Atmadharma magazine - Ank 372
(Year 31 - Vir Nirvana Samvat 2500, A.D. 1974).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 14 of 53

background image
: આસો : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૧૧ :
મોહની સેનાને જીતવાનો ઉપાય શું છે? તેમાં પ્રથમ દર્શનમોહને જીતીને
સમ્યગ્દર્શન થવાની રીત શું છે? તે આ પ્રવચનસારની ૮૦ મી ગાથામાં આચાર્યદેવ
અલૌકિક રીતે બતાવે છે–
જે જાણતો અર્હંતને ગુણ, દ્રવ્ય ને પર્યયપણે,
તે જીવ જાણે આત્મને, તસુ મોહ પામે લય ખરે.
અહા, અરિહંતદેવ એટલે કોણ? જેમની ચેતના પરિપૂર્ણ ખીલી ગઈ છે, રાગ–
દ્વેષનો કોઈ અંશ જેમનામાં રહ્યો નથી; પૂરું અતીન્દ્રિયજ્ઞાન ને અતીન્દ્રિયસુખ જેમના
સર્વાત્મપ્રદેશોમાં પરિણમી ગયું છે;– આવા શુદ્ધઆત્મા તે અરિહંત છે. તેમના સ્વરૂપને
ઓળખતાં શુદ્ધઆત્માનું સ્વરૂપ ઓળખાય છે, એટલે રાગથી ભિન્ન પોતાના શુદ્ધ
આત્માનું સ્વરૂપ પણ ઓળખાય છે, કેમકે નિશ્ચયથી અરિહંતના અને આ આત્માના
સ્વરૂપમાં તફાવત નથી.
અહીં મોહક્ષય કરવા માટે ઊપડેલો મુમુક્ષુ જીવ એવો છે કે જેણે બીજા બધા
કુમાર્ગ છોડીને સર્વજ્ઞ વીતરાગ એવા અરિહંતદેવને જ ધ્યેય બનાવ્યા છે, ને તે
અરિહંતદેવના શુદ્ધ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયને ઓળખ્યા છે;–આ રીતે અરિહંતને ઓળખીને
ત્યાં (અરિહંતના લક્ષમાં) જ અટકી જતો નથી, પણ પોતાના આત્મા સાથે તેનું
મિલાન કરીને, તેમના જેવા પોતાના આત્માનું શુદ્ધસ્વરૂપ ઓળખીને પોતાના આત્મામાં
ઢળે છે, ને દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેમાં વ્યાપેલી શુદ્ધચેતનારૂપે પોતાનો અનુભવ કરીને
સમ્યગ્દર્શન પામે છે. ત્યાં દર્શનમોહ જીતાઈ જાય છે.
જ્ઞાન અને રાગની ભિન્નતાના અનુભવ માટે અહીં ધ્યેય તરીકે અરિહંત–સર્વજ્ઞ–
દેવને લીધા, કેમકે રાગ વગરનો એકલો પરિપૂર્ણ ચૈતન્યભાવ તેમને પ્રગટ છે, તેમના
દ્રવ્ય–ગુણ ચેતનમય છે ને પર્યાય પણ ચેતનમય છે,–આ રીતે તેમનો આત્મા સર્વ પ્રકારે
શુદ્ધચેતનમય છે, તેને ઓળખતાં આત્માનું શુદ્ધસ્વરૂપ ઓળખાય છે, જ્ઞાનપરિણતિ
રાગથી પાર અતીન્દ્રિય થઈને ચેતનમય આત્માની સ્વાનુભૂતિ કરીને તેમાં અંતર્લીન
થઈ જાય છે, એટલે અતીન્દ્રિય આનંદ સહિત સમ્યગ્દર્શન થાય છે. સર્વે અરિહંતોએ
સમ્યગ્દર્શનની આ જ રીત કહી છે. પોતે જે રીતે મોહનો નાશ કર્યો તેનો જ ઉપદેશ
આપણને આપ્યો–નમસ્કાર હો તે અર્હંત ભગવંતોને!
રાગથી ભિન્ન ચૈતન્યતત્ત્વ ઓળખાવવું છે, ને સમસ્ત મોહનો નાશ કરવો છે,