PDF/HTML Page 41 of 96
single page version
evA parane Adhin thayo. potAnI bhUlathI potAnI nidhi na pichhANI bhikhArI
banI phare chhe. nidhi chetanA chhe, te pote (ja) chhe, dUr nathI, dekhavun durlabh chhe. dekhe
to sulabh chhe.
sambhAryun (yAd karyun) ke hun jIvato chhun. tem A (jIv) mAne chhe ke hun deh chhun (deh
chho) to A dehamAn (hun paNAnI) jeNe mAnyatA karI te koN chhe? kahe ke hun jANato
nathI. (to hun jANato nathI) evo lavAro koNe karyo? (e rIte) A potAne
khojI, dekhavA, jANavA ane pArakhavAmAn svarUpane sambhAre tyAre sukhI thAy. jem koI
madirA pIne unmatta banI puruShAkAr pAShAN stambhane joI sAcho jANI tenI sAthe
laDayo. te upar, pote nIche pote ja thayo. tene kahe, “hun hAryo” e pramANe parane sva
(potArUp) mAnI pote mAnyatAthI dukhI thayo. dukhadAtA bIjo koI nathI. tArI
bhAvanAe bhav banAvyA. anutpannane pedA karyun. (utpanna na hotun tene utpanna karyun).
achetanane chalAvyun, marelAnun jatan anAdithI kare chhe. jUThI mAnyatAmAn (achetanane)
potAnA jevun (chetan jevun) tun kare chhe, (paN) kaI tArun karyun jaD chetan na thAy. tun
ja evI jUThI kalpanAthI dukh pAme chhe. (em karavAmAn) tane sho phAyado chhe? tun pote
ja vichArato nathI (ke) mAro phand hun pADun chhun. (mArA phandane hun karun chhun paN) (tethI)
kAI siddhi nathI. vichAr vinA potAnI nidhi bhUlyo. anantachatuShTayarUp amRut melun
karyun. chetanA, mAro pADelo phand evo chhe, (jANe) AkAsh bAndhyun! acharaj thAy chhe.
paN jo keval avidyA ja hot to tun Avaryo na jAt.
gaLe paDI. parane dekhI potAne bhUlyo. avidyA
---------------------------------------------------------
PDF/HTML Page 42 of 96
single page version
nathI. tethI aparampAr shakti tArI chhe. paranI bhAvanA karI bhav karI rahyA. sansAr
vadhAryo, nij bhAvanAthI avinAshI, anupam, amal, achal, paramapadarUp,
Anandadhan, avikArI, sAr, sat, chinmay, chetan, arUpI ane ajarAmar
paramAtmAne pAme chhe. to evI bhAvanA kem na karIe? ‘A’ potAnA svarUpamAn ja
uchcha evun sarva-sakal pujyapad paramadhAm, abhirAm, Anand, anantaguN,
svasamvedanaras, svAnubhav, parameshvar, jyotisvarUp, anupam, devAdhidevapaNun ityAdi
sarva-pAmIe. mATe potAnun pad upAdey
prAptithI anant santo (tenun) sevan karI potAnA svarUpano anubhav karI bhavapAr
thayA mATe potAnA svarUpane sevo.
kadI paN draShTi na Ape. svarUpasamAdhi (e) santonun chihna chhe, te thavAthI rAgAdi
vikAr hotA nathI, jem AkAshamAn phUl hotA nathI tem.
thAy. AtmA sahit vishva vyAkhyey, vyAkhyA vANInI rachanA, vyAkhyAn karanAr
vyAkhyAtA (chhe.) -e badhI vAto (kathano) je kAI chhe te mohanA vikArathI
mAnIe chhIe.
--------------------------------------------------------
अपदान्येव भासन्ते, पदान्यन्यानि यत्पुरः।।
jihi pad parasat aur pad, lagai ApadArUp. 17.
PDF/HTML Page 43 of 96
single page version
mATe sahaj bodhakalAno nirantar abhyAs karo. svarUp-AnandI thaI bhavodadhine taro.
kalAnA bal vaDe nij svarUpamAn raho, nirantar A ja yatna karo. Avun vAramvAr
kahevaDAvavun to bAlak paN na karAve, tame (to) anantagnAnanA dhaNI banI, evI
bhUl dhAro chho, tethI ghaNun acharaj Ave chhe. te acharajanI vAt na karavI. chAmaDAn
ane hADakAnnAn jaD sharIramAn svapaNun mAnye moTI hAni chhe. potAnA gnAnamAn sukh
samudrane pAmI avinAshI purIno rAjA thAy chhe. anant chaitanyashaktirUp rAjadhAnIno
vilAsI thAy chhe. paramAn potAne mAnIne tun evI rIte dukh pAmI rahyo chhe ke jem
maDadAne vastra-AbhuShaNAdi chaDAvI mAne ke ‘men paheryAn chhe.’ tun jIvatAn, tene jUTh ja
potAnA mAne chhe. e pramANe deh jaD chhe. enA bhogane tun potArUp mAnI jUTh ja
jaDanI kriyAne shA mATe potAnI mAne chhe? jem sarpa koIne karaDe, (ane) koI
bIjAne jher chaDhe to acharaj mAnIe chhIe (tem) jaD khAy, pahere, snAn,
telamardan Adi kriyA kare (tyAn) tun kahe chhe ke, men khAdhun, men bhovyun,’ (em) parano
svAmI thayo, parano svAmI paN evun to mAnato nathI. jem ke- rAjAnokarano
svAmI chhe. (chhatAn) tenA dharAyAthI (pAThAntara- nokar bhojanathI tRupta thavAthI)
rAjA em kaheto nathI ke ‘hun dharAyo chhun’ vaLI tun dekh, tArI AvI chAl tane ja
dukhadAyak chhe.
kIksa vasAditen mailI;
navaddhAr vahai dhinakArI,
as deh karain kim yArI.
