Atmadharma magazine - Ank 356
(Year 30 - Vir Nirvana Samvat 2499, A.D. 1973).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 31 of 43

background image
: ૨૮ : આત્મધર્મ જેઠ : ૨૪૯૯ :
પરને કરવાની બુદ્ધિરૂપ અધ્યવસાન જ બંધનું કારણ છે
જીવના અધ્યવસાન વડે પરનું કંઈ જ કાર્ય થતું નથી
માટે તે અધ્યવસાન મિથ્યા છે. અને મિથ્યા હોવાથી જીવને
પોતાને અનર્થકારી છે.–આ રીતે અજ્ઞાનમય અધ્યવસાનનું
મિથ્યાપણું સમજાવીને તેને છોડવાનો ઉપદેશ છે.
[સમયસાર ગા. ૨૭૬ ઉપરનું આ પ્રવચન જિજ્ઞાસુઓને ઉપયોગી હોવાથી
રેકર્ડિંગ ટેપ–રીલમાંથી લખીને અહીં આપવામાં આવ્યું છે.]
પોતાના જ્ઞાનચેતનાસ્વભાવને ભૂલીને અજ્ઞાની જીવ એમ માને છે કે હું પર
જીવને સુખી–દુઃખી કરું, પરજીવો મને સુખી–દુઃખી કરે; હું શુભ–અશુભ રાગ વડે પરને
જીવાડું ને મારું, કે પરજીવો મને જીવાડે ને મારે, હું પરજીવોને બંધન કે મુક્તિ કરું ને
પરજીવો મને બંધન કે મુક્તિ કરે.–આમ સ્વ–પરની એકતાબુદ્ધિથી અજ્ઞાની જીવો માને
છે; પરંતુ તેની માન્યતા અનુસાર કાંઈ પરજીવનું કામ થતું નથી. પર જીવમાં સુખ–
દુઃખ હર્ષ–શોક થાય કે ન થાય તે તેના પોતાના કારણે થાય છે, આ જીવના ભાવને
લીધે તેમાં કાંઈ થતું નથી. આ જીવનો મિથ્યા અભિપ્રાય તેને પોતાને ચારગતિમાં
રખડવાનું કારણ થાય છે. પરને માટે તો તે અભિપ્રાય કાંઈ જ કાર્યકારી નથી, એટલે
અકિંચિત્કર છે, મિથ્યા છે, નિષ્ફળ છે.
હિંસાના અશુભપરિણામ કે અહિંસાના શુભપરિણામ, તેના વડે હું પરને મારી
શકું કે જીવાડી શકું–એવી જે મિથ્યા માન્યતા છે તે માન્યતા જ પાપબંધનું મૂળ કારણ
છે. પરજીવ મરે કે ન મરે પણ અજ્ઞાની પોતાની મિથ્યામાન્યતાને કારણે બંધાય છે.
હિંસા–અહિંસાના પરિણામની જેમ, અસત્ય ને સત્ય વગેરેમાં પણ જીવને પરસાથેની
એકત્વબુદ્ધિ જ બંધનું કારણ છે, પરની ક્રિયા બંધનું કારણ નથી. ક્રિયા તો જુદી છે,
શુભ–અશુભ પરિણામ સાથે જે એકતાબુદ્ધિ કરે છે તે જ પુણ્ય–પાપ વડે બંધાય છે.