Page 186 of 212
PDF/HTML Page 201 of 227
single page version
186
sarvagnabhagavAn paripUrNagnAnarUpase pariNamit ho gaye hain . ve apaneko pUrNarUpase — apane sarvaguNonke bhUt-vartamAn-bhAvI paryAyonke avibhAg pratichchhedon sahit — pratyakSha jAnate hain . sAth hI sAth ve svakShetramen rahakar, parake samIp gaye binA, parasanmukh hue binA, nirAle rahakar lokAlokake sarva padArthonko atIndriyarUpase pratyakSha jAnate hain . parako jAnaneke liye ve parasanmukh nahIn hote . parasanmukh honese to gnAn dab jAtA hai — ruk jAtA hai, vikasit nahIn hotA . jo gnAn pUrNarUpase pariNamit ho gayA hai vah kisIko jAne binA nahIn rahatA . vah gnAn svachaitanyakShetramen rahate hue, tInon kAlake tathA lokAlokake sarva sva-par gneyon mAnon ve gnAnamen utkIrNa ho gaye hon us prakAr, samasta sva-parako ek samayamen sahajarUpase pratyakSha jAnatA hai; jo bIt gayA hai us sabako bhI pUrA jAnatA hai, jo Age honA hai us sabako bhI pUrA jAnatA hai . gnAnashakti adbhut hai ..413..
koI svayam chakravartI rAjA hone par bhI, apane
Page 187 of 212
PDF/HTML Page 202 of 227
single page version
pAs Ruddhike bhaNDAr bhare hone par bhI, bAhar bhIkh mAngatA ho, vaise tU svayam tIn lokakA nAth hone par bhI, tere pAs anant guNarUp Ruddhike bhaNDAr bhare hone par bhI, ‘par padArtha mujhe kuchh gnAn denA, mujhe sukh denA’ is prakAr bhIkh mAngatA rahatA hai ! ‘mujhe dhanamense sukh mil jAy, mujhe sharIramense sukh mil jAy, mujhe shubh kAryommense sukh mil jAy, mujhe shubh pariNAmamense sukh mil jAy’ is prakAr tU bhIkh mAngatA rahatA hai ! parantu bAharase kuchh nahIn milatA . gaharAIse gnAyakapanekA abhyAs kiyA jAy to antarase hI sab kuchh milatA hai . jaise bhonyaremen jAkar yogya kunjI dvArA tijorIkA tAlA kholA jAye to nidhAn prApta hon aur dAridra dUr ho jAye, usI prakAr gaharAImen jAkar gnAyakake abhyAsarUp kunjIse bhrAntirUp tAlA khol diyA jAye to anant guNarUp nidhAn prApta hon aur bhikShukavRutti miT jAye ..414..
munirAj kahate hain : — hamArA AtmA to anant guNonse bharapUr, anant amRutarasase bharapUr, akShay ghaT
Page 188 of 212
PDF/HTML Page 203 of 227
single page version
188
hai . us ghaTamense patalI dhArase alpa amRut piyA jAy aise svasamvedanase hamen santoSh nahIn hotA . hamen to pratisamay pUrNa amRutakA pAn ho aisI pUrNa dashA chAhiye . us pUrNa dashAmen sAdi-ananta kAl paryanta pratisamay pUrA amRut piyA jAtA hai aur ghaT bhI sadA paripUrNa bharA rahatA hai . chamatkArik pUrNa shakti vAn shAshvat dravya aur pratisamay aisI hI pUrNa vyakti vAlA pariNaman ! aisI utkRuShTa-nirmal dashAkI ham bhAvanA bhAte hain . (aisI bhAvanAke samay bhI munirAjakI draShTi to sadAshuddha Atmadravya par hI hai .) ..415..