PDF/HTML Page 44 of 96
single page version
andar kharAbI paDI chhe. tenI andar viShTA, mUtranI khAN (chhe), (deh) nAsh na
pAmato hoy to e evo hovA chhatAn paN angIkAr karIe. nAsh pAmavA chhatAn paN
tamane dukhadAyI na hoy to evAnI (dehanI) sAthe tame sneh karo (paN) janmAdi
dukh bharo chho (vahoro chho) tamArI sAthe (e) janmAdi anAdinA lAgI AvyA
chhe. tame mahAn puruShonA jevI rItino bhAv karyo chhe ke- ‘je amArI sAthe sambandh
rAkhe tene na chhoDavAn’ em to tame mahant kahevAsho nahi. mahant to pApane maTADatAn
ja thavAy. e to (deh to) pApanun rUp chhe. mATe tame samajo, tamArA dhanane
angIkAr karo, pArakun dhan jatun rahe chhe, tene tame pharI graho chho, tenA danDamAn bhavadukh
saho chho to paN parane letAn letAn (tame) thAkyA nathI bahu dukhI thavA chhatAn par
grahaNanun bAN (lakSha, lAlasA, Tev) tame chhoDatAn nathI. shAhapad to potAnA dhanathI
pAmasho. tevI svaparanA vivekI banI Atmadhanane graho, paranun mamatva svapnAntaramAn
na karo. tamArI pAse akhanD ratnatrayAdi anantaguNanidhAn chhe, (tame) daridrI nathI,
je daridrI hoy te evA kAm kare.
Avyo tyAre teNe em jANyun ke mArI strI sUtI chhe. (tene) helo dIdho (sAd
pADayo) paN bolI nahi, tyAre pavanAdithI sevA chAkarI AkhI rAt karI. prabhAt
thayun tyAre jANyun ke men jUThI ja sevA karI. e pramANe, dehane dehane sAcho potArUp
(AtmA) mAnI seve chhe. gnAn thatAn em jANe ke men anAdi kALathI dehane potApaNun
juThaj mAnyun. he chidAnand! tame pAnch indriyarUpI chorane poSho chho, ane jANo chho ke
A amane sukh Ape chhe, paN e antaranA guNaratnane chorI le chhe. (tenI) tamane
khabar nathI. have tame gnAn khaDag sambhALo, chorone evA roko ke pharI baL na pakaDe
(jor na kare). viShayakaShAyane jItIne nij rItinA rAhamAn Avo, ane tame
shivapurImAn pahonchI rAjya karo.
PDF/HTML Page 45 of 96
single page version
rAjadhAnIno vilAs karo. abhed rAjya rAjavun te tamArun pad chhe. apAvan asthir
evA achetan (deh) sAthe shA mATe sneh karo chho?
anek svAng naTanI jem dharo chho, naT to jevo ne tevo rahe chhe. tevI rIte badhdha
vA spRuShTa bhAv, karmano chhe. to paN (jIvadravya) kamalapatranI mAphak karmathI na bandhAy,
na sparshAy. jevI rIte mATI anya anya bhAv (AkAr) dharavA chhatAn ek chhe, tevI
rIte (jIvadravya) anya anya paryAy dharavA chhatAn ek chhe. jem samudra tarango vaDe
vRudhdhihAni kare chhe, to paN samudrapaNAthI
hovA chhatAn abhed chhe, tevI rIte karmathI anek bhed hovA chhatAn vastu (chaitanya)
abhed chhe. (jem) sphaTikamaNi purI (rangIn vastu) thI lIlo, lAl bhAse chhe,
(chhatAn paN) svabhAv to shvet chhe. par te par chhe, nij chetanAmAn par nathI.
