Page 110 of 163
PDF/HTML Page 141 of 194
single page version
tene bhogavavArUp athavA gneyAbhAs AsvAdarUp athavA vedanarUp
kaho, bhogaguNano koI viparItabhAv kaho to e rIte viparIt
gneyAbhAs bhogavavArUp pariNAm tene vedanAkArya banyun chhe. e paN e
rIte jIvano amUrtik chetanavedanasvAng banyo chhe.
temAnA te bhedomAn ek moharUp unmatta vargaNA to samyaktvamohanI
sangnA dhAraN karIne nAche chhe, tyAre A jIvanA samyaktvaguNanA
nijasvabhAv - bhAvarUp -nijasattvavastunI nijjAtirUp potAnun
Astikya-potAnI ThIktA-potAnun yAdarUp AcharaN-chhe te
samyaktvano bhAv vaLI te samyaktva, je upayog vaDe gneyane dekhavA
jANavAmAn Ave chhe, te gneyavastune svavastu karIne athavA ek
prakArane sarvathA karIne Astikya-AcharaNarUpe vyApyavyApak thAy chhe,
tene samakitaAcharaN-guNano uparAmvaThAbhAv (uparano bhAv)
viparItabhAv, samyaktvano parabhAv kahevAmAn Ave chhe athavA
mithyAmohabhAv kahevAmAn Ave chhe athavA mohabhAv kahevAmAn Ave chhe.
evI rIte A mithyAbhAvamAn je samyaktva-AcharaNaguN vyApyavyApak
thayo thako, je kArya thAy chhe, te A samyaktvamohakArya jIvano amUrtik
chetanasvAngabhed banyo chhe.
Page 111 of 163
PDF/HTML Page 142 of 194
single page version
rIte AcharaNanA be bhed thayA- (1) sAmAnyasvavastusattA par
(sAmAnyasvavastusattA pratye, sAmAnyasvavastu sattAmAn) AstikyaThIk
pratIti-yAdarUp AcharaN te to samyaktva-AcharaNaguN chhe ane (2)
visheShe karI svavastumAn sthitirUp ke vishrAmarUp je AcharaN te
chAritrAcharaNaguN chhe. e rIte sAmAnyavisheShathI AcharaNanA be bhed
thayA. iti.
potAnA skandharUpe ke paranA skandharUpe pariName te, paudgalik krodh
chAritramohano svAng banyo. vaLI A jIvano je chAritrAcharaNaguN
teno nijabhAv to upayogamay chetanavasturUpe vishrAm rahevo-sthir
rahevun te chhe. vaLI upayogathI je paragneyane dekhavA jANavAmAn Ave chhe.
te gneyamAn sthiratA-ranjit thavun-te chAritraguNano uparAmvaThAn (uparano)
bhAv chhe, viparIt bhAv chhe athavA mohavikalpabhAv chhe. chAritraguNano
evo amUrtik chetan moharUp svAng banyo. tenA have bhedAnubhed
kahevAmAn Ave chhe.
hinsan, toDan, khanDan, chhedan, bhedan, mardanAdirUpe ranjit thavun te
chAritraguNanA mohabhAvano amUrtik chetan krodhabhed svAng banyo.
Page 112 of 163
PDF/HTML Page 143 of 194
single page version
manavachanakAyAdinI shubhapravRuttinA gneyane ane samIpI (nikaTavartI)
mAtA, pitA, putra, putrI, strI, svajan, sambandhI, mitrAdinA gneyone
ane uchcha kUl, jAti, vidyA, kalA, rUp, bal, parigrah, bhIr
(adhikatA) deshAdi sanyogarItinA gneyone ane atinikaTavartI shubh
pudgalarIti gneyone upayog vaDe dekhI dekhIne jANI jANIne ane te
gneyothI potAne bhalo, potAne moTo, potAne pavitra, ane lokothI
potAne uchcha, potAnI stuti ityAdirUpe thaI, A jIvanun je ranjit
thavun te amUrtik chetanachAritrAcharaN mohano mAnabhed pravarte chhe.
