: વૈશાખ : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૪૩ :
ભગવાન મહાવીરની ઓળખાણથી
આત્માની ઓળખાણ
અમદાવાદ શહેરમાં ગુરુદેવની જન્મજયંતી ઉજવાઈ; તે વખતે
પ્રવચનમાં વીરપ્રભુ પ્રત્યેની ભક્તિપૂર્વક વીરમાર્ગનો જે અમૃતપ્રવાહ
ગુરુદેવે વહેવડાવ્યો તેમાંથી થોડાક અમૃતબિંદુ ઝીલીને અહીં આપ્યા છે.
–તેનું જે પાન કરશે તે અમર થશે. (–સં.)
અત્યારે ભગવાન મહાવીરના નિર્વાણનો અઢીહજારવર્ષીય મહોત્સવ ચાલે છે,
તેમાં તે ભગવાનના સ્વરૂપની ઓળખાણથી સમ્યક્ત્વ થાય છે–તે વાત આ
પ્રવચનસારની ૮૦ મી ગાથામાં આવી છે–
જે જાણતો અર્હંતને ગુણ–દ્રવ્ય ને પર્યયપણે,
તે જીવ જાણે આત્મને તસુ મોહ પામે લય ખરે.
ચેતન–દ્રવ્ય, ચૈતન્ય–ગુણ, ચૈતન્ય–પર્યાય એમાં ક્યાંય રાગ ન આવ્યો, એવા
શુદ્ધ ચૈતન્યસ્વરૂપે ભગવાન અરિહંતદેવના આત્માને જે ઓળખે છે, તે પોતાના
આત્માનું પણ રાગથી ભિન્ન ચૈતન્યસ્વરૂપ જાણીને સમ્યક્ત્વને પામે છે, ને જન્મ–
મરણના દુઃખથી મુક્ત થાય છે.
જેવો અરિહંતદેવનો આત્મા, જેવો ભગવાન મહાવીરનો આત્મા, તેવો જ મારો
આત્મા પણ ચેતનસ્વભાવમય છે; એમ જાણીને ચેતનસ્વભાવમાં જ પોતાના ગુણ–
પર્યાયને સમાવીને અનુભવ કરતો તે જીવ સમ્યગ્દર્શન પામે છે ને તેના મોહનો નાશ
થઈ જાય છે....ચૈતન્યની પરમ શાંતિનું તેને વેદન થાય છે.
(પ્રવચન–મંડપની બહાર જુઓ તો, વૈશાખનો ધોમધખતો આતાપ જીવોને ચેન
પડવા દેતો નથી,–પણ પ્રવચન–મંડપમાં તો ચૈતન્યરસનો એવો શીતળ ફૂવારો ઊછળી
રહ્યો છે કે સૂર્યની ગરમી તો શું!–પણ અંદર મુમુક્ષુને મોહનો આતાપ પણ શાંત થઈને
ચૈતન્યની કોઈ અનેરી ઠંડક અનુભવાય છે. આપ આ અમદાવાદનું પ્રવચન વાંચી રહ્યા
છો.)
આત્માની ઓળખાણ થતાં જ અંદર અતીન્દ્રિય આનંદનો સ્વાદ આવે છે. તે
આત્મા કેવો છે તેનું આ અલૌકિક વર્ણન કુંદકુંદસ્વામીએ કર્યું છે.