: ૨૬ : આત્મધર્મ કારતક: ૨૪૯૮:
છે. રાગાદિભાવો તેને દૂર છે–જુદા છે, અરે જીવ! તારો આત્મા તારામાં જ અત્યંત
નજીક, છતાં તેને દૂર સમજીને તેં રાગની ભાઈબંધી કરી. પણ રાગ તો તારા સ્વભાવથી
દૂર છે; ચેતનમાં આત્માની જ સમીપતા છે ને રાગાદિક ભાવો દૂર છે; માટે અંતરંગ દ્રષ્ટિ
વડે આત્માને જ સમીપ બનાવ. પરિણામને આત્મામાં તન્મય કરીને આનંદનો અનુભવ
કર. આવો અનુભવ કરતાં સર્વે પરભાવો અલોપ થઈ જશે ને ભગવાન આત્મા પરમ
આનંદ સહિત પ્રગટ થશે.
‘ચેતનાવંત’ જ્ઞાની. તેની સાચી ભક્તિ
ધર્માત્માને એકકેય પર્યાયમાં આત્મા દૂર નથી; તેણે આત્મા સાથે પરિણતિનો
દોર બાંધ્યો છે ને રાગ સાથેનો સંબંધ તોડ્યો છે. તેની ચેતનાની એકકેય પર્યાય એવી
નથી કે રાગમાં તન્મય થાય, તેની ચેતના રાગથી સર્વથા જુદી ને જુદી, ચૈતન્યભાવપણે
જ વર્તે છે. –આવી ચેતનાને ઓળખે ત્યારે ધર્મીને ઓળખ્યા કહેવાય. જેમ કેવળજ્ઞાની
ભગવાનની જ્ઞાનચેતના રાગથી સર્વથા જુદી છે તેમ સાધક ધર્માત્માની જે જ્ઞાનચેતના
છે તે પણ રાગથી સર્વથા જુદી છે, પરભાવના કોઈ પણ કણિયાને તે પોતામાં ભેળવતી
નથી; આવી ચેતનાસ્વરૂપે પોતાનું સ્પષ્ટ વેદન થાય ત્યારે ભેદજ્ઞાન થયું કહેવાય ને તે
આત્મા જ્ઞાનચેતનારૂપ થઈને મોક્ષમાર્ગી થયો કહેવાય. રાગવડે જ્ઞાની ઓળખાતા નથી,
જ્ઞાની જ્ઞાનચેતનાવડે ઓળખાય છે. એ જ રીતે જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા રાગવડે નથી.
ઓળખાતો, જ્ઞાનચેતનાવડે જ ઓળખાય છે. આવી ઓળખાણ કરે ત્યારે જ્ઞાનીની
સાચી ઓળખાણ થાય, ને ત્યારે સમ્યગ્દર્શનાદિ થાય.
શાંતરસના કુંડમાં સ્નાનવડે ભવરોગોનો નાશ
આત્મા પોતાના પરમ આનંદરૂપી અદ્ધિતીય અમૃતથી ગાઢ ભરેલો છે. આવા
આત્માને આનંદ–ભક્તિથી ભરપૂર એવા પરમ શાંતરસરૂપી જળવડે સ્નાન કરાવો.
બીજી કલ્પના–જાળનું શું કામ છે?
અહા, મારા ભગવાને જેવો આત્મા અનુભવીને પ્રગટ કર્યો તેવો આત્મા હું જ
છું–એમ અંતરમાં સ્વસન્મુખ અનુભૂતિના આનંદમય ફૂવારા વડે આત્માને સ્નાન
કરાવો, પ્રશમરસમાં આત્માને તરબોળ કરો. ચૈતન્યસમુદ્ર આત્મા છે તે પોતે પોતામાં જ
મગ્ન થઈને પોતાના શાંત ચૈતન્યરસને પીએ છે, જેમ શરીરના રોગને દૂર કરવા