duShTarUp thaI khare chhe, athavA saumyarUp shubh paudgalik manavargaNA khare
chhe, duShTa, krUr, taptarUp paudgalik vachanakAyavargaNA khare chhe te A
paudgalik mohabhAvano mAyA evo svAng Upaje chhe tyAre jIvanirjIv,
bandhAdi (skandhAdi) sarva gneyone upayog vaDe bhinna aspRuShTapaNe
dekhatAn-jANatAn te gney skandho pratye keTalIek prachurashakti (ghaNI kharI
shaktio) lobh, rati Adi rAgarUpe ranjit thaI ane keTalIek
thoDIk shaktio krodh, mAn, arati, bhay, shok, dveSh, tRuShNAdirUpe
ranjit thaI athavA prachur dveSharUpe ranjit thaI, thoDIk rAgatRuShNArUpe
ranjit thaI, e rIte te aspRuShTa gneyaskandh pratye jIvanun duvidhArUp
ranjit thavun te jIvano amUrtik chetanachAritramohano mAyAkapaTarUp
duvidhA svAngabhed bane chhe.
Page 113 of 163
PDF/HTML Page 144 of 194
single page version
paudgalikamohano lobhasvAng Upaje chhe. jevI rIte ‘ay chumbak
nyAyen’ (jevI rIte loh ane chumbakanA AkarShaNarUp nyAy).
skandharUp gney prati atyajanarUpe -na chhoDavArUpe rAgatRuShNA, athavA te
gney prati tRuShNA-lAlach-abhilASh-vyasan-chAh ke IchchhAdirUpe A
jIvano rAgaranjitabhAv te amUrtik chetanachAritramohano
lobhasvAngabhed pravarte chhe.
khIlavArUp- khaDakhaDAT hasavArUp-thAy chhe te paudgalik yoganun
khIlavun te mohakarmanA hasavAno svAng Upaje chhe. vaLI narasArUp ke
sArArUp paudgalik skandharUp gneyone athavA paudgalik joganA sArI
narasI cheShTArUp gneyone upayog vaDe dekhatAn-jANatAn temAn
AnandaprasAdarUpe, khushIthavArUpe- (vikasvararUpe Adi je A jIvanun
ranjit thavun te amUrtik chetanachAritramohano hAsyasvAng chhe.
karavArUpe, shIghra sambandh karavArUpe pravarte chhe te paudgalik mohano
ratirUp svAng Upaje chhe; tyAre je gneyane upayog vaDe dekhatAn
jANatAn te aspRuShTa gney prati ruchirUpe, rAgarUpe, hetarUpe, sneharUpe,
AdirUpe A jIvanun ranjit thavun te amUrtik chetanachAritramohano
ratisvAngabhed jANavo.
Page 114 of 163
PDF/HTML Page 145 of 194
single page version
ulaTo te skandhakAraNothI ghAtyo-chhedyo jAy te paudgalik mohano
aratirUp svAng Upaje chhe. tyAre ja jIvanirjIvarUp skandharUp je gneyo
tene upayog vaDe dekhatAn jANatAn ja te aspRuShTa gneyomAn aruchirUpe,
apratItarUpe, dveShAdirUpe A jIvanun ranjIt thavun te amUrtik
chetanAchAritramohano aratisvAng thAy chhe.
bhavAn chaDavAn, AdirUpe te paudgalik mohano shokarUp svAng Upaje chhe.
je jIvanirjIv skandh (chetan-achetanaskandh) tenA nAshabhAvarUp gneyone
upayog vaDe dekhatAn jANatAn aspRuShTa skandhanA viyogabhAvarUp je gneyo
temAn kalesharUpe, dveSharUpe, dukharUpe, sankalpa-vikalparUpe, santApAdirUpe je A
jIvanun ranjit thavun te amUrtik chetanachAritramohano shokasvAng thAy chhe.
