: ૨૦ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૧
અને તે મળતાં જ એકદમ વહાલથી તેને ભેટી પડે!–તેમ આત્માની
સ્વાનુભૂતિરૂપી માતા, તેનાથી વિખુટા પડેલા મુમુક્ષુને ‘મારો આત્મા, મારો
આત્મા’–એમ તેની એકની જ લગની હોય, તેને શોધવામાં જ તે સર્વપ્રયત્ન લગાવે,
એના સિવાય બીજા શેમાંય એને ચેન ન પડે; સ્વાધ્યાય–વિચાર, શ્રવણ–પૂજા–
ગુરુસેવા વગેરે સર્વ કાર્યની વચ્ચે તેની નજર પોતાના સ્વરૂપને જ શોધતી હોય,
અને જ્યાં તે લક્ષગત થાય ત્યાં ઝડપથી ઉપયોગને તેમાં વાળી પરમ વહાલથી તેને
ભેટીને તે–રૂપ થઈ જાય. બસ! આવી અનુભૂતિ તે જ સમ્યગ્દર્શન! તે જ મુમુક્ષુનું
સાચું જીવન!!
અંતરમાં આવા અલૌકિક આત્મજીવનની સાથે તેનું લૌકિક જીવન પણ ખૂબ
ઊંચું હોય છે. જેવી શાંતિ હું પામ્યો તેવી શાંતિ સર્વે જીવો પામે; મારા નિમિત્તે
જગતમાં કોઈને દુઃખ ન હો, ને મને ક્યાંય રાગદ્વેષ ન હો, અરે, જેનાથી મારે
અત્યંત ભિન્નતા, જેની સાથે મારે કાંઈ સંબંધ નહીં–એવા આ બધા પરદ્રવ્યો તેમાં
ગમો–અણગમો શું? વ્યર્થ રાગ–દ્વેષ કરીને હું શા માટે દુઃખી થાઉં!–એમ ભેદજ્ઞાનના
બળે તેને વીતરાગતાની ભાવના હોય છે, દેવ–શાસ્ત્ર–ગુરુ–સાધર્મીજનો તે બધા
પ્રત્યે તેને પ્રમોદભાવ આવે છે, અહો! ભયંકર ભવદુઃખોથી છોડાવીને જેમણે
જીવનનું સર્વસ્વ આપ્યું, અપૂર્વ સમ્યક્ત્વ આપ્યું, તેમના ઉપકારની શી વાત! એમ
દેવ–ગુરુનો પરમ ઉપકાર માનતો, અને સર્વે જીવોનું હિત ઈચ્છતો તે મુમુક્ષુ પૂર્ણ
શુદ્ધાત્મપ્રાપ્તિના ધ્યેય તરફ આગળ ને આગળ વધતો જાય છે, સ્વધ્યેયને ક્યારેય
ચુકતો નથી.
અહો! સમ્યક્ત્વ–જીવનના અપાર મહિમાનું શું કહેવું! શાસ્ત્રોએ ઠેર–ઠેર
એનાં ગાણાં ગાયા છે; પણ જડ–શબ્દો એ સ્વસંવેદ્ય વસ્તુનું કેટલુંક વર્ણન કરી શકે?
જેણે કોઈ ધન્ય પળે ચૈતન્યહીરાને પારખી લીધો ને સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કર્યું તે જ્ઞાની
ધર્માત્માની દશા આશ્ચર્યકારી છે; જગતમાં સર્વશ્રેષ્ઠ એવા સમ્યક્ત્વને પ્રાપ્ત કરનાર
તે જ્ઞાનીને આત્મપ્રાપ્તિનો અપૂર્વ આનંદ હોવા છતાં તેટલાથી જ તે પૂરો સંતુષ્ટ થઈ
જતો નથી, પણ પૂર્ણતાની ભાવનાપૂર્વક તેને માટે પ્રયત્નશીલ રહે છે. અહો! મારા
ત્રિકાળી સ્વભાવમાં કેવળજ્ઞાન અને સિદ્ધપદના પૂર્ણાનંદથી ભરેલી અનંતી
પર્યાયરૂપે થવાની તાકાત છે–તેને મેં જાણી છે,–તો હું આ અલ્પ પર્યાયમાં કેમ
સંતોષ પામું! ક્યાં સર્વજ્ઞ ભગવંતો! ક્યાં મહા ઋદ્ધિધારી મુનિ ભગવંતો! હું તો
તેમનો દાસાનુદાસ છું...ને મને એવી ધન્યદશા ક્્યારે થાય તેની ભાવના ભાવું છું...
આમ ધર્મી જીવને સમ્યક્ત્વ પછી ધર્મવૃદ્ધિની ઉત્તમ વિચારધારા હોય છે.