: ૮ : આત્મધર્મ : ભાદ્રપદ ર૪૯૯ :
કામ છદ્મસ્થનો સ્થૂળ ઉપયોગ કરી શકે નહીં, તેનો ઉપયોગ અસંખ્યસમયે કાર્ય કરે
એવો સ્થૂળ છે. બોદ્ધ જેવા ભલે આત્માને સર્વથા ક્ષણિક એક સમયનો જ માને, પરંતુ
તેનું જ્ઞાન કાંઈ એકેક સમયની પર્યાયને પકડી શકતું નથી, તે પણ અસંખ્યસમયની
સ્થૂળ પર્યાયને જ જાણી શકે છે.
દ્રવ્ય શું, પર્યાય શું, પર્યાયની તાકાત કેટલી? –તે એક્કેય વાતનો નિર્ણય
અજ્ઞાનીને હોતો નથી. તે ગમે તે વસ્તુને ગમે તે પ્રકારે અંધાધુંધ આંધળાની જેમ માની
લ્યે છે. અરે, દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય એમાંથી એકપણ વસ્તુનો સાચો નિર્ણય કરવા જાય તો તે
જ્ઞાનમાં સમસ્ત દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયનો, ત્રણકાળ–ત્રણલોકનો નિર્ણય સમાઈ જાય, ને તે
જ્ઞાન રાગથી જુદું પડીને અંદરના સ્વભાવ તરફ વળી જાય; તેમાં તો અનંતગુણોના
સુખનો રસ ભર્યો છે. અહા, ધર્મીની એક જ્ઞાનપર્યાયમાં કેવી અચિંત્ય તાકાત ભરી છે ને
તેમાં કેવો અદ્ભુત આત્મવૈભવ પ્રગટ્યો છે, તેની જગતને. ખબર નથી. જગતને તો
ખબર પડે કે ન પડે પણ તે જ્ઞાની પોતે પોતામાં તો પોતાના ચમત્કારીક વૈભવને
અનુભવી જ રહ્યા છે.
હે ભાઈ! તારી વર્તમાનપર્યાયમાં આનંદતો છે નહિ; ને જો તું આ પર્યાય જેટલો
જ ક્ષણિક આત્મા માનીશ તો આનંદ લાવીશ ક્યાંથી? આત્માને સર્વથા ક્ષણિક માનતાં
તને કદી આનંદ થશે નહિ. નિત્યસ્વભાવ જે આનંદથી સદા ભરેલો છે, તેની સન્મુખ
થઈને પરિણમતાં અનિત્ય એવી પર્યાયમાં પણ તને આનંદરૂપી અમૃતના ધોધ વહેશે.
નિત્ય–અનિત્યરૂપ સંપૂર્ણ વસ્તુના સ્વીકાર વગર આનંદનો અનુભવ થઈ શકે નહિ.
નિત્યઅંશ અને અનિત્યઅંશ–બંનેરૂપ અખંડ વસ્તુસ્વભાવ છે, તે અનેકાન્તમય
વસ્તુસ્વરૂપને પ્રકાશનાર જૈનશાસન જયવંત છે.
૮ ૯૯ ૯૯ ૯૯૭
તમે કોઈ મુનિને માનો છો? ... હા.
અહો, મુનિ એ તો સાક્ષાત્ મોક્ષમાર્ગ, એના મહિમાની શી વાત?
એવા આઠ કરોડ નવ્વાણું લાખ નવ્વાણું હજાર નવસો સત્તાણું (૮, ૯૯, ૯૯,
૯૯૭ તીનઘાટી નવક્રોડ) મુનિભગવંતો આ મનુષ્યલોકમાં વર્તે છે, તે સર્વ
મુનિભગવંતોને પરમભક્તિથી માનીએ છીએ, નમસ્કાર કરીએ છે... ને તે
પદની ભાવના કરીએ છીએ. (આ ઉપરાંત કુંદકુંદાચાર્ય દેવ આદિ અનેક
મુનિવરો પૂર્વે થયા, ને ભવિષ્યમાં થશે–તે સૌને પણ યાદ કરીને નમસ્કાર
કરીએ છીએ.)