Atmadharma magazine - Ank 384
(Year 32 - Vir Nirvana Samvat 2501, A.D. 1975).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 9 of 106

background image
: ૬ : આત્મધર્મ : આસો : ૨૫૦૧
એ રીતે બંધુજનોની વિદાય લઈને તે મુમુક્ષુજીવ પંચાચારને અંગીકાર
કરે છે....ને ઉત્તમ ગુણવંત આચાર્ય પાસે જઈને વિનયથી દીક્ષા માંગે છે. દીક્ષા
માટે જતાં પહેલાંં જ્યારે તે મુમુક્ષુ વૈરાગ્યથી કુટુંબીજનોને સંબોધીને રજા માંગે
છે ત્યારે તેનાં તત્ત્વજ્ઞાન ભરેલાં વૈરાગ્યવચનો સાંભળીને બીજા સુપાત્ર જીવો
પણ જ્ઞાન–વૈરાગ્ય પામે છે.
જેનો આત્મા જાગ્યો છે અને જેની અંર્તપરિણતિમાં વૈરાગ્યના ધોધ
ઊછળ્‌્યા છે–તે કાંઈ બીજાને કારણે સંસારમાં રોકાતા નથી; એને માતા–પિતા–
ભાઈ–બેન પુત્ર–સ્ત્રી વગેરેની મમતા છૂટી ગઈ છે એટલે એ તો બધાને
છોડીને, મુનિ થઈને કેવળજ્ઞાન સાધવા માટે વનમાં જાય છે. પીંજરેથી છૂટેલા
સિંહ પાછા પીંજરે પૂરાય નહિ, તેમ આત્માના જ્ઞાનપૂર્વક જેણે મોહનું પીજરું
તોડ્યું તે હવે સંસારમાં રહે નહિ.
એ રીતે વૈરાગ્યપૂર્વક બંધુજનોની વિદાય લઈને મુનિ થવા નીકળેલા તે
ધર્માત્મા જ્ઞાન–દર્શન–ચારિત્ર–તપ અને વીર્યના વ્યવહાર– પંચાચારને અંગીકાર
કરે છે,–પણ કઈ રીતે અંગીકાર કરે છે?–કે શુદ્ધ આત્માથી તેમને ભિન્ન જાણીને
હેયબુદ્ધિથી અંગીકાર કરે છે,–ત્યાં સુધી જ કે જ્યાંસુધી શુદ્ધાત્મામાં લીન ન
થવાય. શુદ્ધાત્મામાં એકાગ્ર થતાં તે પંચાચારના વિકલ્પ છૂટી જશે. જ્ઞાનાચારમાં
જ્ઞાનનું બહુમાન ગુરુવિનય વગેરે ભાવ હોય છે, દર્શનાચારમાં ધર્મવાત્સલ્ય
વગેરે અંગો છે, ચારિત્રાચારમાં પંચમહાવ્રતના પાલનનો ભાવ, એ જ રીતે
વીર્ય તથા તપના આચાર સંબંધી શુભભાવો, તેઓ શુદ્ધ આત્માથી ભિન્ન છે
–એમ તો પહેલેથી સ્વાનુભૂતિવડે જાણ્યું છે; નિશ્ચયથી તે પંચાચારના વિકલ્પો
આત્માનું સ્વરૂપ નથી પણ શુદ્ધાત્માની ઉપલબ્ધિ ન થાય ત્યાંસુધી
ભૂમિકાઅનુસાર અંશે શુદ્ધપરિણતિની સાથે તેવા વિકલ્પો પણ હોય છે,–ને
તેનાથી વિપરીત વિકલ્પો હોતાં નથી; તેથી વ્યવહારથી તેને અંગીકાર કરે છે
–એમ કહ્યું છે. પણ તે અંગીકાર કરતી વખતે જ મુનિ થનારને ભાન છે કે આ
મારા આત્માનું વાસ્તવિક સ્વરૂપ નથી. જ્યાં શુદ્ધ પરિણતિ તો થઈ છે પણ
હજી શુદ્ધોપયોગ વડે અંદરમાં લીનતા ટકતી નથી, જરીક કષાયપરિણતિ બાકી
રહી ગઈ છે ત્યાં, અશુભપરિણામના અભાવમાં એવા જ શુભપરિણામ
(પંચાચાર વગેરેના) હોય છે. પછી શુદ્ધપરિણતિની ઉગ્રતા થતાં તે પણ છૂટી
જાય છે. તેથી ઉપચારથી એમ કહ્યું કે–હે પંચાચાર! તમારા પ્રસાદથી શુદ્ધ–
આત્માની ઉપલબ્ધિ કરું ત્યાંસુધી જ તમને અંગીકાર કરું છું. પંચાચારને રાગ