ShaDabhAv upar upar ja rahe chhe. jaL upar sevALanI mAphak. chidAnand! tArI
guptashuddhashaktine vyaktapaNe bhAv, jethI te vyakta thAy. tun avinAshI rasano sAgar,
par ras kem mITho dekhyo, ke jenA nimittathI sansAranI ghUmarIo
---------------------------------------------------------
PDF/HTML Page 46 of 96
single page version
pAmato jAy, vadhAre ghumarIomAn bhalu jANI jANI seve tem tun bhUlyo chhe.
sudhAryA ja kare chhe. vaLI bIje divase bIjAmAn (anya gharamAn) rahe tyAre tene
sudhAre. e pramANe te bhIntaDAne sudhAratAn sudhAratAn Akho janmAro vItyo. tene
sudhAravAno rog thayo. jyArathI sudhArato hato tyArathI rog lAgyo hato. te
potAnI param chaturAIne bhUlyo. te puruShane moTI vipatti thaI paDI ke vagar
prayojane ekalAn sUnAn gharamAn tenI mahenat majurImAn te manDayo rahe chhe. pote
anant balavAn chhatAn vRuthA bhUlI dukh pAme chhe. A puruShanun shaher to ek param
vastIvALun, tyAnno te rAjA chhe. tene sambhALe to sUnAn gharanI sevA taje, tyAnnun
rAjya kare. tevI rIte A chidAnand chorAshI lAkh yoninA sharIronI sudhAraNA
karyA kare chhe. je gharamAn rahe, vase tene sudhAre, pachhI bIjI sharIr jhumpaDIne sudhAre,
pachhI bIjI maLe, tene sudhArato rahe. badhA deh jaD, te jaDanI sevA karatAn karatAn
anAdikAL vItyo. A sharIr sevAno karmarog anAdino lAgyo Avyo chhe.
tethI A rog vaDe potAnun anant bal kShINapaNAne pAmyun. janmAdinI moTI
vipatti bhogave chhe. jaDane em mAne chhe ke (e) hun ja chhun.
ane hun emano’ e pramANe jUTh ja evA jaDane sevavAthI sukh mAne; potAnI
shivanagarInun rAjya bhUlyo, jo shrI gurunA kahevAthI shivapurIne sambhALe to tyAnno
pote chetan rAjA avinAshI rAjya kare. “tyAn chetanA vastI chhe. traN lokamAn AN
phare ane bhavanun bhramaN maTe, pharI jaDamAn na Ave”
---------------------------------------------------------
PDF/HTML Page 47 of 96
single page version
phaL teno tun rasAsvAd laI sukhI thA. jem koI rAjAne pArako gaDh levo mushkel
tem A AtmAne parapad levun mushkel chhe. shAthI? ke anAdikAlathI parapad leto
phare chhe. to paN te pararUp na thayo, chetan ja rahyo. ane chetanApad AtmAnun chhe,
tene jANato paN nathI, bhUlyo ja phare chhe, to paN tenI raheNI (tenun rahevun)
nishchayathI tenAmAnj chhe, mATe (te) mushkel nathI, potAnun svarUp ja chhe. bhramano
paDado pote ja anAdino karyo chhe, tethI pote potAne bhAsato nathI, paN pote
potAne chhoDI bahAr gayo nathI.
kare to, dehano svAng na dhare to, chidAnand jevo ne tevo rahe. jem ek DAbalImAn
ratna rAkhyun chhe (tethI) tenun kAI bagaDayun nathI (te) gupta (chhe), DhAnkaNun dUr karI
kADhe to vyakta chhe; tem sharIramAn chhupAyelo AtmA chhe, tenun kAI bagaDayun nathI, (te)
gupta chhe, karmarahit thatAn pragaT thAy chhe. gupta ane pragaT e avasthAbhed chhe. banne
avasthAmAn svarUp jevun ne tevun ja chhe. evo shraddhAbhAv sukhanun mUL chhe. jenI draShTi
padArthashuddhi upar nathI (ane) karmadraShTithI ashuddha avaloke to te shuddhatAne na pAme.
jevI draShTithI dekhe tevun phal thAy. mayuramukarand pAShAN chhe. temAn badhA mor ja bhAse
chhe. pAShAN taraph dekhatA mor bhAse, padArtha taraph dekhatA padArtha ja chhe, mor nathI;
tem paramAn par bhAse, nij taraph jue to par na bhAse, nij ja chhe. (tethI)
sukhakArI nijadraShTi tyajI dukharUp paramAn draShTi na do.
PDF/HTML Page 48 of 96
single page version
pote thAy, tem svapadane parameshvararUp avaloke to tyAre (te kShaNe) parameshvar chhe.
juo! juo! (kevI moTI) bhUl! avalokanamAtrathI parameshvar thAy; evun
avalokan karato nathI, indriyachorone vash banI potAnA nidhAnane luTAvI daridrI
thaI bhavavipattine bhare chhe (vahore chhe). bhUl maTADato nathI. em chitvikArarUp jIv
thAy tyAre parane potArUp mAne chhe. e bhAv jIvano nijajAtisvabhAv nathI. e
bhAvomAn je chetanA vyApI rahI chhe te ja chetanAneek tun jIv, nijajAtisvabhAv
jAN. A chetanA chhe te keval jIv chhe, te anAdi anant ek ras chhe. tethI A
chetanA sAkShAt pote jIv jANavo, tethI shuddhachetanArUp jIv thayo. A rAgAdi bhAvo
vishe pote ja rat (lIn) thayo thako jIv karma-chetanArUp thaI pravarte chhe; chetanA-
jIvachetanA, chetanArUp pote rahe chhe, (Take chhe). karmachetanA, karmaphalachetanA
jIvachetanAno vikAr chhe. paN vyApak chetanA chhe. chetanA, jIv vinA hoy nahIn.
chetanA, shuddha jIvanun svarUp chhe. tene jANye gnAtA jIvano Avo bhAv thAy chhe-
nindrA gaI, hun mArA svarUpane ek (abhed) anubhavun chhun, have hun sansArathI bhinna
(judo) thayo, hun svarUpagaj upar AruDh thayo. (men) svarUpagRuhamAn pravesh karyo, A
sansArapariNAmano hun tamAsagIr thayo. have hun pote potAnA svarUpane dekhun-jANun chhun.
