ભગવાન! અત્યારે અહીં તો એવા મુનિરાજના દર્શન પણ દુર્લભ થઈ ગયા છે.
અરે, તત્ત્વજ્ઞાન પણ જ્યાં દુર્લભ થઈ ગયું છે ત્યાં મુનિદશાની તો શી વાત! મુનિ–
દશા પાછળ તો જ્ઞાયકતત્ત્વના શ્રદ્ધા–જ્ઞાનનું અપાર બળ છે, તે ઉપરાંત
શુદ્ધોપયોગી વીતરાગપરિણામ થાય ત્યારે મુનિદશા હોય છે. મુનિદશા એ તો
પરમેષ્ઠી પદ છે; ઈન્દ્રો અને ચક્રવર્તીઓ પણ ભક્તિથી તેનો આદર કરે છે.
કેવળજ્ઞાન લેવાની જેમાં તૈયારી છે–એ મુનિદશાના મહિમાનું શું કહેવું! આચાર્યદેવ
કહે છે કે દુઃખથી જેને મુક્ત થવું હોય તેઓ આવી ચારિત્રદશા અંગીકાર કરો.
આવી દશા વગર મોક્ષ થતો નથી.
ને સીધા જ મુનિ થઈ જાય–એમ પણ બને છે. પણ જેને એવો પ્રસંગે હોય તે જીવ
બંધુવર્ગ પાસે કેવા વૈરાગ્યથી રજા માંગે છે–તેનું આ વર્ણન છે. તે જીવે પોતાના
આત્માને જેમ દેહથી ભિન્ન જાણ્યો છે તેમ સામા આત્માઓને પણ દેહથી ભિન્ન
જાણ્યા છે, તેથી તે આત્માને સંબોધીને કહે છે કે હે રમણીના આત્મા! આ મારા
જ્ઞાનમય આત્માને રમાડનાર તું નથી–એમ તું નિશ્ચયથી જાણ. મેં મારા ચૈતન્યના
અતીન્દ્રિયસુખને જાણ્યું છે, તે સુખમાં જ હવે હું રમીશ. બાહ્યવિષયોમાં સ્વપ્નેય
સુખ ભાસતું નથી. હવે તો મારી સ્વાનુભૂતિરૂપી જે અનાદિ રમણી–તેમાં જ
રમણતા કરીશ...જેને જ્ઞાનજ્યોતિ પ્રગટી છે–એવો હું આજે મારી સ્વાનુભૂતિ પાસે
જાઉં છું.–માટે તું મને વિદાય આપ!
જરાપણ નથી, મેં જનક થઈને પુત્રના આત્માને ઉપજાવ્યો નથી. હે પુત્ર! તારો
આત્મા અનાદિ સત્પદાર્થ, તેને મેં ઉપજાવ્યો નથી, તેથી તું ખરેખર મારો જન્ય
નથી.–આમ જાણીને તું આ આત્માનો મોહ છોડ! મારો ખરો જન્ય, જે નિર્મળ
પર્યાયરૂપી સંતતિ, તેની પાસે હું જાઉં છું. મને જ્ઞાનજ્યોતિ પ્રગટી છે, મારો
આત્મા જ મારો અનાદિ જન્ય છે,–તે જ અનાદિ બંધુ છે–તેને મેં જાણ્યો છે; હવે
હું તેની પાસે જાઉં છું,–તેમાં લીન થવા મુનિ થાઉં છું. માટે હે બંધુજનો! તમે
આ આત્માના મોહને છોડો....ને વિદાય આપો.