bhavabhramaN chalatA rahe aise bhAvamen yah bhav vyatIt hone denA yogya nahIn hai . bhavake abhAvakA prayatna karaneke liye yah bhav hai . bhavabhramaN kitane dukhonse bharA hai usakA gambhIratAse vichAr to kar ! narakake bhayankar dukhommen ek kShaN nikalanA bhI asahya lagatA hai vahAn sAgaropam kAlakI Ayu kaise kaTI hogI ? narakake dukh sune jAen aise nahIn hain . pairamen kAnTA lagane jitanA dukh bhI tujhase sahA nahIn jAtA, to phi ra jisake garbhamen usase anantAnantagune
Page 189 of 212
PDF/HTML Page 204 of 227
single page version
dukh paDe hain aise mithyAtvako chhoDanekA udyam tU kyon nahIn karatA ? gaphalatamen kyon rahatA hai ? aisA uttam yog puna kab milegA ? tU mithyAtva chhoDaneke liye jI-jAnase prayatna kar, arthAt sAtA- asAtAse bhinna tathA AkulatAmay shubhAshubh bhAvonse bhI bhinna aise nirAkul gnAyakasvabhAvako anubhavanekA prabal puruShArtha kar . yahI is bhavamen karane yogya hai ..416..
samyagdarshan honeke pashchAt AtmasthiratA baDhate- baDhate, bArambAr svarUpalInatA hotI rahe aisI dashA ho tab munipanA AtA hai . muniko svarUpakI or DhalatI huI shuddhi itanI baDh gaI hotI hai ki ve ghaDI-ghaDI AtmAmen praviShTa ho jAte hain . pUrNa vItarAgatAke abhAvake kAraN jab bAhar Ate hain tab vikalpa to uThate hain parantu ve gRuhasthadashAke yogya nahIn hote, mAtra svAdhyAy-dhyAn-vrat-sanyam-tap-bhakti ityAdisambandhI muniyogya shubh vikalpa hI hote hain aur ve bhI haTh rahit hote hain . munirAjako bAharakA kuchh nahIn chAhiye . bAhyamen ek sharIr-
Page 190 of 212
PDF/HTML Page 205 of 227
single page version
190
mAtrakA sambandha hai, usake prati bhI param upekShA hai . baDI nispRuh dashA hai . AtmAkI hI lagan lagI hai . chaitanyanagaramen hI nivAs hai . ‘main aur mere AtmAke anant guN hI mere chaitanyanagarakI bastI hai . usIkA mujhe kAm hai . dUsaronkA mujhe kyA kAm ?, is prakAr ek AtmAkI hI dhun hai . vishvakI kathAse udAs hain . bas, ek AtmAmay hI jIvan ho gayA hai; — mAnon chalate-phi rate siddha ! jaise pitAkI jhalak putramen dikhAyI detI hai usI prakAr jinabhagavAnakI jhalak munirAjamen dikhatI hai . muni chhaThaven-sAtaven guNasthAnamen rahen utanA kAl kahIn (AtmashuddhikI dashAmen Age baDhe binA) vahInke vahIn khaDe nahIn rahate, Age baDhate jAte hain; kevalagnAn na ho tab tak shuddhi baDhAte hI jAte hain . — yah, munikI antasAdhanA hai . jagatake jIv munikI antarang sAdhanA nahIn dekhate . sAdhanA kahIn bAharase dekhanekI vastu nahIn hai, antarakI dashA hai . munidashA AshcharyakArI hai, vandya hai ..417..
Page 191 of 212
PDF/HTML Page 206 of 227
single page version
huA so huA . usakA kabhI nAsh nahIn hotA . jinake dukhake bIj hI jal gaye hain ve kabhI sukh chhoDakar dukhamen kahAnse Ayenge ? ek bAr jo kShAyik samyagdarshan prApta karake bhinnarUp pariNamit hote hain ve bhI kabhI abhinnarUp — ekarUp nahIn hote, tab phi ra jo siddharUpase pariNamit hue ve asiddharUpase kahAnse pariNamit honge ? siddhatva- pariNaman pravAharUpase sAdi-ananta hai . siddhabhagavAn sAdi-ananta kAl pratisamay pUrNarUpase pariNamit hote rahate hain . yadyapi siddhabhagavAnake gnAn-AnandAdi sarva guNaratnommen chamak uThatI hI rahatI hai — utpAdavyay hote hI rahate hain, tathApi ve sarva guN pariNamanamen bhI sadA jyonke tyon hI paripUrNa rahate hain . svabhAv adbhut hai ..418..