ATalo vichAr to vikalpa chhe. gnAnano pratyakSha ras bhAvamAn vedavo te anubhav chhe.
pratItirUp vichAr te sAdhak chhe, anubhavano bhAv sAdhya chhe. sAdhakasAdhyabhed jANe
to vastunI siddhi thAy te kahevAmAn Ave chhe.
rahevAnI sthiti sudhI-chitvikAr thavAnun pravartan thAy tene sAdhyabhed jANavo.
mithyAtva sAdhak,
PDF/HTML Page 49 of 96
single page version
sAdhya chhe. jyAn shuddhopayog pariNati thavI sAdhak chhe. tyAn paramAtmA sAdhya chhe.
vyavahAraratnatray sAdhak chhe, tyAn nishchayaratnatray sAdhya chhe. jyAn samyagadraShTine
virativyavahArapariNati thavI sAdhak chhe tyAn chAritrashakti mukhya thavI sAdhya chhe. jyAn
dev-shAstragurunI bhakti, vinay, namaskArAdi bhAv sAdhak chhe tyAn viShayakaShAyAdi
bhAvothI udAsInatArUp manapariNatinI sthiratA-sAdhya chhe. jyAn ek shubhopayogarUp
vyavahArapariNati thavI sAdhak chhe tyAn paramparA mokSha sAdhya chhe.
ja mokSharUpe sAdhya chhe. jyAn jaghanyagnAnAdibhAv sAdhak chhe, tyAn abhed pote ja te ja
gnAnAdiguNano utkRuShTabhAv sAdhya chhe. jyAn gnAnAdi alpanishchayapariNatithI sAdhak chhe
tyAn abhed pote ja bahunishchayapariNatirUp gnAnAdiguN sAdhya chhe. jyAn samyaktvI
jIv sAdhak chhe tyAn te jIvane samyagdarshanagnAnachAritra sAdhya chhe. jyAn guNamokSha sAdhak
chhe tyAn dravyamokSha sAdhya chhe. jyAn kShapakashreNIe chaDhavun sAdhak chhe. tyAn tadbhAv sAkShAt
mokSha sAdhya chhe.
sAkShAt paramAtmArUp thavun sAdhya chhe. jyAn paudgalik karmanun kharavun sAdhak chhe tyAn
chiddavikArano vilay thavo sAdhya chhe.
sAdhak chhe, tyAn mokShapad thavun sAdhya chhe. jyAn kAlalabdhi sAdhak chhe. tyAn dravyano
tevo ja bhAv thavo sAdhya chhe. men svabhAv sAdhan vaDe potAnA svarUpane sAdhya
karyun chhe.
-------------------------------------------------------
PDF/HTML Page 50 of 96
single page version
karIe chhIe. hun manuShya, hun dev, hun nArak, hun tiryanch, A sharIr mArun chhe, (e
pramANe) paramAn nijabhAv, parane potArUp mAnavun, svarUpathI bAhya parapadArthomAn
pariNAm tanmay karavA, rAgabhAvathI ranjakatA karI paranA svarUpane potArUp pratIti
karI jANavun, ek mithyAtva, mithyAtvanA bIjA bhedane (agRuhIt mithyAtvane) sAdhe
chhe. evA mithyAtvane (kaI rIte) sAdhe chhe; te kahevAmAn Ave chhe.
sevatAn mithyAtva thAy chhe; evA doSh sahit granthalIn (parigrahalIn), viShayArUDh,
parabuddhidhArakane guru mAnatAn mithyAtva (thAy chhe); mithyAshAstra mithyAmat, mithyAdharma
temane mAnatAn mithyAtva (thAy chhe,) te mithyAtva bahirAtmAnun sAdhak chhe, A
mithyAtva sevanathI anAdino (jIv) bahirAtmA thayo chhe, tethI bahirAtmA sAdhya chhe.
bIjo, samyak bhAv sAdhak chhe. te vastuno je svabhAv anantaguN tenI siddhi kare
chhe, shAthI? ke sarva guNo yathAvidhisvarUp samyak potAnA svarUpane dhare te
samyagbhAvasahit hoy. gnAnanun nirvikalpa jANapaNun sarva AvaraNarahit, kevalagnAnarUp,
samyagavasthArUp, te samyaggnAn kahIe, e pramANe AvaraNarahit, shuddha samyagrUp
yathAvat nishchayabhAvarUp nirvikalpa sarva guNo samyak kahIe.
---------------------------------------------------------
rog shok mad moh, bhay nindrA chintA sved.
rAg-dveSh aru maraN jut, ye aShTAdash doSh;
nAhin hot arahantake, so chhabi lAyak mokh.