manavachanakAyarUp vargaNAskandhanun sankochanarUp thavun, tenA vAnanA
(ranganA) palaTavArUp ke kampavArUp thavun athavA anya kShetramAn tenun
chAlyun javun te bhAvane paudgalik mohano bhay kahevAmAn Ave chhe. vaLI
gneyone upayog vaDe dekhatAn jANatAn te aspRuShTa gneyothI DararUpe,
shankArUpe, aniShTa pudgalAdirUpe ranjit thavun te A jIvano
chAritramohano amUrtik chetanabhayasvAng Upaje chhe.
nAsikAdi sankocharUp thAy te paudgalikamohano duganchhAsvAng
Page 115 of 163
PDF/HTML Page 146 of 194
single page version
glAnirUpe, aniShTarUpe, burAAdirUpe ranjit thavun te A jIvano
chAritramohano amUrtik chetanaduganchhAsvAng bane chhe.
AkAre thAy chhe ane shukrAdi dhAtunA vikArarUpe thAy chhe ane anya
skandhosAthe ramaNarUpe, bheTavArUpe thAy chhe te paudgalikamohano
puruShavedano svAng chhe. tyAre je pudgalaskandharUp gneyone upayog vaDe
dekhatAn jANatAn, temAn (te gneyomAn) ugra unmAdarUpe, uchchAT-aratirUpe,
tApan-mohan-vashIkaraN-nirlajjarUpe ane te aspRuShTa gneyone pharI
pharI dekhavA, jANavA, smaravA, bhogavavA, sevavA Adi ramaNatRuShNArUpe
A jIvanun ranjit thavun te A jIvano amUrtik chetanachAritramohano
pumvedano svAng thAy chhe.
te AkAre, pramAd, ALas, ang e AkAre ane rajAdidhAtuvikAre
thAy chhe. vaLI anya skandhone ramADavAnun nimitta thAy chhe te paudgalik
strIvedano svAng chhe. je pudgalaskandharUp gneyone upayog vaDe dekhatAn
jANatAn temAn mand mand unmAdarUpe, uchchATh-arati, -tApan, mohan,
vashIkaraN, lajjA, mAyA e rUpe ane te aspRuShTa gneyone pharI pharI
dekhADavA, jaNAvavA, sevavA Adi ramAvavAnA tRuShNArUpe A jIvanun
ranjit thavun tene amUrtik chetanachAritramohano strIved jANavo.
Page 116 of 163
PDF/HTML Page 147 of 194
single page version
mishrabhAvathI A jIvanA chAritraguNanun ranjit thavun te amUrtik
chetanachAritramohano napunsakaved svAng thAy chhe.
nATakathI judo ja chhe te, te pudgalane traN kAlamAn paN sparshato nathI,
samyaggnAnI tenI sAthe koI paN sambandh dekhato nathI.
Ave chhe-
paudgalik Ayukarmano svAng nIpajyo chhe. tyAre A jIvanA
charamadehathI jarAk ochho je mUl avagAhanAguN te guN parabhAvarUp
thayo tyAre te anya anya parimANamAn vyApyavyApak thaI rahyo chhe,
mUl pariNAmathI chyut thaI rahyo chhe. tene A amUrtik Ayuno svAng
kahevAmAn Ave chhe. A jIvano Ayubhed chhe.
pramANamUrtirUp thAy chhe. vaLI te nAmakarmanI keTalI ek prakRitio vaDe
te sharIraskandhamAn manDanArUp rachanA thAy chhe. vaLI anya keTalIek
prakRitiovaDe te sharIraskandhamAn shaktiskandh nAnAmoTA pramANarUp thAy
chhe, ane keTalIek prakRitio te sharIrane sUkShma, sthUl, sthAvar, tras,
shvAsoshvAs, shabdAdirUpe banAve chhe, e rIte paudgalik akhADAmAn
nAmakarma nAche chhe. vaLI A
Page 117 of 163
PDF/HTML Page 148 of 194
single page version
pradeshonI charamadehaparimANathI jarAk ochhI nij svAbhAvik
narAkAraparimiti te parimitine sUkShma avagAhanA kahevAmAn Ave chhe.
