: ૨૪ : આત્મધર્મ : ભાદરવો : ૨૫૦૧
• અ ધ્યા ત્મ ર સ – ઘો લ ન •
* ભવિકજનોને આનંદજનની વૈરાગ્ય–અનુપ્રેક્ષા *
[૪: એકત્વભાવના]
આ ભાવનામાં છ ગાથા દ્વારા નરક–સ્વર્ગ કે મોક્ષ સર્વ
અવસ્થામાં જીવનું એકલાપણું બતાવ્યું છે; બીજું કોઈ જીવનું
સ્વજન નથી; પોતાના ઉત્તમ ક્ષમાદિ ધર્મો તે જ પોતાના
સ્વજન છે. આમ જાણી પરની મમતા છોડી એકત્વ–આત્માની
ભાવનામાં રહેવું તે તાત્પર્ય છે.
૭૪. જીવ એકલો જ જન્મે છે, એકલો જ ગર્ભમાં દેહને ગ્રહણ કરે છે, બાળક અને
યુવાન પણ એકલો જ થાય છે, ને જીર્ણઅવસ્થાથી ગ્રહાયો થકો વૃદ્ધ પણ તે
એકલો જ થાય છે.
૭૫. વળી તે એકલો જ રોગી થાય છે, શોક એકલો જ કરે છે, એકલો જ માનસિક
દુઃખોથી સંતાપ પામે છે, એકલો જ મરે છે, અને બિચારો એકલો જ નરકનાં
દુઃખોને ભોગવે છે.
૭૬. વળી જીવ એકલો જ પુણ્યનો સંચય કરે છે, સ્વર્ગનાં વિવિધ સુખોને એકલો જ
ભોગવે છે; વળી કર્મની ક્ષપણા પણ એકલો જ કરે છે, અને એકલો જ મુક્તિને
પામે છે.
૭૭. આ જીવના દુઃખને કુટુંબી–સ્વજનો દેખતા હોવા છતાં તે દુઃખના લેશ માત્રને
તેઓ લઈ શકતા નથી. –આ પ્રમાણે પ્રત્યક્ષ જાણતો હોવા છતાં જીવ તેની
મમતાને છોડતો નથી.
૭૮. નિશ્ચયથી જીવના સ્વજન તો ઉત્તમ ક્ષમાદિ દશલક્ષણધર્મ જ છે–કેમકે તે જ
જીવને