prashna : — ham ananta kAlake dukhiyAre; hamArA yah dukh kaise miTegA ?
uttar : — ‘main gnAyak hUn, main gnAyak hUn, vibhAvase bhinna main gnAyak hUn’ is mArga par jAnese dukh dUr
Page 192 of 212
PDF/HTML Page 207 of 227
single page version
192
hogA aur sukhakI ghaDI AyagI . gnAyakakI pratIti ho aur vibhAvakI ruchi chhUTe — aise prayatnake pIchhe vikalpa TUTegA aur sukhakI ghaDI AyagI . ‘main gnAyak hUn’ aisA bhale hI pahale UparI-bhAvase kar, phi ra gaharAIse kar, parantu chAhe jaise karake us mArga par jA . shubhAshubh bhAvase bhinna gnAyakakA gnAyakarUpase abhyAs karake gnAyakakI pratIti draDha karanA, gnAyakako gaharAIse prApta karanA, vahI sAdi-anant sukh prApta karanekA upAy hai . AtmA sukhakA dhAm hai, usamense sukh prApta hogA ..419..
prashna : — jignAsuko chauvIson ghanTe AtmAke vichAr chalate hain ?
uttar : — vichAr chauvIson ghanTe nahIn chalate . parantu AtmAkA khaTakA, lagan, ruchi, utsAh banA rahatA hai . ‘mujhe AtmAkA karanA hai, mujhe AtmAko pahichAnanA hai’ is prakAr lakSha bArambAr AtmAkI or muDatA rahatA hai ..420..
Page 193 of 212
PDF/HTML Page 208 of 227
single page version
prashna : — mumukShuko shAstrakA abhyAs visheSh rakhanA yA chintanamen visheSh samay lagAnA ?
uttar : — sAmAnya apekShAse to, shAstrAbhyAs chintan sahit hotA hai, chintan shAstrAbhyAsapUrvak hotA hai . visheSh apekShAse, apanI pariNati jisamen TikatI ho aur apaneko jisase visheSh lAbh hotA dikhAyI de vah karanA chAhiye . yadi shAstrAbhyAs karanese apaneko nirNay draDha hotA ho, visheSh lAbh hotA ho, to aisA prayojanabhUt shAstrAbhyAs visheSh karanA chAhiye aur yadi chintanase nirNayamen draDhatA hotI ho, visheSh lAbh hotA ho, to aisA prayojanabhUt chintan visheSh karanA chAhiye . apanI pariNatiko lAbh ho vah karanA chAhiye . apanI chaitanyapariNati AtmAko pahichAne yahI dhyey honA chAhiye . us dhyeyakI siddhike hetu pratyek mumukShuko aisA hI karanA chAhiye aisA niyam nahIn ho sakatA ..421..
prashna : — vikalpa hamArA pIchhA nahIn chhoDate !
uttar : — vikalpa tujhe lage nahIn hain, tU
Page 194 of 212
PDF/HTML Page 209 of 227
single page version
194
vikalponko lagA hai . tU haT jA na ! vikalpommen ranchamAtra sukh aur shAnti nahIn hain, antaramen pUrNa sukh evan samAdhAn hai .
pahale AtmasvarUpakI pratIti hotI hai, bhedagnAn hotA hai, pashchAt vikalpa TUTate hain aur nirvikalpa svAnubhUti hotI hai ..422..
prashna : — sarvaguNAnsh so samyaktva kahA hai, to kyA nirvikalpa samyagdarshan hone par AtmAke sarva guNonkA Anshik shuddha pariNaman vedanamen AtA hai ?
uttar : — nirvikalpa svAnubhUtikI dashAmen Ananda- guNakI AshcharyakArI paryAy pragaT hone par AtmAke sarva guNonkA (yathAsambhav) Anshik shuddha pariNaman pragaT hotA hai aur sarva guNonkI paryAyonkA vedan hotA hai .