vaLI jyAre amUrtik pradesh vikArarUpe pravarte chhe tyAre jevo paudgalik
dehAkAr ane dehaparimiti bane chhe te anusAre jIvanA paN
asankhyAtapradesho tevA ja AkAre tevA ja pramANarUpe thaI pariName chhe.
evA amUrtik jIvapradeshonun je vikArarUpe thavun temAn ek jIvanA ja
pradesho vyApyavyApak thAy chhe. te A jIvapradeshanA vikArathI jIvano
nAm svAng nIpaje chhe.
paudgalik bhAvane gotrakarmano svAng kahevAmAn Ave chhe. vaLI A
jIvano je agurulaghuguN chhe te agurulaghuguN kone kahevAmAn Ave chhe?
dravyanA je anantaguNo chhe te potapotAnA svabhAvarUpe pariName chhe
potapotAnI nijjAtirUpe nishchal rahe chhe te svabhAvashaktine
agurulaghuguN kahevAmAn Ave chhe. jIvanA agurulaghuguNano Avo
nijasvabhAv chhe ke te jIvadravya nijjAtisvabhAvarUp kuTastha (nishchal)
pravarte chhe te agurulaghuguNano nijjAtisvabhAv (chhe). vaLI jo te
agurulaghuguN viparItarUp thAy chhe to te viparItapaNun shun? dravyanA
guNapradesho jevA ne tevA svabhAvarUpe na rahe, sarvathA anya anyarUpe
thatAn rahe. vaLI tevun thavun te agurulaghuguNanun viparItapaNArUp pravartavun chhe.
te agurulaghuguNanA parabhAvane gotrasvAng kahevAmAn Ave chhe athavA e
rIte jIv pAparUpe pariName to nIcharUp paN thAy chhe. ane jIv
puNyarUp pariNamatAn uchcharUp thAy chhe, AmanA kAraNe (A pApapuNyanA
kAraNe) jIvanun nijjAtirUp pariNaman atItakAlamA jevun ne
Page 118 of 163
PDF/HTML Page 149 of 194
single page version
jIvano amUrtikagotrasvAng thAy chhe.
adhurun khanDit thAy chhe, vighna Ave chhe. te vighnabhAvane paudgalik
antarAyakarmano svAng kahevAmAn Ave chhe tyAre jo ke jIvadravyamAn A
jIvanA guNono nijjAtirUp sakal svabhAv shaktirUpe avyakta thaI
rahyo chhe parantu te guNasakalasvabhAvane jIvadravya potAnA pariNAmarUp
vyaktatA pravAhamAn
paryAyapariNAmathI nijasvabhAvasukh
laI sarva utpAd pariNAmonI paramparAthI vAramvAr
avyakta thaI rahyo chhe, jIvadravyanA pariNAm te svabhAvanA
prApta karI shakato nathI).
thaI shakto nathI. evI rIte jIvano udyam-bal-vIryaguN nirbal
thaIne viparIt bhAvarUp pariNamyo chhe, tene (jIvane) amUrtik
chetan-antarAy svAng nIpaje chhe.
Page 119 of 163
PDF/HTML Page 150 of 194
single page version
hoy to gnAnI dekhe, jo hoy nahi to gnAnI evI rIte dekhe?
(arthAt na dekhe) ” vaLI te paudgalik nATakamAn karmaprakRuttinA
AvavAjavAnA pherathI (bhedathI) mukhya chaud akhADA sthAnak banyA chhe,
tyAn A jIvanA A viparIt ashuddha parabhAvanun jevun jevun ghaTavun vadhavun
thAy chhe tevI rIte mukhya chaud bhed thAy chhe. to e rIte gnAnI jIvanA
chaud amUrtik chetanabhedane judA judA dekhe chhe, pudgal sAthe kAI paN
sambandh dekhato nathI. AvI rIte jIvanun ashuddha parabhAvarUp nATak judun
ja thatun dekhe chhe. kAraN ke jIvadravya ashuddharUp pravartyun tyAre te ashuddha
bhAvathI ja vyApyavyApak pote ja thaI rahyo chhe, traNakAlamAn
anyadravyane te sparshato paN nathI. AvI dravyanI anAdi-anant
maryAdA bandhAyelI (banelI) chhe. “athavA dravya shuddharUp pariNamo ke
ashuddharUp pariNamo paN te anya dravyane koI paN rIte na sparshe.
