કારતક: ૨૪૯૮ આત્મધર્મ : ૨૫ :
ભાવિ – તીર્થાધિનાથનો મનોહર માર્ગ
(અનુસંધાન પૃષ્ઠ ૨૨ થી ચાલુ)
અરે જીવ! ધીરો થઈને તારા સ્વતત્ત્વને અંદર તપાસ તો ખરો. કેવું અદ્ભુત છે
તારું ચૈતન્યત્વ! તારા ચૈતન્યતત્ત્વના અનુભવમાં તને ભવ વગરનું ચૈતન્યસુખ દેખાશે,
ભવ અને ભવના કારણરૂપ સમસ્ત વિભાવ તો ચૈતન્યથી અત્યંત દૂર થઈ ગયા છે, –
જુદા થઈ ગયા છે.
અહા, જે પર્યાય અંદરમાં ચૈતન્યસ્વભાવની સમીપ આવી, તે પર્યાય રાગની
સમીપ કેમ જાય? જે પર્યાયમાં મોક્ષસુખનો અનુભવ થયો તે પર્યાયમાં ભવદુઃખનો
પરિચય કેમ રહે? ધર્મી કહે છે કે મારા આત્મામાં ભવનો પરિચય નથી; ચિદાનંદ
સ્વભાવના પરિચયમાં સમતારૂપ સામાયિક છે, એટલે કે મોક્ષમાર્ગ છે, શાંતિનું વેદન છે.
ચૈતન્ય જેનો ચમત્કાર છે, અનંત ચૈતન્યભાવોથી જે ગંભીર છે એવું મારું પરમ
તત્ત્વ સ્વાનુભૂતિમાં પ્રગટ્યું છે તે જયવંત છે. રાગાદિ ભાવોનો પરિચય તેમાંથી છૂટી
ગયો છે.
હે જીવ! ચેતનાને જાગૃત કરીને એવો પુરુષાર્થ કર કે એક ક્ષણમાં અંદર ચિદાનંદ
સ્વ્ભાવમાં ઊતરી જા.... ને બધાય પરભાવોથી છૂટો પડી જા. શુદ્ધતારૂપ પરિણમવાનો
તારો સ્વભાવ છે, ને તેનો આ અવસર છે. શુદ્ધતત્ત્વને જાણતાં શુદ્ધ પરિણમન થાય છે,
તે જ સામયિક છે, તેમાં આત્માની પ્રાપ્તિ છે. પોતાના ટંકોત્કીર્ણનિજ મહિમામાં લીન
એવા શુદ્ધતત્ત્વને સમ્યગ્દ્રષ્ટિ સાક્ષાત્ જાતે છે. તીર્થંકરો–ગણધરો–મુનિવરો–સંતો તેમના
હૃદયમાં જે સદા સ્થિત છે એવું પરમ મહિમાવંત ચૈતન્યતત્ત્વ મને પણ મારી
અનુભૂતિમાં ગોચર થાય છે–એમ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ અનુભવે છે. પોતે પોતાને પ્રત્યક્ષ થાય
એવો જ મારો સ્વભાવ છે. આવા પોતાના આત્માને એકકોર મુકીને કદી કલ્યાણ થાય
નહીં. પોતાનું મહાન તત્ત્વ કેવું છે–તેને જ્ઞાનમાં અત્યંત સમીપ કરીને, સ્વાનુભવગોચર
કરીને અપૂર્વ કલ્યાણ થાય છે. આત્મા કાંઈ અગોચર વસ્તુ નથી, સમ્યગ્દ્રષ્ટિના
સ્વાનુભવમાં તે આનંદસહિત ગોચર થાય છે.
ધર્માત્માના બધા નિર્મળ ભાવોમાં પોતાનો શુદ્ધઆત્મા જ સંનિષ્ઠ છે, –
સ્વપર્યાયમાં આત્મા જ સમ્યક્પણે સ્થિત છે, પર્યાયે–પર્યાયે આત્મા જ તેને સમીપ વર્તે
છે. તેની એકકેય પર્યાયમાં આત્મા દૂર નથી પણ સર્વે પર્યાયોમાં આત્મા સમીપ જ