AtmA akhaNDa hai, sarva guN AtmAke hI hain, isaliye ek guNakI paryAyakA vedan ho usake sAth- sAth sarva guNonkI paryAyen avashya vedanamen AtI hain .
Page 195 of 212
PDF/HTML Page 210 of 227
single page version
bhale hI sarva guNonke nAm na Ate hon, aur sarva guNonkI sangnA bhAShAmen hotI bhI nahIn, tathApi unakA samvedan to hotA hI hai .
svAnubhUtike kAlamen anantaguNasAgar AtmA apane AnandAdi guNonkI chamatkArik svAbhAvik paryAyommen ramaN karatA huA pragaT hotA hai . vah nirvikalpa dashA adbhut hai, vachanAtIt hai . vah dashA pragaT hone par sArA jIvan palaT jAtA hai ..423..
prashna : — AtmadravyakA bahu bhAg shuddha rahakar mAtra thoDe bhAgamen hI ashuddhatA AyI hai na ?
uttar : — nishchayase ashuddhatA dravyake thoDe bhAgamen bhI nahIn AyI hai, vah to Upar-Upar hI tairatI hai . vAstavamen yadi dravyake thoDe bhI bhAgamen ashuddhatA Aye arthAt dravyakA thoDA bhI bhAg ashuddha ho jAy, to ashuddhatA kabhI nikalegI hI nahIn, sadAkAl rahegI ! baddhaspRuShTatva Adi bhAv dravyake Upar tairate hain parantu usamen sachamuch sthAn nahIn pAte . shakti to shuddha hI
Page 196 of 212
PDF/HTML Page 211 of 227
single page version
196
hai, vyakti men ashuddhatA AyI hai ..424..
prashna : — jignAsu jIv tattvako yathArtha dhAraN karane par bhI kis prakAr aTak jAtA hai ?
uttar : — tattvako dhAraN karane par bhI jagatake kinhIn padArthommen gahare-gahare sukhakI kalpanA rah jAye athavA shubh pariNAmamen Ashrayabuddhi rah jAye — ityAdi prakArase vah jIv aTak jAtA hai . parantu jo khAs jignAsu — AtmArthI ho aur jise khAs prakArakI pAtratA pragaT huI ho vah to kahIn aTakatA hI nahIn, aur us jIvako gnAnakI koI bhUl rah gaI ho to vah bhI svabhAvakI laganake balase nikal jAtI hai; antarakI khAs prakArakI pAtratAvAlA jIv kahIn aTake binA apane AtmAko prApta kar letA hai ..425..
prashna : — mumukShuko samyagdarshan prApta karaneke liye kyA karanA chAhiye ?
uttar : — anAdikAlase AtmAne apanA svarUp
Page 197 of 212
PDF/HTML Page 212 of 227
single page version
nahIn chhoDA hai, parantu bhrAntike kAraN ‘chhoD diyA hai’ — aisA use bhAsit huA hai . anAdikAlase dravya to shuddhatAse bharA hai, gnAyakasvarUp hI hai, AnandasvarUp hI hai . usamen anant chamatkArik shakti bharI hai . — aise gnAyak AtmAko sabase bhinna — paradravyase bhinna, parabhAvonse bhinna — jAnanekA prayatna karanA chAhiye . bhedagnAnakA abhyAs karanA chAhiye . gnAyak AtmAko pahichAnanA chAhiye .