tevun ja gnAn thatAn gnAnI dekhe –jANe chhe ke A Am ja chhe.”
paragneyanI sannidhi (nikaTatA) nimittamAtra dekhI–karIne mArun dravya
ANe melun karyun; AvI rIte A jIv pote juTho bhram kare chhe. paN te
paragneyane tun kadI paN sparshyo ja nathI. chhatAn tun teno doSh dekhe–jANe
chhe te tArI A harAmajAdagI (duShTatA, badamAshI) chhe. AvI rIte
ek tun ja juTho chho, teno kAI doSh nathI te sadA sAchun chhe.”
Page 120 of 163
PDF/HTML Page 151 of 194
single page version
dekhavun, jANavun, rahevun, AsvAdavun, tane thashe. vaLI tyAre ja te ja
pariNAmorUpe pariNamavAthI tArA ashuddha parabhAv hey-nAsh-thAy chhe.
te svabhAv vAnagI te ja ke, Amay ja ke, ‘dekhavun ja, jANavun ja. e
dekhavAthI, e jANavAthI potAne ke, ‘dekhavA-jANavArUpe dekhyo-jANyo
ane te dekhavA-jANavAmAn vishrAm-ArAm pAme, svAd bhogave te
jIvanA je nijasvabhAvarUp keTalAk jIvapariNAmono lakhAv
(jANapaNun, bhAn, anubhav) thAy chhe te ja jIvasvarUp svabhAv
vAnagI (chhe).
jarUr chhe ja. evI rIte thatAn tun ja jANIsh ane ashuddhapaNAno nAsh
karavA mATe tun ja udyat (tatpar) thaIsh, to tun AvI rIte sadA
nihALyA kar.
Page 121 of 163
PDF/HTML Page 152 of 194
single page version
darshAvavAmAn Ave chhe-
(A taraph) ek tenun nimitta pAmIne sphaTikanI svachchhatA vikArarUp
lAl chhe. vaLI ek moraskandh chhe, vaLI (A taraph) ek tenun nimitta
pAmIne ArasInI svachchhatA vikArarUp mor chhe. tevI ja rIte
guNasthAn, mArgANAdi ek pudgalaskandharUp sansAr chhe, vaLI ek tenun
nimitta pAmIne jIvanI svachchhatA, vikArarUp chetanA sansAr chhe. to
tame ahIn nyAy karIne vichAro to chandra, lAlarang, mor, sansAr kaI
pariNAmamay vasturUpe nIpajyA chhe? kyA pariNAmamAn ja bhAvarUpe
nIpaje chhe? dekho! jo asal chandrAdi vikArI kahevAmAn Ave chhe to
temane anya chandrAdinun nimitta to dekhAtun nathI. vaLI jo asal chandrAdi
vikArabhAvarUpe thAy to temanun te vikArI svachchhasthAn paN koI
dekhAtun nathI. vaLI jo asal chandrAdino vikAr hoy (vaLI jo asal
chandrAdi vikArI thayo hoy) to anya (bhinna) jalAdinA vikAranun
chandrAdinA vikArarUpe thavun mUlathI nAsti hoy (na hoy). paN e
jalAdi vikArarUpe thatAn to pratyakSha jovAmAn Ave chhe.
