: પોષ : ૨૪૯૮ આત્મધર્મ : ૭ :
* જ્ઞાન સ્વયં આત્માને સાક્ષાત્ જાણે છે, કેમ કે તે આત્માનો અભિન્ન સ્વભાવ
છે.
હે જીવ! આવા જ્ઞાનસ્વભાવી આત્માની તું ભાવના કર.
તે ભાવના વડે તને મોક્ષના પરમ આનંદનો અનુભવ થશે.
સ્વમાં તન્મય થયા વગર જ્ઞાન સ્વને જાણી શકે નહીં.
પરમાં તન્મય થાય તો જ્ઞાન પરને જાણી શકે નહીં.
આત્મા એવી સ્વવસ્તુ છે કે તેમાં તન્મય થઈને જ જ્ઞાન તેને જાણે; તેનાથી જુદું
રહીને જ્ઞાન તેને જાણી શકે નહીં. રાગ તો સ્વભાવથી જુદો છે તેથી તે આત્મસ્વભાવને
જાણી શકતો નથી.
રાગ તો જ્ઞાનથી ભિન્ન હોવાથી, તેનાથી જુદું રહીને જ જ્ઞાન તેને જાણે, પણ જો
તેમાં તન્મય થાય તો તે રાગને જાણી શકે નહીં.
વાહ! આત્મા અને રાગનું કેવું ભેદજ્ઞાન છે!
તે ભેદજ્ઞાન, આત્મામાં તો એકતા કરે છે ને રાગને જુદો રાખે છે,–એ રીતે
બંનેને જુદા કરી નાંખે છે, ને રાગથી ભિન્ન જ્ઞાનાનંદમય આત્માને સાધે છે–અનુભવે
છે. જ્ઞાન સ્વને તો તન્મય થઈને જાણે છે, ને પરને તેનાથી ભિન્ન રહીને જાણે છે,–એવો
તેનો સ્વભાવ છે,–માટે સ્વઆત્માનું જ્ઞાન તે નિશ્ચય છે; રાગાદિ પરનું જ્ઞાન તે વ્યવહાર
છે.
નિશ્ચય વગર વ્યવહાર હોય નહીં, એટલે આત્માને જાણ્યા વગર પરનું સાચું
જ્ઞાન થાય નહીં; સ્વપૂર્વક પરનું સાચું જ્ઞાન થાય છે.
સાચું જ્ઞાન જાણે છે કે મારું સ્વ તે આત્મા છે; રાગાદિ તે કાંઈ મારું સ્વ નથી,
મારાથી તો તે પર છે–જુદા છે.
–આવા ભેદજ્ઞાન વડે ધર્મીજીવ આનંદથી મોક્ષને સાધે છે.
* * * * *
સિદ્ધનગર છે સુખીનગર આનંદમય છે આત્મનગર એકત્વ છે મુજ આત્મવૈભવ,
મહા સુખ ત્યાં દેહવગર. તેમાં વસ, ભવસાર તર! ફરી હવે કદી કરું ન ભવ.