સુંદર છે, સુખરૂપ છે, તે તને શોભે છે. એવા સ્વસમયપણાની ઉત્પત્તિ રાગાદિ
પરભાવના સેવનથી થાય નહિ. (ચાંપાનું દ્રષ્ટાંત) જેમ ચાંપા જેવો પુત્ર એની ખાનદાન
માતાના પેટે જ પાકે, એ જયાં–ત્યાં ન પાકે; તેમ ચૈતન્યની આનંદ દશારૂપી ચાંપો, એ તે
કાંઈ રાગના પેટમાં પાકતો હશે? –ના. રાગના સેવનથી ચૈતન્યના ચાંપા ન પાકે.
રાગથી પાર પાર ચિદાનંદસ્વભાવ, તેની અંતર્મુખ પરિણતિની કુંખે જ ચૈતન્યના ચાંપા
પાકે એટલે કે સમ્યગ્દર્શનાદિ થાય. આનું નામ અપૂર્વ માંગળિક છે.
બતાવી. જેમ અશુભરાગ જ્ઞાનથી જુદી જાત છે, તેમ શુભરાગ પણ જ્ઞાનથી જુદી જાત
છે; શુભ ને અશુભ બંને રાગભાવો જ્ઞાનથી વિપરીત છે માટે તે બંને ભાવો અજ્ઞાનમય
છે, જ્ઞાન સાથે તેનો મેળ નથી.
ચૈતન્યની જાતમાંથી ઉત્પન્ન થયેલા નથી, ચૈતન્યના અબંધસ્વભાવથી તે બંધ ભાવો
વિરુદ્ધ છે, માટે તે અજ્ઞાનમય છે. જ્ઞાની તેને પોતાની જ્ઞાનદશાથી ભિન્ન જાણે છે.
વિભાવદશારૂપી ચાંડાલણી, તેના જ બંને પુત્રો છે; અશુભરાગ પણ વિભાવરૂપ
ચાંડાલણીથી ઉત્પન્ન છે, તેમ શુભરાગ–પુણ્ય પણ વિભાવરૂપ ચાંડાલણીથી જ ઉત્પન્ન
છે, શુભ કે પુણ્યની ઉત્પત્તિ કાંઈ ચૈતન્યમાંથી નથી થતી.
પણ જ્ઞાન પોતે રાગ વગરનું થઈને આનંદરૂપે ખીલી ઊઠશે. મોક્ષનો માર્ગ ચૈતન્યના
અનુભવમાંથી પ્રગટે છે, રાગમાંથી નથી પ્રગટતો.
દુઃખરૂપ જ છે, બંનેની ઉત્પત્તિ પરાશ્રિત એવી વિભાવપરિણતિ માંથી થાય છે; જ્ઞાનથી
તે બંનેની જાત જુદી છે, માટે તે અજ્ઞાનમય છે. અનાદિથી તે પુણ્ય–પાપના અજ્ઞાનમય
ભાવોરૂપે જ પોતાને અનુભવીને, જીવ પોતાના જ્ઞાન