: ૨૨ : આત્મધર્મ : માગશર : રપ૦૦
–તેરમા ગુણસ્થાને વીતરાગતા છે
ને કેવળજ્ઞાન પણ છે.
(૩) સમ્યક્ચારિત્ર (મુનિદશા) હોય
ત્યાં સમ્યગ્દર્શન હોય જ
(નિયમા).
–કેમકે સમ્યગ્દર્શન વગર કોઈ
જીવને મુનિદશા હોતી નથી.
(૪) સમ્યગ્દર્શન હોય ત્યાં મુનિદશા
ભજનીય છે (–હોય અગર ન પણ
હોય).–કેમકે ઘણાં જીવોને
સમ્યગ્દર્શન હોવા છતાં મુનિદશા
હોતી નથી.
(પ) રાગ હોય ત્યાં જીવ હોય જ
(નિયમા).–કેમકે જીવના
અભાવમાં ક્યાંય રાગ હોતો નથી.
(૬) જીવ હોય ત્યાં રાગ હોય કે ન પણ
હોય (ભજનીય). જેમકે
સિદ્ધદશામાં જીવ છે પણ રાગ
નથી; અરિહંત ભગવાન જીવ છે
પણ રાગ નથી.
(૭) કેવળજ્ઞાન હોય ત્યાં સંસારીપણું
ભજનીય છે. જેમકે–
–અરિહંતોને કેવળજ્ઞાન છે ને
સંસારીપણું છે,–સિદ્ધ ભગવંતોને
કેવળજ્ઞાન છે પણ સંસારીપણું
નથી.
(૮) સંસારીપણું હોય ત્યાં કેવળજ્ઞાન
ભજનીય છે.–જેમકે–
–તેરમા–ચૌદમા ગુણસ્થાને સંસારીપણું છે
ને કેવળજ્ઞાન પણ છે;
–નીચેના ગુણસ્થાનોમાં સંસારીપણું
છે પણ કેવળજ્ઞાન નથી.
(૯) અરિહંતોને તીર્થંકરપ્રકૃતિનો ઉદય
ભજનીય છે,–કોઈક અરિહંતોને તે
હોય છે, ને કોઈકને નથી હોતો.
(૧૦) તીર્થંકરોને અરિહંતપણું નિયમા
હોય છે...કેમકે બધાય તીર્થંકરો
કેવળજ્ઞાનવડે અરિહંત થયા છે.
(૧૧) જીવને અસંખ્યપ્રદેશીપણું નિયમા
હોય છે.
(૧ર) અસંખ્યપ્રદેશીપણામાં જીવપણું
ભજનીય છે. (–કેમકે
અસંખ્યપ્રદેશીપણું હોવા છતાં
ધર્માસ્તિકાય વગેરેને જીવપણું
નથી, તે અજીવ છે.)
અહીં નિયમા કે ભજનીય સંબંધમાં
૧ર દાખલા આપ્યા. હવે તમારી
સમજણ પાકી કરવા માટે, નીચેના
દશ દાખલામાં પણ, તે નિયમરૂપ
છે કે ભજનીય છે–તેનો વિચાર
કરો:–
(૧) યોગનું કંપન હોય ત્યાં કેવળજ્ઞાન...
(નિયમથી કે ભજનીય?)
(ર) કેવળજ્ઞાન હોય ત્યાં પંચેન્દ્રિયપણું..
(બરાબર વિચારીને કહેજો.)
(૩) સમ્યગ્જ્ઞાન હોય ત્યાં રાગ...
(૪) અરૂપીપણું હોય ત્યાં ચેતનપણું...
(પ) ચેતનપણું હોય ત્યાં અરૂપીપણું...
(૬) કેવળજ્ઞાન હોય ત્યાં પરમ
ઔદારિકશરીર...