‘gnAyakasvarUp hUn’ aisA abhyAs karanA chAhiye, usakI pratIti karanA chAhiye; pratIti karake usamen sthir ho jAne par, usamen jo anant chamatkArik shakti hai vah pragaT anubhavamen AtI hai ..426..
chaitanyadravyake sAmAnyasvabhAvako pahichAnakar, us par draShTi karake, usakA abhyAs karate-karate chaitanya usamen sthir ho jAye, to usamen jo vibhUti hai vah pragaT hotI hai . chaitanyake asalI svabhAvakI lagan
Page 198 of 212
PDF/HTML Page 213 of 227
single page version
198
lage, to pratIti ho; usamen sthir ho to usakA anubhav hotA hai .
sabase pahale chaitanyadravyako pahichAnanA, chaitanyamen hI vishvAs karanA aur pashchAt chaitanyamen hI sthir honA...to chaitanya pragaT ho, usakI shakti pragaT ho .
pragaT karanemen apanI taiyArI honA chAhiye; arthAt ugra puruShArtha bArambAr kare, gnAyakakA hI abhyAs, gnAyakakA hI manthan, usIkA chintavan kare, to pragaT ho .
pUjya gurudevane mArga batalAyA hai; chAron orase spaShTa kiyA hai ..427..
prashna : — AtmAkI vibhUtiko upamA dekar samajhAiye .
uttar : — chaitanyatattvamen vibhUti bharI hai . koI upamA use lAgU nahIn hotI . chaitanyamen jo vibhUti bharI hai vah anubhavamen AtI hai; upamA kyA dI jAy ? 428..
Page 199 of 212
PDF/HTML Page 214 of 227
single page version
prashna : — pratham AtmAnubhav honese pUrva, antim vikalpa kaisA hotA hai ?
uttar : — antim vikalpakA koI niyam nahIn hai . bhedagnAnapUrvak shuddhAtmatattvakI sanmukhatAkA abhyAs karate-karate chaitanyatattvakI prApti hotI hai . jahAn gnAyakakI or pariNati Dhal rahI hotI hai, vahAn kaunasA vikalpa antim hotA hai (arthAt antamen amuk hI vikalpa hotA hai) aisA ‘vikalpa’ sambandhI koI niyam nahIn hai . gnAyakadhArAkI ugratA – tIkShNatA ho vahAn ‘vikalpa kaunasA ?’ usakA sambandha nahIn hai .
bhedagnAnakI ugratA, usakI lagan, usIkI tIvratA hotI hai; shabda dvArA varNan nahIn ho sakatA . abhyAs kare, gaharAImen jAy, usake talamen jAkar pahichAne, talamen jAkar sthir ho, to prApta hotA hai — gnAyak pragaT hotA hai ..429..
prashna : — nirvikalpa dashA hone par vedan kisakA hotA hai ? dravyakA yA paryAyakA ?
Page 200 of 212
PDF/HTML Page 215 of 227
single page version
200
uttar : — draShTi to dhruvasvabhAvakI hI hotI hai; vedan hotA hai AnandAdi paryAyonkA .
dravya to svabhAvase anAdi-anant hai jo palaTatA nahIn hai, badalatA nahIn hai . us par draShTi karanese, usakA dhyAn karanese, apanI vibhUtikA pragaT anubhav hotA hai ..430..
prashna : — nirvikalpa anubhUtike samay Ananda kaisA hotA hai ?
uttar : — us AnandakI, kisI jagatake — vibhAvake — Anandake sAth, bAharakI kisI vastuke sAth, tulanA nahIn hai . jisako anubhavamen AtA hai vah jAnatA hai . use koI upamA lAgU nahIn hotI . aisI achintya adbhut usakI mahimA hai ..431..
prashna : — Aj vIranirvANadinake prasang par kRupayA do shabda kahiye .