Page 122 of 163
PDF/HTML Page 153 of 194
single page version
paramANumAtra paN (jarIk paN) pravesh karIne vyApatAn jovAmAn
AvatAn nathI. vaLI jo Am kahevAmAn Ave ke ‘jalAdi te
(asal) chandrAdinA nimitta vinA ja chandrAdinA vikArarUpe thAy chhe’
to te A chandrAdi vikAranI sthiti te (asal) chandrAdinA nimittanI
sthitine AdhIn jovAmAn Ave chhe. tethI ahIn Am paN dekhavAmAn
Ave chhe ke jo asal chandrAdi kyArek nAsh pAme to teno nAsh thatAn
A taraph paN kAI vastu rahI jatI dekhavAmAn AvatI nathI, temano
(asal chandrAdino) nAsh te vastuno ja nAsh chhe, tethI to-Am
nirNay karavAthI to-Am siddha thayun ke asal chandrAdi vastuang chhe,
pariNAmamay chhe, te vastu ja chhe ane jalAdinA vikArarUp chandrAdino
nAsh thatAn jalAdinI svachchhatA pariNAm pratyakSha rahI jAy chhe tethI
Am pratyakSha chhe ke-jalAdinI svachchhatA vastu chhe. parantu te (asal)
chandrAdirUpanA anusAre jalAdinA svachchhatAnA pariNAme potAne
chandrAdinA svAngarUpe banAvI lIdho chhe, svachchhatAnA te pariNAme,
vastumay (asal) te chandrAdinA rUpe ja kUT (svAng) karyo chhe. paN
A kUTanI karanArI svachchhatA vastuang chhe pariNAmamay chhe. ane te
svachchhatAnA pariNAmanI chandrAdirUp kUT, te kUTabhAv chhe-svAngabhAv chhe
paN koI kUT pariNAm nathI (mUL vastu nathI), kUT je chhe te
pariNAmano svAng chhe ethI to-Am nirNay karavAthI to Am
siddha thayun ke jalAdi svachchhatAnA pariNAmamAn je chandrAdisvarUp banyun
chhe te rUp avastu chhe, apariNAm chhe. he bhavya, nirNay karavAthI to
jem chhe tem vAt AvI rahI (siddha thaI) te te dekhyun.
Page 123 of 163
PDF/HTML Page 154 of 194
single page version
jogabandh, kaShAyabandh, Ashrav, sanjam, asanjam Adi jeTalo je
vastuang, pariNAmamay sansAr chhe te sarvane keval paudgalik jANo,
(paudgalik) dravyamay jANo. vaLI bhAvasansAranA thavAnI AvI vidhi
chhe, te tun sAmbhaL.
thAy chhe evI sadAy upayoganI vastusvabhAvarIti chhe tethI nishchayathI
A ek jIvamAn par paN chhe, ane sva paN chhe paragneyarUp, paradrashyarUp
gnAnadarshananA AkArathI je keval ek AkAr te AkAr to par chhe,
ane tyAn jeTalun dekhavA jANavArUp chhe teTalun to sva chhe.
gneyarUp pudgalaskandhanA sansAranA nimittakAlathI keval ek te
AkAromAn ja pravarte chhe ane kyArek kevalagnAnadarshanarUpamAn pravarte chhe.
vaLI ek vAt chhe ke jyAre AcharaNaguN te ek (keval, mAtra)
AkAromAn pravarte chhe te kAle to jIvadravya agnAn, dukhAdirUpe ashuddha
thAy chhe vaLI AcharaNaguN AkArane chhoDIne jyAre ek
kevalagnAnadarshanarUp pravarte chhe tyAre kevalagnAn, sukhAdinI shuddhatAthI
jIvadravya shuddha thAy chhe evI AcharaNanI rIti chhe.
paravikAr Upajyo. e rIte jIvapariNAm potAne parabhAvanA
Page 124 of 163
PDF/HTML Page 155 of 194
single page version
jIvano jANo. vaLI pariNAmamay sansAramAn ek pudgal vyApyavyApak
chhe ane bhAvasansAramAn ek jIv vyApyavyApak chhe.
jIvane vyApyavyApakapaNAthI bhAvasansAranA kartAdithI kahevAmAn Ave chhe.