PDF/HTML Page 51 of 96
single page version
tethI samyagbhAv sAdhak chhe, vastusvabhAvajAti siddha thavI te sAdhya chhe.
shuddhApayogapariNati sAdhak chhe, paramAtmA sAdhya chhe, te shAthI? svabhAvasangathI
shuddhopayog thAy chhe. gnAnadarshan to sAdhak chhe tethI shudhdhopayog, chAritrarUp
shudhdhopayog sarvarUp chhe. te gnAnadarshan to sAdhak chhe tethI sarvarUp shuddha nathI, keTalIk
shaktivaDe shuddha chhe. chAritra guN (to) bArame guNasthAne sarvarUp shuddha chhe paN teramA,
chaudamA guNasthAn ke paramayathAkhyAtanun nAm pAme chhe. mATe keTalIk gnAnashakti shuddha
thaI te gnAnashaktithI kevalagnAnarUp, gupta, nijarUp tene pratItimAn vyakta kare tyAre
pariNatie kevalagnAnanI pratIti-ruchi-shraddhAbhAv-karI nishchay karyo. guptanA
vyaktashraddhAnathI (te) vyakta thaI jAy chhe
shuddha paramAtmAnun kAraN chhe mATe shuddhapayog sAdhak, paramAtmA sAdhya chhe, vyavahAraratnatray
sAdhak chhe, nishchay sAdhya chhe, te kevI rIte? tattvashraddhAnamAn paranun heyashraddhAn, ane
nijatattvanun upAdeyashraddhAn chhe. tattvagnAnamAn paratattvanun rUp hey jANyun,
nijatattvaneupAdey jANyun. bhavabhogAdi virati kAryakArI jANI, samyaktva-AcharaNarIti
upAdey jANI. evA vyavahAratattvathI mishrit hey-upAdeyanA vichAro samyagbhed sahit
hoy chhe. A vyavahAr thatAn man-indriy-upayogane nirodhI nijasamyaksvarUpane shuddha
anubhave siddha samAn nij svarUpanun shraddhAn kare. sAt tattvano bheL nathI. nij shuddha
tattva anubhavagochar kare. nishchayathI shraddhAnamAn potAno paramAtmA shuddha chhe. nishchayathI
gnAn, paramAtmAnun jANapaNun kevalagnAnajAtithI jANe; alpa samyaggnAnathI sampUrNa
samyaggnAnane (potAnI) pratItimAn jANe. svasamvedanamAn jAtirUpathI potAnun svarUp
kevalagnAnamAn barAbar jANyun. thoDA gnAnamAn ghaNA gnAnanI pratIti AvI. nishchayathI
svarUp jANyun, te nishchayagnAnapariNatithI svarUpamAn Acharavun te svarUpAcharaN chhe.
paramAtmAnun shraddhAn-gnAn, nishchayathI keTalIk gnAnAdi shuddhashaktithI, thayun
PDF/HTML Page 52 of 96
single page version
pariNati sAdhak chhe, tyAn chAritrashakti mukhya sAdhya chhe. te kahevAmAn Ave chhe.
rati nahIn. jem jem pararatibhAv taje tem tem svarUpamAn sthiratA, vishrAm ane
sAdhya chhe.
chetanArUp, pragaT anantaguNarUp evA vyakta paramAtmA temanI pUjA, sevA, (tenA
abhAv param utsAh, man-vachan kArya-dhan sarva bhaktinA nimitte lagAve, ane
anantasukhanun kAraN jANe, shuddhasvarUp jANI bhakti kare, pote shuddhasvarUpano
thAy chhe, te pAme. svaparavivek granthothI pragaTe. mokShamArga mokShasvarUp-vANIthI samajAy
vachan bolyA vinA ja mokShamArga darshAve chhe. evA shrI guru sarvadoSh rahit, tenI
mananI sthiratA sAdhya chhe.
PDF/HTML Page 53 of 96
single page version
ja. sAmyaktva vinAno shubhapayog sansArasukh Ape, devapad Ape ke rAjapad Ape,
thAy. kAryane kAraN niyam vagar chhe,
chhe. jyAn gnAnAdi mokShamArga eTale shudhdhopayogarUp ekadesh-svasamvedan, tyAn
mokShasvarUp abhed gnAnamUrti AtmAne sAdhe, tethI abhedagnAn mokSharUp sAdhya chhe.
jadhanya gnAnathI utkRuShTa gnAn pAmIe, mATe jaghanya gnAn sAdhak, utkRuShTa gnAn sAdhya
chhe. jyAn alpa gnAnAdithI nishchal kare tyAn te nishchay vadhe chhe. jevI rIte alpa
amalathI, (tene) chAhIne lIn thatAn, amal ghaNo chaDe chhe tem bahu
nishchayapariNatirUp gnAnAdi guN vadhe te sAdhya chhe. samyaktvI jIv
darshanagnAnachAritryane sAdhe chhe. mATe samyak darshanagnAnachAritra sAdhya chhe, samyaktvI
sAdhak chhe. samyaktva (samyak) gnAnAdi bhAv shuddha thatAn jyAre dravyakarma maTe tyAre
dravyamokSha thAy chhe, mATe guNamokSha sAdhak chhe, dravyamokSha sAdhya chhe. kShapakashreNIe chaDhe
tyAre tadbhav mokSha thAy, mATe kShapakashreNI chaDhavI sAdhak chhe, tadbhav mokSha sAdhya chhe;
dravye (dravya) ling hoy ane bhAve svarUpabhAvano bhAv hoy, tyAre sAkShAt mokSha
sAdhe tethI dravyathI, bhAvathI thayelo yativyavahAr sAdhak chhe, tyAn sAkShAt mokSha sAdhya
chhe. bhAvamanano vikAr vilay thaye sAkShAt mokSha thAy chhe mATe bhAvamanAdirItino
vilay sAdhak chhe, sAkShAt mokSharUp sAdhya chhe.
