સરાગરૂપ પરિણામ ન કરે તો બંધાતો નથી, એટલે આ જીવની માન્યતા તો નકામી
ગઈ, મિથ્યા ગઈ.
પરની ક્રિયા જીવના અધ્યવસાય વગર જ થાય છે, આ જીવ તેનો કર્તા નથી. એ જ
રીતે પર જીવ કે પરવસ્તુ આ જીવના બંધ–મોક્ષને કરતા નથી. માટે હે ભાઈ! પરના
કર્તૃત્વની મિથ્યાબુદ્ધિ છોડીને, રાગથી ભિન્ન જ્ઞાતા–દ્રષ્ટા સ્વભાવરૂપે રહે–એ જ
તાત્પર્ય છે, એ જ મોક્ષસુખનો ઉપાય છે.
મિથ્યા અભિપ્રાય કરે તોપણ તેને કારણે કાંઈ પરમાં બંધ–મોક્ષ તો થતાં નથી, આ
રીતે તારો ભાવ પરમાં અકિંચિત્કર છે–નકામો છે; માટે તે મિથ્યાભાવ છોડ, ને રાગથી
પાર સ્વ–દ્રવ્યનો આશ્રય કર. સ્વદ્રવ્યનો આશ્રય કરીને જે જ્ઞાનરૂપ પરિણમ્યો તે
જ્ઞાનીના જ્ઞાનમાંથી પરનું કે રાગનું કર્તૃત્વ છૂટી ગયું છે; એટલે જ્ઞાનભાવમાં તેને
બંધન થતું જ નથી.
મુક્ત કરી દઉં, –પણ તે જીવ તેના પોતાના સમ્યકત્વાદિ વીતરાગપરિણામ વગર
ક્યાંથી મુક્ત થશે? અને તે જીવ તેના વીતરાગપરિણામવડે મુક્ત થયો તો તેમાં તેં શું
કર્યુ? અને તું તેવી માન્યતા ન કરે તોપણ જે જીવો વીતરાગભાવ કરે છે તેઓ મુક્ત
થાય જ છે; ને જેઓ રાગભાવ કરે છે તેઓ બંધાય છે. માટે તું આખા જગતનો બોજો
તારા જ્ઞાનમાંથી ઉતારી નાંખ. અહો, જ્ઞાનસ્વભાવી આત્મા તે પરમાં શું કરે? ને પર
ચીજ જ્ઞાનમાં શું કરે? જ્ઞાનમાં વિકલ્પનુંય કર્તૃત્વ નથી. આવા જ્ઞાનનો અનુભવ તે જ
મોક્ષનું કારણ છે. જીવ માને કે હું બીજાને બંધાવી દઉં,–પણ તે જીવ તેના રાગાદિભાવ
વગર ક્યાંથી બંધાશે? –માટે તારો ભાવ પરમાં કાંઈ કરતો નથી. આમ બધેથી છૂટો
પડીને જ્ઞાનમાં આવી જા.