ahIn to vyApyavyApakarUpe to ek jIvane ja jANavo. pudgaladravya
potAnA pariNAmarUp ja sansArano kartA thAy chhe, pariNAmapinDathI
sansArano kartA chhe. A jIvadravya potAnA pariNAmonA ja bhAvorUp
sansArano kartA thAy chhe. vaLI jIv pariNAm taraphathI sadA, trikAlashuddha,
ek chetanamay pariNAm upajAvavAnA kartA rahe chhe. vaLI jIvadravyanA
nipajAvelA je ek chetanamay pariNAm chhe te pariNAmej potAmAn
sansArabhAv-ashuddhabhAv rachyo chhe tethI jIvanA pariNAm
sansArabhAvanA-ashuddhabhAvanA kartA thAy chhe parantu jIvadravya kyArey kartA
thatun nathI e nissandeh chhe. parantu ek vAt chhe ke jIvanA je pariNAm
te sansAranA kartA thayA chhe te pariNAm A jIvadravyanA tethI
vyavahAranayathI jIvadravyane paN kartA kahevAmAn Ave chhe.
kartA kahevAmAn Ave chhe. vaLI nishchayathI shIghra dravyane sansArano kartA
kahevAmAn Ave to paN koI dUShaN nathI paN gnAnadraShTimAn jIvadravyane
sansArano akartA sadA samajIe chhIe.
Page 125 of 163
PDF/HTML Page 156 of 194
single page version
chhe. tethI te mahAvar lAl pariNAmamayano kartA chhe tathA (tevIrIte)
pudgaladravya pariNAmamay sansArano kartA chhe. vaLI te mahAvaranun
nimitta pAmIne sphaTikashilAmAn vikAranI lAlI thaI te lAlIbhAvano
kartA pratyakSha te shilAmAn te shilAno svachchha pariNAm chhe, te
sphaTikadravya nathI, te lAlInA pariNAm karavAno akartA chhe. vaLI jo
te pariNAm vaDe lAlIne kare to te lAlI te sphaTikanI te
svachchhatAnI jevI thaI jAy tyAn te lAlI te sphaTikano guN thAy,
jyAre guN thayo tyAre jAy nahi (TaLe nahi) tenun vikArarUp na Thare
(te vikArI nahi Thare) tyAre e rIte anartha Upaje. tethI Am
pratyakSha chhe ke-sphaTikadravya lAlIno kartA nathI, nishchayathI tenA
svachchhatAnA pariNAm kartA chhe. parantu vyavahArathI sphaTikane lAlIno
kartA kahevAmAn Ave chhe. kAraN ke te svachchhatA tenI chhe (sphaTikanI
chhe). evI rIte jIvanA sambandhamAn jANavun.
rIte A jIv pariNAm vaDej sansArabhAvano kartA thAy chhe tethI ene
bhAvasansAr jANo,
jIvadravyanI thAy chhe. pariNAmanI avasthA vinA A dravyanI avasthA
thavAno rasto nathI. tethI pariNAm vinA anya avasthA shI rIte
thAy? bAhya, antar ke shuddhAshuddha
Page 126 of 163
PDF/HTML Page 157 of 194
single page version
kAle nissandeh dravyanI ja ek dashA thAy chhe. te kAle dravyanI te
dashAno svAd chhe.
Page 127 of 163
PDF/HTML Page 158 of 194
single page version
indriyamananI sangnA pAme. temanA nAm bhAv indriy, bhAvaman chhe.
vaLI tyAn upayogapariNAmanA chha prakAre paN bhed paDayA chhe. te ek
upayogapariNAmabhed pudgalanA sparshaguNane dekhe-jANe, vaLI ek
upayogapariNAmabhed pudgalanA rasaguNane dekhe-jANe, vaLI ek
upayogapariNAmabhed pudgalanA gandhaguNane dekhe-jANe, vaLI ek
upayogapariNAmabhed pudgalanA rangaguNane dekhe-jANe, vaLI ek
upayogapariNAmabhed paudgalik shabdaskandhane dekhe-jANe, vaLI ek
upayogapariNAmabhed atIt-anAgat-vartamAn sambandhI mUrtik-
amUrtikanA smaraNAdi vikalparUp chintAne-vichArane-dekhe-jANe; e rIte
upayogapariNAmabhed thaI rahyA chhe. vaLI je pudgalanA sparsha, ras,
gandh, varNa shabdarUp ek ek gney pratye dekhavA-jANavAno ek ek
upayogapariNAm bhed te upayogapariNAmabhed rAjAindranA (?)
