: શ્રાવણ : ૨૪૯૮ : આત્મધર્મ : ૧૧ :
જ્ઞાનસત્તાનો સ્વીકાર
પ્રવચનો બંધ હતા ત્યારે પણ ગુરુદેવને જ્ઞાનરસનું
ઘોલન તો અંદર ચાલ્યા જ કરતું, કોઈ કોઈવાર તે વ્યક્ત
કરતા; એક વખત સ્વસંવેદન–જ્ઞાનના અદ્ભુત મહિમા સંબંધી
કેટલુંક ઘોલન તેઓશ્રીએ વ્યક્ત કરેલું, તે ઉપરથી અહીં થોડુંક
લખ્યું છે. (સં.)
સ્વસત્તાપૂર્વક પરને જાણનારું જ્ઞાન તે પ્રમાણ છે. એટલે જાણનારો જાણનારના
પોતાના જ્ઞાનપૂર્વક પરને સાચું જાણે છે.
જાણનારો જ્ઞાનશક્તિવાળો પદાર્થ તે કર્તા,
જ્ઞાનવડે જાણે છે તે જ્ઞાન તેનું સાધન,
જાણવારૂપ પરિણતિ કરે છે તે તેની ક્રિયા,
આ રીતે કર્તા–કરણ–ક્રિયા એ ત્રણે આત્મામાં સમાય છે. હવે જાણનાર પોતે કર્તા
જેમાં જ્ઞાનસ્વરૂપ પોતાની સ્વસત્તાનો સ્વીકાર મુખ્ય હોય તે જ સાચું જ્ઞાન છે.
દીવાના પ્રકાશમાં પદાથોૃ પ્રત્યક્ષ જણાય છે ને દીવાનો પ્રકાશ નથી જણાતોએમ
કેમ બને? તેમ પદાર્થો જણાય છે–પણ જેમાં પદાર્થો જણાય છે તે જ્ઞાન નથી જણાતું–
એમ કેમ બને? અહો, ચૈતન્યસ્પર્શી ન્યાયોથી સંતોએ તો જ્ઞાનનું સ્વસંવેદન