: ફાગણ : ર૪૯૯ આત્મધર્મ : પ :
મહા આનંદનો માર્ગ
(નિયમસાર ગાથા ૪ ના પ્રવચનમાંથી: માહ સુદ ૧૩)
• આત્માના મહા આનંદનો લાભ તે મોક્ષ છે.
• આત્મા પોતે અતીન્દ્રિય આનંદસ્વરૂપ તો છે જ, –તેની અંતર્મુખ થઈને પર્યાયમાં
તે આનંદરૂપ પરિણમે એટલે આનંદનું સાક્ષાત્ વેદન થાય તે મહા આનંદનો
લાભ છે, તે સાક્ષાત્ મોક્ષ છે.
• આવા મહા આનંદની સાક્ષાત્ પ્રાપ્તિનો ઉપાય તે શુદ્ધરત્નત્રયપરિણતિ છે; તે
રત્નત્રય પણ અતીન્દ્રિય આનંદરૂપ છે.
• વસ્તુમાં જે શક્તિ છે તે પરિણતિમાં પ્રગટે ત્યારે તે કાયરૂપ થાય છે. આનંદ
આત્માની શક્તિમાં છે પણ પર્યાયમાં કાર્યરૂપે પ્રગટે ત્યારે તે અનુભવમાં આવે
છે. કારણરૂપ શક્તિ તો બધા જીવોમાં ત્રિકાળ છે, પર્યાય જ્યારે અંતર્મુખ થઈને
તેને પ્રગટ વેદનમાં લ્યે ત્યારે આનંદનો અનુભવ થાય છે તે ત્યારે મહા
આનંદરૂપ મોક્ષનો ઉપાય પ્રગટે છે. –તે મુમુક્ષુનું કાર્ય છે.
• અહા, મોક્ષ અને તેનો માર્ગ–બંને અતીન્દ્રિય આનંદરૂપ છે. આનંદનું વેદન
કરતાં–કરતાં મોક્ષ સધાય છે. તેમાં કષ્ટ નથી, દુઃખ નથી.
• મોક્ષને પામનારા ભગવંતોએ ભવ્ય જીવોને એમ કહ્યું છે કે શુદ્ધ રત્નત્રયરૂપ
થયેલો આત્મા તે જ પોતે અભેદપણે મોક્ષમાર્ગ છે. તેનાથી જુદા કોઈ
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર નથી. જેણે અંતર્મુખ થઈને આવા સુંદર માર્ગને પ્રાપ્ત
કર્યો તે જીવ અલ્પકાળે મોક્ષ પામે છે, ને ફરીને માતાના ઉદરમાં આવતો નથી.
• અહા, સમ્યગ્દર્શનમાં ચૈતન્યના અતીન્દ્રિય આનંદનો એક અંશ અનુભવમાં
આવ્યો, તે આનંદ પાસે પણ ત્રણ લોકના ઈન્દ્રિયવૈભવો સર્વથા નિઃસાર લાગે
છે. ચૈતન્યસુખના કણિયા પાસે ઈન્દ્રપદની વિભૂતિની પણ કાંઈ કિંમત નથી. તો