Atmadharma magazine - Ank 373
(Year 32 - Vir Nirvana Samvat 2501, A.D. 1975).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 18 of 53

background image
: કારતક : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૧૫ :
વીરનાથનો માર્ગ
વીરનાથના મોક્ષમાર્ગમાં જ્ઞાનનું લક્ષ્ય નિજ–આત્મા છે.
ભરતક્ષેત્રના જીવો પર કુંદકુંદસ્વામીનો પરમ ઉપકાર છે.
વીરનાથના મોક્ષમાર્ગનું જ્ઞાન કેવું છે? તે બોધ પ્રાભૃતમાં આચાર્યદેવ બતાવે છે.
જે જ્ઞાન અતીન્દ્રિય થઈને આત્મામાં પહોંચી ગયું, રાગથી પાર થઈને, ઈન્દ્રિયોથી પાર
થઈને, અતીન્દ્રિય આનંદમય આત્મા જેણે પ્રત્યક્ષ કર્યો તે અતીન્દ્રિયજ્ઞાન જ
જિનમાર્ગની સાચી મુદ્રા છે–તે જ સાચી નિશાની છે. આવું જ્ઞાન કેમ થાય તે આ
સમયસારાદિમાં આચાર્યદેવે અલૌકિક રીતે સમજાવ્યું છે. અહો, સીમંધર તીર્થંકર પાસે
જઈને આવું અપૂર્વ શ્રુતજ્ઞાન કુંદકુંદસ્વામીએ ભરતક્ષેત્રના જીવોને આપીને અપાર
ઉપકાર કર્યો છે.
મોક્ષમાર્ગમાં ‘જ્ઞાન’ કોને કહેવું?
શુદ્ધ આત્માને જે નિશાન બનાવે, એટલે કે સીધું આત્માની સન્મુખ થઈને તેને
જે સાધે તે જ જ્ઞાન મોક્ષમાર્ગનું જ્ઞાન છે; એના વગરનું એકલું બહારનું શાસ્ત્ર–ભણતર
કે દ્વીપ–સમુદ્ર વગેરેનું જ્ઞાન, તેને ખરેખર જ્ઞાન કહેતા નથી, કેમકે તે જ્ઞાન મોક્ષને સાધતું
નથી, આત્માને નિશાન બનાવતું નથી. મહાવીરાદિ તીર્થંકરદેવની દેશના તો એવી છે કે
જ્ઞાનને સ્વસન્મુખ કરી, આત્માને નિશાન બનાવીને તેને સાધો.
જ્ઞાનનું સ્વરૂપ જાણતાં આત્માનું સ્વરૂપ જણાય છે, કેમકે જ્ઞાનનું લક્ષ્ય આત્મા
છે; જેમ તીર પોતાના લક્ષ્યની સન્મુખ થઈને તેને વેધે છે તેમ સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપી
સૂક્ષ્મબાણ, પોતાના લક્ષ્યરૂપ શુદ્ધાત્માની સન્મુખ થઈને તેને વેધે છે–અનુભવે છે. આવું
લક્ષ્યવેધીજ્ઞાન તે મોક્ષનું સાધક છે. તે જ્ઞાન, રાગને પોતાનું નિશાન નથી બનાવતું,
રાગથી પાર થઈને શુદ્ધાત્મામાં પહોંચી જાય છે. માટે હે ભવ્યજીવો! જ્ઞાનનું આવું સ્વરૂપ
જાણીને તેની ભક્તિથી આરાધના કરો આવા જ્ઞાન વગર નથી સંયમ હોતો, કે નથી
ધ્યાન હોતું. ભલે પંચમહાવ્રત કરતો હોય તોપણ જ્ઞાન વગરના જીવને અસંયમી અને
સંસારમાર્ગી જ કહ્યો