Atmadharma magazine - Ank 356
(Year 30 - Vir Nirvana Samvat 2499, A.D. 1973).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 11 of 43

background image
: ૮ : આત્મધર્મ જેઠ: ૨૪૯૯ :
સ્વરૂપ આત્મા છું, પરમાં મારૂું સુખ નથી, શુભાશુભ ઈચ્છાઓ મારું સ્વરૂપ નથી. એવી
ઓળખાણ વગર ઈચ્છાઓ કદી રોકાય નહિ ને આનંદ કદી પ્રગટે નહિ. ઈચ્છા વગરનો
આત્માનો સુખસ્વભાવ તેના અનુભવથી જ સંવર–નિર્જરા–મોક્ષ થાય છે. અજ્ઞાની
શુભરાગવડે કે દેહની ક્રિયાવડે સંવર–નિર્જરા–મોક્ષ થવાનું માને છે, તે ભૂલ છે.
મોક્ષના કારણરૂપ નિર્જરા સમ્યગ્દ્રષ્ટિને જ થાય છે; બાકી અકામ–નિર્જરા તો
અજ્ઞાનીનેય થાય છે, તેની આ વાત નથી. જ્ઞાન અને ઈચ્છા ભિન્ન છે, ઈચ્છા તે
આત્મશાંતિથી વિરુદ્ધ છે, તેમાં આકુળતા છે. જેણે શુભરાગને મોક્ષનું સાધન માન્યું
તેણે આકુળતાથી મોક્ષ માન્યો, નિરાકુળતારૂપ મોક્ષની તેને ખબર નથી. મોક્ષ તો
સંપૂર્ણ નિરાકુળ છે; નિરાકુળતાનું કારણ પણ નિરાકુળભાવ જ હોય; કાંઈ આકુળતા તે
નિરાકુળતાનું કારણ ન હોય. શુભઈચ્છા તે પણ આકુળતા છે. તેને મોક્ષનું કારણ
માનતાં કારણ–કાર્યમાં વિપરીતતા થાય છે. આવી વિપરીતશ્રદ્ધા ને વિપરીતજ્ઞાન
જીવને દુઃખનાં કારણ થાય છે; માટે તે છોડવા જોઈએ.
જીવ ઈચ્છા કરે અને પાછો તેમાં સુખ માને, તો તે ઈચ્છાને છોડીને
શાંતસ્વભાવને ક્યારે અનુભવે? ઈચ્છા તો દુઃખ છે–‘ક્યા ઈચ્છત? ખોવત સબૈ, હૈ
ઈચ્છા દુઃખમૂલ.’ અરે જીવ! તું તારા ચૈતન્યવૈભવને ભૂલ્યો ત્યારે તને પરમાંથી સુખ
લેવાની ઈચ્છા થઈ. પણ ભાઈ, પરમાંથી સુખની ઈચ્છા કરતાં તારા સુખનો આખો
ભંડાર ખોવાઈ જાય છે, ભૂલાઈ જાય છે, ને આત્મા દુઃખી થાય છે. પરમાં સુખ જ
નથી, ચૈતન્યમાં જ સુખ છે–આમ સમજીને નિજસ્વરૂપમાં ઠરવું ને પરની ઈચ્છા રોકવી
તે જ શાંતિ છે, તે જ નિર્જરા અને મોક્ષમાર્ગ છે.
જીવ–અજીવ વગેરે તત્ત્વને અજ્ઞાની ઓળખતો નથી, જાણે રૂપિયા વગર હું
મરી જઈશ, શરીર વગર હું મરી જઈશ–એમ તે માને છે. અરે, પણ તું તો ચૈતન્યથી
જીવનાર છોને! સંયોગથી ને શરીરથી તો તું જુદો છો, ને તે તરફની ઈચ્છા વગર પણ
તું જીવનાર છો. પર વગર હું જીવી નહીં શકું–એવી મિથ્યાબુદ્ધિથી તું ભાવમરણનાં દુઃખ
ભોગવી રહ્યો છે. આવી ભૂલ જીવ અનાદિથી કરી રહ્યો છે ને તેના ફળનું દુઃખ પણ
અનાદિથી તે ભોગવી રહ્યો છે. ભૂલ ટાળીને સુખી થવા માટેનો આ ઉપદેશ છે.
પોતાના સ્વરૂપની સમ્યક્ શ્રદ્ધા અને સમ્યગ્જ્ઞાન વગર, શુભરાગરૂપ
વ્યવહારક્રિયાઓ અને વ્યવહારનાં જાણપણાં જીવે અનંતવાર કર્યા પણ તે બધા
મિથ્યા છે;