કર. હે બંધુ! કષ્ટ થાય તોપણ તું રાત્રિભોજન ન કર. રાત્રિભોજન કરીને
દુઃખથી ભરેલા સંસારસમુદ્રમાં ન પડ.
ધર્માત્માની અમૃત જેવી મધુરવાણી સાંભળતાં ધનદત્તનું મન
શાંત થઈ ગયું, ને પ્રસન્નતાથી તેના ચિત્તમાં દયા પ્રગટી. તેથી તેણે
રાત્રિભોજન છોડીને અહિસાદિ અણુવ્રત ધારણ કર્યા અલ્પશક્તિને લીધે
તે મહાવ્રત ધારણ કરી ન શક્યા. અણુવ્રતસહિત દેહ છોડીને તે સ્વર્ગનો
દેવ થયો.–બંધુઓ, આ ધનદત્તનો જીવ એ જ આગળ જતાં આપણા
ભગવાન રામચંદ્રજી થયા. તેમના પ્રસંગ ઉપરથી તમે પણ રાત્રિભોજન
છોડો.
(–પદ્મપુરાણ પૃ–૩૦૧ નવું)