tethI manovikAr vilay thavo sAdhya chhe, karma kharavA sAdhak chhe. jo paramANumAtra paN
parigrah hoy to mamatAbhAv hoy ne hoy ja tethI paramANumAtra parigrah
PDF/HTML Page 54 of 96
single page version
sAdhak chhe, sansArabhramaN sAdhya chhe, samyaktva thaye mokSha thAy tethI samyaktva sAdhak
chhe, mokSha thavo sAdhya chhe. jevI kAlalabdhi Ave tevI ja svabhAvasidhdhi thAy mATe
kAlalabdhi sAdhak chhe, tevo ja svabhAv thavo sAdhya chhe. sAdhakasAdhyabhed anek chhe,
tene jANavA.
sAdhak chhe, dravyamokSha sAdhya chhe, rAgadveShamohano abhAv sAdhak chhe, sansArabhAv sAdhya
chhe. dharma sAdhak chhe, paramapad sAdhya chhe. svavichArapratItirUp sAdhak chhe, anAkuLabhAv
sAdhya chhe. samAdhi sAdhak chhe, nijashuddhasvarUp sAdhya chhe. syAdvAd sAdhak chhe, yathArtha
padArthanI sAdhanA sAdhya chhe. bhalI bhAvanA sAdhak chhe, vishudhdhagnAn kalA sAdhya chhe,
vishudhdhagnAnakalA sAdhak chhe, nijaparamAtmA sAdhya chhe. vivek sAdhak chhe. kArya sAdhya
chhe. dharmadhyAn sAdhak chhe, shukladhyAn sAdhya chhe. shukladhyAn sAdhak chhe, sAkShAtmokSha
sAdhya chhe. vItarAgabhAv sAdhak chhe, karma-abandh (karmano bandh na thavo te) sAdhya chhe,
samvar sAdhak chhe, nirjarA sAdhya chhe. nirjarA sAdhak chhe, mokSha sAdhya chhe. chidvikAr-
abhAv sAdhak chhe, shuddhopayog sAdhya chhe. dravyashrutanun samyag avagAhan sAdhak chhe,
bhAvashrut sAdhya chhe. bhAvashrut sAdhak chhe, kevalagnAn sAdhya chhe. chetanamAn chittane lIn
karavun sAdhak chhe, anubhav sAdhya chhe. anubhav sAdhak chhe, mokSha sAdhya chhe, nayabhangI
sAdhak chhe, pramANabhangI sAdhya chhe. pramANabhangI sAdhak chhe, vastusiddhi karavI te sAdhya
chhe. shAstranun samyag avagAhan sAdhak chhe, shraddhA guNagnatA sAdhya chhe, shradhdhAguN
sAdhak chhe, paramArtha pAmavo te sAdhya chhe. yatijanasevA sAdhak chhe, Atmahit sAdhya
chhe. vinay sAdhak chhe, vidyAlAbh sAdhya chhe. tattvashraddhAn sAdhak chhe, nishchayasamyaktva
sAdhya chhe. devashAstragurunI pratIti sAdhak chhe, tattva pAmavun te sAdhya chhe. tattvAmRut
pIvun sAdhak chhe, sansArakhed maTavo sAdhya chhe. mokShamArga sAdhak chhe, sansArakhed maTavo
sAdhya chhe.
PDF/HTML Page 55 of 96
single page version
sAdhak chhe, shAstratAtparya sAdhya chhe. niyam sAdhak chhe, nishchayapadane pAmavun te sAdhya
chhe. nay, pramAN, nikShep sAdhak chhe, nyAyasthApanA (nyAyane sthApavo te) sAdhya
chhe. samyak prakAre hey–upAdeyane jANavun sAdhak chhe, nirvikalpa nijaras pIvo te
sAdhya chhe. paravastuthI viraktapaNun sAdhak chhe, nij vastunI prApti sAdhya chhe.
paradayA sAdhak chhe, vyavahAradharma sAdhya chhe. svadayA sAdhak chhe, nijadharma sAdhya chhe.
samvegAdi ATh guN sAdhak chhe, samyaktva sAdhya chhe. chetanabhAvanA sAdhak chhe, sahaj
sukh sAdhya chhe. prANAyAm sAdhak chhe, manovashIkaraN sAdhya chhe. dhAraNA sAdhak chhe,
dhyAn sAdhya chhe, dhyAn sAdhak chhe. samAdhi sAdhya chhe. Atmaruchi sAdhak chhe, akhanD
sukh sAdhya chhe. nay sAdhak chhe, anekAnt sAdhya chhe. pramAN sAdhak chhe, vastune
prasiddha karavI te sAdhya chhe. vastugrahaN sAdhak chhe, sakalakArya-sAmarthya sAdhya chhe.