upayoganA bhed chhe. tethI te upayogapariNAmabhed ne A bhAvathI
indriyasangnAthI kahevAmAn Ave chhe. vaLI upayogapariNAm vikalpa,
vichAr, manan, chitArUp thAy chhe, te thatAn te upayogapariNAmabhedane
manasangnAthI kahyA. vaLI have emane ek ‘gnAnanun’ nAm ApIne kathan
karun chhun, te ‘gnAn’ kahevAthI temAn darshanAdi sarva guNo AvI gayA,
tethI gnAnanun kathan karun chhun-
Page 128 of 163
PDF/HTML Page 159 of 194
single page version
arthAntar visheSh jANe, A te jANavAne shrutisangnA kahevAmAn Ave chhe.
e rIte A be matishruti gnAnanA e banne paryAyo paN kurUpatA
(mithyArUp) ane samyagrUp thAy chhe, tenun vivaraN kahun chhun-
samyaktvI thAy chhe tyAre e matishruti samyagmati samyagshrutirUp thAy
chhe, te kurUpatA kevI pravarte chhe? ane samyagarUpatA kevI pravarte chhe? te
vivaraN tun sAmbhaL.
A kurUpatA ane samyagrUpatAno sho bhed chhe? te sAmbhaL.
bhed nathI te gneyane to sva samaje athavA kAI samajato nathI, AvI
te mithyAtvInA matishrutarUp jANavAmAn kurUpatA chhe. vaLI te
samyagdraShTinA matishrutarUp vaDe je kAI paragneyane jANe chhe tene jANatAn,
paragneyarUp paragneyano ja bhed chhe, ane jANavArUp svano ja bhed chhe,
(em te samyaggnAn samaje chhe) ane je chAritra te paragneyane
avalambe chhe ane te paragneyano svAd paN bhogave chhe. to te
chAritranA vikArane paN samaje chhe (oLakhe chhe,) A te samyagdraShTinA
matishrutamAn (matishrut gnAnamAn) samyagrUp chhe.
Page 129 of 163
PDF/HTML Page 160 of 194
single page version
avyApak jANe, svane jANavArUpe vyApak jANe, te to vikalpa
samyakatA (2) vaLI pot potAnej jANavArUpe vyApyavyApak jANyA
kare te nirvikalpa samyakatA. vaLI yugapat ek ja vAre (-sthAne-)
ekaj samaye svane sarvasva rIte sva samaje, sarva paragneyone sarvathA
pararUpe samaje tyAn chAritra paramashuddharUp chhe te samyakatAne param-
sarvathA-samyakatA kahevAmAn Ave chhe. te kevaladarshanakevalagnAnarUp
paryAyamAn hoy chhe. to A matishruti AdinI jANanadraShTi yugapat shA
kAraNe nathI? tenun kAraN shun? tun tenun kAraN sAmbhaLa-
te kALe te svagneyane ke paragneyane kAkagolak nyAyathI athavA
yugalanetradraShTinyAyathI jANe. vaLI te viShe paN vivaraNa- svagney
athavA paragneyamAn joDAtAn thakAn ja te ek anganA bhedane jANe, vaLI
tyAnthI chhUTI anya gneyabhAv prati joDAy tyAre tene jANe. tenA
udAharaNo- jyAre jIv, dravyatva jANavAmAn joDAy tyAre
dravyatvasAmAnyane ja jANe. vaLI jyAre utpAdavyayadhrauvya bhedone
jANavAmAn joDAy tyAre te bhedarUpane ja jANe. vaLI te bhedomAn paN
jyAre ek utpAdabhAvane jANe tyAre vyayadhrauvyanA bhedabhAvone na
jANe. tyAre guNarUpane jANe tyAre dravyarUpane na jANe. jyAre
paryAyarUpane jANe jayAre guNane na jANe. jyAre gnAnanun rUp jANe
tyAre chetanAvastutvane na jANe. jyAre chetanAvastutvane jANe tyAre
gnAnaguNane na jANe. vaLI jyAre