Atmadharma magazine - Ank 351
(Year 30 - Vir Nirvana Samvat 2499, A.D. 1973).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 15 of 45

background image
: ૧૨ : આત્મધર્મ : પોષ : ૨૪૯૯
ભાવથી તો સદા શુદ્ધ છે, પર્યાયમાં શુદ્ધ થઈને અનુભવ કર્યો ત્યારે તેને ‘સમયસાર’
કહ્યો. તે નયપક્ષના વિકલ્પવડે ખંડિત થતો નથી, કેમકે તે વિકલ્પથી જુદો જ છે,
વિકલ્પનો તેમાં પ્રવેશ જ નથી. આવા સમયસારને એકને જ સમ્યગ્દ્રર્શન વગેરે નામ
અપાય છે. તે અલૌકિક ચીજ છે, બીજા કોઈ વડે તેનું મૂલ્યાંકન થઈ શકે નહીં. સંયોગ
વડે કે શુભરાગ વડે સમ્યગ્દ્રર્શનની કિંમત ટાંકી શકાય નહીં.
સમ્યગ્દર્શન માટે પ્રથમ તો પોતાના જ્ઞાનસ્વભાવનો નિર્ણય કરવો; તે નિર્ણય
કોઈ વિકલ્પના અવલંબને નહિ પણ શ્રુતજ્ઞાનના અવલંબન વડે જ થાય છે.
જ્ઞાનસ્વભાવ વિકલ્પથી પાર છે તેને નિર્ણયમાં લેતાં, મતિ – શ્રુતજ્ઞાન ઈન્દ્રિય – મનથી
છૂટીને અંતરમાં સ્વભાવસન્મુખ થઈને આત્માને અનુભવે છે, – સમ્યક્પણે દેખે છે અને
શ્રદ્ધે છે, તે જ સમ્યગ્દ્રર્શન અને સમ્યગ્જ્ઞાન છે. આવા ભાવસ્વરૂપ થયેલા આત્માને
સમ્યગ્દ્રર્શન અને સમ્યગ્જ્ઞાન નામ મળે છે. તેણે જ્ઞાનની જાતરૂપ થઈને જ્ઞાનનો
અનુભવ કર્યો, આનંદના વેદન સહિત જ્ઞાનની અનુભૂતિ થઈ, તે જ સમ્યગ્દ્રર્શન ને
સમ્યગ્જ્ઞાન છે.
શુદ્ધ કે અશુદ્ધ, એક કે અનેક એવા નયોના વિકલ્પો તે તો દુઃખ છે, આકુળતા છે,
આત્માની અનુભૂતિ કરનાર જીવ અંતર્મુખ જ્ઞાનવડે તે સમસ્ત નયપક્ષોને ઓળંગી ગયો
છે. જેણે આવી અનુભૂતિ કરી તે જીવ સિદ્ધના પાટલે બેઠો, એને હવે આત્માના હિતનો
ધંધો કરતાં આવડશે, એટલે સમ્યગ્દ્રર્શન ઉપરાંત ચારિત્ર – વીતરાગતાને કેવળજ્ઞાનને તે
સાધશે. આ તો સંતોના અંતરની વાતું છે.
અહો! સમયસાર એટલે તો ભરતક્ષેત્રમાં કેવળજ્ઞાનનો દીવડો છે.... જેના
ભાવનું ભાસન આત્માની અનુભૂતિ આપે છે. આ સમયસાર તો આત્માના અનુભવને
પ્રકાશનારો અદ્વિતીય દીવડો છે. જગત માને – ન માને તેની સાથે ધર્મીને શું સંબંધ છે?
ફૂલ પોતે સ્વભાવથી સુગંધી છે, તે જંગલમાં હો કે ગામની વચ્ચે હો, કોઈ તેની સુગંધને
સૂંઘે ને ન સૂંઘે, તેની સાથે ફૂલને સંબંધ નથી, તે તો પોતાના સ્વભાવથી સુંગધપણે
ખીલે છે; સુગંધપણે ખીલવું એ તેનો સ્વભાવ જ છે, તેમ ધર્મી જીવ પોતાની શાંતિને
પોતામાં વેદે છે. બહારમાં પુણ્યના ઠાઠ હો કે ન હો, લોકો એને માને કે ન માને, તેની
સાથે ધર્મીની શાંતિનો સંબંધ નથી, તે તો પોતાના આત્માને માટે જ પોતાના
સ્વભાવથી શાંતભાવરૂપ પરિણામે છે, ને પોતે પોતાની શાંતિને વેદીને તૃપ્ત થાય છે.
બીજા માને તો જ અહીં શાંતિ થાય – એવું કાંઈ નથી.