parapariNati sAdhak chhe, bhavadukh sAdhya chhe. nijapariNati sAdhak chhe, svarUpAnand
sAdhya chhe. evI rIte sAdhakasAdhyanA anek bhed jANI nij anubhav karo. A
badhun svarUpaAnand pAmavAne mATe batAvyun chhe. karmakalpanA
bhAvanAthI shuddhopayogane dhArIne svarUpasamAdhimAn lIn thaIne
svasamvedanagnAnapariNati vaDe paramAtmA pragaT karo.
muktipanth sAdhan yahai, vAgjAl sab aur. 126.
PDF/HTML Page 56 of 96
single page version
bahirAtmA chhe.) parantu AjathI adhik parigrah, chothA kAlanA mahApuNyavant nar
chakravartI Adi temane, hato. to Ane to thoDo chhe, te parigrah jorAvarIthI
(baLajorIthI) enA pariNAmomAn Avato nathI. e pote ja doDA doDI parigrahamAn
khUnche chhe. jyAre navaro hoy tyAre vikathA kare chhe. tyAre svarUpanA pariNAm kare to
koN roke chhe? par pariNAm sugam, nij pariNAm viSham batAve chhe. dekho!
acharajanI vAt chhe ke dekhe chhe, jANe chhe chhatAn dekhyo na jAy, jANyo na jAy, em
kahetAn lAj paN AvatI nathI! sansArachAturImAn chatur, potAne jANavAmAn shaTh evo
haTh-dhITatAthI pakaDI, pakaDIne par-ratavyasanamAn gADh banyo. svabhAvabuddhine visarIne,
bhAre bhav bAndhIne (AndhaLo
---------------------------------------------------------
chhe, parantu (chAritra apekShAe bhedagnAnI) jeTalo mamatva ochho karashe teTalo aparigrahI chhe. bharat
chakravartI chha khanDanI vibhUtinA dhArak hatA parantu teo tenA svAmI nahotA, teo tene karmodayano
vipAk samajatA hatA, e kAraNe teo te parigrahamAn rahevA chhatAn paN nAmamAtranA parigrahI hatA.
parantu je bahAramAn daridrI chhe paN antarangamAn atyant mUrchhAthI yukta chhe te bAhya samAgrInA sanchay vinA
paN bahu parigrahI chhe.
tyAre ja bAhya vastune nimittakAraN kahevAmAn Ave chhe. tethI kevaL bAhya vastune doSh devo uchit
nathI. potAnI sarAg pariNati ja ghAtak chhe ane bandh kare chhe. pt.. banArasIdAse yogya kahyun chhe ke-
chitta udAs karaNI kare, karam bandh nahi hoy.
PDF/HTML Page 57 of 96
single page version
meLavo, jethI bhavatAp maTe, pote potAnAmAn ja pAme, gnAnalakShaNathI pichhANe, pote
chintvan dhAraN kare, nijapariNati vadhAre, nijamAn ja lay (lInatA) lagAve, sahaj
svarasane pAme, karmabandhanane maTADe, nijamAn nijapariNatibhAv lagADe,
shreShThachidguNaparyAyane dhyAve tyAre harSha pAme, manavishrAm Ave, svarasA svAdane je
pAme (tene) nij-anubhav kahevAy. tene dUr koN batAve? (vaLI) bhavabhramaN
ghaTADe. pote alakhane oLakhe, chidAnandane darshAve, avinAshI ras pAme, jeno jash
bhavya jIvo gAy chhe, jeno apAr mahimA chhe. (jene) jANatAn bhavabhAr maTe chhe.
evA mahA avikAr
viyog bhAvye, sahaj oLakhAy. traN lokano nAth vikhyAt chhe. nij anurAgapUrvak
vItarAgabhAvane dhAraN karo; A dAv pAmyo chho, pharI (Avo) upAy maLavAno
nathI, mATe jenAthI bhavaphand maTe evo bhAv dhAraN karo. tethI mAnasthambhane maTADI,
mAyAjAlane jalAvI, krodhAgnine bujhAvI, lobhalaharIone maTADI, viShayabhAvanAne na
bhAvI chidAnandarAyapadane dekho, dekho, pote potAne gaveSho. paravedanAnun uchchhedan karI,
sahajabhAv dharI, antarvedI thaI, AnandadhArAne nihALI nishchayarUp paramAtmAne dekho.
aiso nij chetanamain bhAv avikArI hai;
tAhIkI dharaNahArI jIvakI sakati esI,
tAsaun jIv jIven tihun kAl guNadhArI hai,
dravyaguNaparyAy ye to jIvadashA sab,
InahImain vastu jIv jIvanatA sArI hain;
sabakau AdhAr sAr mahimA apAr jAkI,
jIvanashakti ‘
PDF/HTML Page 58 of 96
single page version
pariNatinI sAthe atIndriy bhog bhogavo, jyAn sahaj avinAshI ras varase
chhe. (pAnanI)
pratibimbane potAnA vAsaNanA jaLamAn joI (pote) manamAn vichAre ke ‘mArI
pAse chintAmaNi chhe.’ tenA bharonse pArakAnun lAkhonun devun karyun tethI shun siddhi chhe?
