: ૧૨ : આત્મધર્મ : શ્રાવણ : ૨૪૯૮ :
કરાવ્યું છે. અરે જીવ! સર્વત્ર પહેલાંં તું તારા જ્ઞાનને જો. સ્વોન્મુખી થઈને જ્ઞાનસ્વરૂપ
પોતાને પ્રત્યક્ષ જાણ્યા વગર એક પણ પદાર્થનું તારું જ્ઞાન સાચું નહિ થાય. સ્વના
જ્ઞાનસહિત પરનું જ્ઞાન તે જ સાચું જ્ઞાન છે.
જ્ઞાનસિવાયના પદાર્થો કાંઈ પદાર્થોને પ્રકાશતા નથી.
જ્ઞાન જ સ્વસત્તાથી તે પદાર્થોને પ્રકાશે છે–જાણે છે.
પદાર્થોને જાણનારું તે જ્ઞાન પોતે સ્વયંપ્રકાશી–શક્તિવાળું હોવાથી પોતે પોતાને
પણ જાણે છે.
જ્ઞાન સિવાયના જે પદાર્થો છે તેઓ પોતે કાંઈ પોતાને પ્રકાશતા નથી, તેને તો
બીજો પ્રકાશે છે એટલે કે જ્ઞાન તેને પ્રકાશે છે.
પણ જ્ઞાન તો પોતે પોતાને પણ પ્રકાશે છે, પોતે પોતાને પ્રકાશવામાં
(જાણવામાં) તેને બીજાની જરૂર પડતી નથી.
જેમ શબ્દો વગર પણ (આ ઘટ, આ પટ એવા શબ્દ વગર પણ) તે પદાર્થોનું
(ઘટ–પટનું) જ્ઞાન થાય છે; તેમ શબ્દો કે સંબંધી વિકલ્પો વગર એકલા જ્ઞાનવડે
જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્માનું જ્ઞાન થાય છે.
અહા, જ્ઞાનનો સ્વભાવ તો જુઓ! રાગ વગર જ પોતે પોતાના સ્વરૂપે પ્રકાશી
જ રહ્યું છે. રાગ અને વિકલ્પોથી પર રહીને, એટલી વીતરાગી આનંદરસમાં
તરબોળ રહીને સ્વ–પરને પ્રકાશ્યા કરે એવું અચિંત્ય મારું જ્ઞાનસ્વરૂપ છે.–આવા
જ્ઞાનસ્વરૂપનું સંતોએ સ્વસવેદન કરાવ્યું છે. જય હો વીતરાગી સંતોનો!
સંસારના ઘોર વિકલ્પોથી છૂટવા શું કરવું?
‘હું શાંત જ્ઞાન છું’ એવી ભાવના ભાવવી. શાંત–
જ્ઞાનમાં સંસારના વિકલ્પોનો પ્રવેશ નથી. તેથી તેની ભાવના
કરનાર જીવ ઘોર સંસાર–વિકલ્પથી છૂટે છે ને મુક્તિની પરમ
શાંતિને પોતામાં વેદે છે.