: ૩૬ : આત્મધર્મ : કારતક : ૨૫૦૦
ચૈતન્યતત્ત્વ જ્યાં પ્રતીતમાં આવી ગયું ત્યાં તેના અનંત ગુણોમાંથી શુદ્ધતાનો પ્રવાહ
નીકળ્યો; સ્વર્ગના ઈન્દ્ર પણ તે સમ્યક્ત્વની પ્રશંસા કરે છે. ચારિત્રદશાવંત મુનિના
મહિમાની તો શી વાત! એ તો મહા પૂજ્ય છે. અને સમ્યગ્દર્શનનો પણ અમૂલ્ય મહિમા
છે; સમ્યગ્દ્રષ્ટિ અસંયમી હોય તોપણ ભગવાને તેને મોક્ષમાર્ગમાં સ્વીકાર્યા છે.
સમ્યગ્દ્રષ્ટિજીવ કલ્યાણની પરંપરા સહિત ઉત્તમ મોક્ષસુખને પામે છે.
જેને શુભરાગ અને સંયોગ કરતાં સમ્યક્ત્વની કિંમત ઓછી લાગે છે, ને
સમ્યક્ત્વ કરતાં રાગની કે સંયોગની કિંમત જેને વધારે લાગે છે તે જીવ સમ્યક્ત્વનો
વિરાધક થઈને સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે. જે જીવ સમ્યક્ત્વનો આરાધક છે તેને
આત્મા કરતાં જગતના કોઈ પદાર્થનો મહિમા લાગતો નથી, આત્માના અપાર–
અતીન્દ્રિય મહિમારૂપ સમ્યગ્દર્શનવડે તે પરંપરા અક્ષય સુખરૂપ મોક્ષને પામે છે.
અહા, સમ્યક્ત્વના મહિમાની આવી વાત સાંભળવાનો અવસર મળવો પણ બહુ
મોંઘો છે. આવું શ્રાવકકુળ અને વીતરાગની વાણીનું શ્રવણ મળ્યું, તો આ ઉત્તમ અવસર
પામીને આત્માના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરી લેવા, તે જ આ ઉત્તમ મનુષ્યપણું પામવાનું સાચું ફળ છે.
સમ્યક્ત્વ વગર આવા મનુષ્ય શરીર તો અનંતવાર જીવને મળ્યા, પણ તેનાથી
આત્માનું કાંઈ હિત ન થયું. શરીર તો ક્ષણભંગુર છે, કરોડો રોગથી ભરેલું છે. ક્્યારે
રોગથી કૂ થઈને ઊડી જશે! એનો કોઈ મેળ નથી. અંદર આત્મા તેનાથી ભિન્ન શું ચીજ
છે–તેની ઓળખાણ કરે તો મનુષ્યપણું પામવાની સફળતા છે. ‘શરીરં વ્યાધિ–
મંદિરમ્’ અને ‘આત્મા આનંદમંદિરમ્’ છે. બાપુ, શરીર તો કરોડો રોગની વ્યાધિનું
ઘર છે, તેમાંથી તો રોગ નીકળશે, તેમાંથી કાંઈ આનંદ નહીં નીકળે; શાંતિનું–આનંદનું
મંદિર તો આત્મા છે; તેને શ્રદ્ધામાં લેતાં અપૂર્વ આનંદ થાય છે. તે સમ્યગ્દ્રષ્ટિજીવ
આત્માના સુખરસને પીતો–પીતો મોક્ષદશાને સાધે છે.
અહા! અનંતકાળના દુઃખનો અંત, અને અનંત–અનંત કાળના
અતીન્દ્રિયસુખની શરૂઆત–સમ્યગ્દર્શનમાં છે; આવા સમ્યગ્દર્શનને માટે તો
આત્માનો કેટલો રસ હોય! આત્માની ઘણી લગની ને ઘણો પ્રયત્ન હોય,
ત્યારે સમ્યગ્દ્રર્શન થાય છે.
શુદ્ધ આત્મસ્વભાવની સન્મુખ થઈને તેને કબુલતાં સમ્યગ્દર્શન ને
સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપે આત્મા પોતે પરિણમે છે; એટલે સમ્યગ્દર્શન તે આત્મા જ છે.
–આવા સમ્યગ્દર્શનનો મહિમા પ્રસિદ્ધ કરીને કુંદકુંદાચાર્યદેવ કહે છે કે અહો
જીવો! તમે આવા સમ્યગ્દર્શનની આરાધનાવડે મનુષ્યપણાને સફળ કરો.
–जय महावीर