jUThI kalpanA tamane ja dukhadAyak chhe. sAcho chintAmaNi potAnA gharamAn, tene to
dITho nahi ne (A taraph) pratibimbamAnthI kAI (chintAmaNi) hAth nahi Ave.
ghaNo khed karo chho tethI shun baDAI? have potAnun sAchun akhanD pad dekho. brahma
sarovar Anand sudhArasathI pUrNa chhe, jeno sudhAras pItAn amar thavAy te ras
pIo.
nihamai nihArai ek tihUran lok bhUp hai;
chetan anantarUp sAsatau virAjamAn,
gati gati bhramyo toU amal anUp hai.
jaisen maNi mAnhi koU kAnch khanD mAne tou,
mahimA na jAy vAmain vAhIko sarUp hai;
esain hI sambhArIkai sarUvako vichAyau main,
anAdiko akhanD mero chidAnand rUp hai. -30
PDF/HTML Page 59 of 96
single page version
paudgAlik karmathI ja pAnch indriy ane chhaThThA manarUp sangnI deh banyo chhe,
chhe. bhAv-indriy, bhAvaman evA chha prakAre upayogapariNAmanA paN bhed paDayA
chhe. ek-ek upayogapariNAm ekane ja dekhe,
tem thatAn te pariNAmabhedane ‘man’ nAm kahyun, dekho, sant! bIjun, have Ane
ek gnAnanun nAm laI kathan karun chhun. te gnAnanA kathanathI darshanAdi sarvaguN AvI
gayA. A man-indriyabhedonA gnAnanA paryAyanun nAm matisangnA chhe, man
bhedagnAnathI (visheShagnAnathI) arthathI arthAntar visheShane jANe chhe, A jANavAne
‘shrut’ sangnA kahIe, e banne gnAnaparyAy (be prakAre) kurUp (viparItarUp)
(ane) samyakrUp chhe.
kurUpatA-viparItatA chhe. samyagdraShTi parane par jANe chhe, sva ne sva jANe chhe.
mithyAtvI, chAritramAn parane nijarUp avalambe chhe, (tyAre) samyagdraShTi nijane
nijarUp avalambe chhe. samyaktA (samyaktva) savikalpa-nirvikalparUpathI be prakAre chhe.
jaghanyagnAnI te paragneyane avyApak pararUpapaNe jANI
---------------------------------------------------------
PDF/HTML Page 60 of 96
single page version
jANanarUpe potAne ja vyApyavyApak jANyA kare te nirvikalparUp samyaktA chhe. vaLI je
ek vAr ek ja samayamAn svane sarva svapaNe jANe tathA sarva parane parapaNe jANe
tyAn chAritra param shuddha chhe, te samyaktAne param-sarvathA-samyaktatA kahIe. te
kevaladarshan-gnAnaparyAy viShe hoy chhe.
ja ke mithyAtvI jeTalun jANe teTalun ayathArtharUp sAdhe ane samyagdraShTi te ja bhAvane
jANe teTalA badhAne yathArtharUp sAdhe. tethI te samyagdraShTinA chAritranA ashuddha
pariNAmathI bandh thaIshakato nathI. te upayogapariNAmoe bandh-AshravarUp ashuddha
pariNAmanI shaktine rokI rAkhI chhe. tethI te nirAshrav nirbandh chhe; ane sarva ek
potAne ja pote chittavastu vyApakavyApyatAthI svayamev pratyakSha dekhavA-jANavA lAge
ane te chAritrapariNAm nij upayogamay chittavastumAn sthirIbhUt shuddha
vItarAgamagnarUpe pravarte; tene ja chAritra pariNAmajanya nijArtha (nijAnand) thAy chhe.
e rIte samyagdraShTinAn darshanagnAnachAritrasahit pariNAm nij chittavastune ja
vyApyavyApakarUp dekhatAn, jANatAn, AcharatAn nijasvAd le chhe. e nijasvAdadashAnun
nAm svAnubhav kahIe chhIe.
nirvikalpa dashA kaho, vA Atmasanmukh upayog kaho, vA bhAvamati, bhAvashrut kaho, vA
svasamvedanabhAv, vastumagnabhAv, vA svaAcharaN kaho, sthiratA kaho, vishrAm kaho,
svasukh kaho, indriyamanAtIt bhAv, shuddhopayog svarUpamagna, vA nishchayabhAv
svarasasAmyabhAv, samAdhibhAv, vItarAgabhAv, advaitAvalambIbhAv, chittanirodhabhAv,
nijadharmabhAv, yathAsvAdarUp bhAv, e pramANe svAnubhavanAn ghaNAn nAm chhe,
-----------------------------------------------------------
ras svAdat sukh Umpajai, anubhav yAkau nAm. 17 –samayasAranATak