: ૨ : આત્મધર્મ કારતક: ૨૪૯૮:
અંર્તતત્ત્વને છોડીને બહારમાં વિષય–કષાયોમાં ડોકિ્્યાં કોણ કરે?
સુખના દરિયામાંથી બહાર નીકળીને દુઃખમાં કોણ જાય?
અખંડ સ્વરૂપના આશ્રયે પ્રગટેલી પરિણતિ પણ અખંડ છે, અખંડ
આત્મસ્વરૂપમાં જે પર્યાય એકાગ્ર થઈ તે પર્યાય પણ અખંડ છે રાગાદિ
આનંદનો સદ્ભાવ છે, તે અજોડ દશા છે; તેની સાથે વ્યવહારના ભાવોની
તૂલના થઈ શકે નહીં. તે પર્યાયમાં તો આનંદમય પ્રભુ પધાર્યા છે.
કારણપરમાત્મારૂપ શુદ્ધદ્રવ્ય, પોતાની અંતર્મુખ પરિણતિમાં થંભી
ગયું છે; તેથી આગળ નીકળીને બહારના પરભાવોમાં તે જતું નથી.
અહા! પોતાની ચેતનાપરિણતિમાં પોતાનું પરમાત્મતત્ત્વ બિરાજે છે;
પોતાની પરિણતિ સાથે દ્રવ્ય જોડાય છે, ને પરિણતિ પોતાના દ્રવ્યમાં
જોડાય છે, આ રીતે દ્રવ્ય–પર્યાયનું અદ્વૈત છે, તેમાં દ્વૈત નથી, તેમાં ક્યાંય
રાગાદિ પરભાવ નથી. ચૈતન્યતત્ત્વમાં જોડાયેલી પરિણતિ રાગાદિમાં
જરાય જોડાતી નથી. અરે, ચેતનાપરિણતિમાં જો ચેતનપ્રભુ ન આવે તો
એને ચેતન પરિણતિ કોણ કહે?
સિદ્ધભગવાન જેમ રાગમાં નથી રહ્યા, પોતાના આનંદમાં જ
રહ્યા છે; તેમ સાધકની અંતર્મુખ પરિણતિ પણ રાગાદિ પરભાવમાં નથી
વર્તતી, તે તો પરમ તત્ત્વના આનંદથી ભરેલી છે. આવી પરિણતિરૂપે
આત્મા પરિણમ્યો તે જ સાચી દીવાળી; તેનામા અનંત ચૈતન્યદીવડા
પ્રગટ્યા, ને આનંદમય સુપ્રભાત તેને ઊગ્યું.
અરે, સંસારના પ્રપંચમાં ને લક્ષ્મી વગેરે વૈભવમાં જેને સુખ
ઉપયોગને કેમ જોડે? અને મોક્ષનું સુખ તેને ક્યાંથી મળે? અહા!
,
તેમાં ઉપયોગને જોડતાં જે આનંદદશા પ્રગટે છે તે અજોડ છે, તેની પાસે
સંસારના બધા સુખો તો પ્રપંચરૂપ છે, તેમાં ક્્યાંય સાચું સુખ છે જ
નહીં. સાચું સુખ તો અંતરના સુખનિધાનમાંથી નીકળે છે.
અંતરના સુખના નિધાનમાં જેણે પોતાનો ઉપયોગ જોડ્યો છે એવા