uttar : — shrI mahAvIr tIrthAdhinAth AtmAke pUrNa
Page 201 of 212
PDF/HTML Page 216 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmRut
alaukik Anandamen aur kevalagnAnamen pariNamate the . Aj unane siddhadashA prApta kI . chaitanyasharIrI bhagavAn Aj pUrNa akampa hokar ayogIpadako prApta hue, chaitanyapiNDa pRuthak ho gayA, svayam pUrNa chidrUp hokar chaitanyabimbarUpase siddhAlayamen virAj gaye; ab sadA samAdhisukh-Adi anantaguNommen pariNaman karate rahenge . Aj bharatakShetrase trilokInAth chale gaye, tIrthankarabhagavAnakA viyog huA, vIraprabhukA Aj virah paDA . indronne Uparase utarakar Aj nirvAN- mahotsav manAyA . devon dvArA manAyA gayA vah nirvANakalyANakamahotsav kaisA divya hogA ! usakA anusaraN karake Aj bhI log prativarSha divAlIke din dIpamAlA prajvalit karake dIpAvalImahotsav manAte hain .
Aj vIraprabhu mokSha padhAre . gaNadharadev shrI gautamasvAmI turanta hI antaramen gahare utar gaye aur vItarAgadashA prApta karake kevalagnAn prApta kiyA . AtmAke svakShetramen rahakar lokAlokako jAnanevAlA AshcharyakArI, svaparaprakAshak pratyakShagnAn unhen pragaT huA, AtmAke asankhya pradeshommen AnandAdi ananta
Page 202 of 212
PDF/HTML Page 217 of 227
single page version
202 ]
guNonkI ananta pUrNa paryAyen prakAshamAn ho uThIn .
abhI is pancham kAlamen bharatakShetramen tIrthankar- bhagavAnakA virah hai, kevalagnAnI bhI nahIn hain . mahAvidehakShetramen kabhI tIrthankarakA virah nahIn hotA, sadaiv dharmakAl vartatA hai . Aj bhI vahAn bhinna-bhinna vibhAgommen ek-ek tIrthankar milAkar bIs tIrthankar vidyamAn hain . vartamAnamen videhakShetrake puShkalAvatI- vijayamen shrI sImandharanAth vichar rahe hain aur samavasaraNamen virAjakar divyadhvanike srot bahA rahe hain . is prakAr anya vibhAgommen anya tIrthankarabhagavanta vichar rahe hain .
yadyapi vIrabhagavAn nirvAN padhAre hain tathApi is pancham kAlamen is bharatakShetramen vIrabhagavAnakA shAsan pravarta rahA hai, unakA upakAr varta rahA hai . vIr- prabhuke shAsanamen anek samartha AchAryabhagavAn hue jinhonne vIrabhagavAnakI vANIke rahasyako vividh prakArase shAstrommen bhar diyA hai . shrI kundakundAdi samartha AchAryabhagavantonne divyadhvanike gahan rahasyonse bharapUr paramAgamonkI rachanA karake mukti kA mArga
Page 203 of 212
PDF/HTML Page 218 of 227
single page version
bahinashrIke vachanAmRut
adbhut rItise prakAshit kiyA hai .
vartamAnamen shrI kahAnagurudev shAstronke sUkShma rahasya kholakar mukti kA mArga spaShTa rItise samajhA rahe hain . unhonne apane sAtishay gnAn evan vANI dvArA tattvakA prakAshan karake bhAratako jAgRut kiyA hai . gurudevakA amAp upakAr hai . is kAl aise mArga samajhAnevAle gurudev mile vah ahobhAgya hai . sAtishay guNaratnonse bharapUr gurudevakI mahimA aur unake charaNakamalakI bhakti ahonish antaramen raho ..432..
Page 204 of 212
PDF/HTML Page 219 of 227
single page version
204
Atmagna nAvik yog bin vah nAv bhI tAre nahIn .
mam puNyarAshi phalI aho ! gurukhAn nAvik A mile ..
bAhyAntar vibhavon tere, tAre nAv mumukShuke ..
karuNA akAraN samudra ! tujhe namUn main .
is dAsake jIvanashilpi ! tujhe namUn main ..
Page 205 of 212
PDF/HTML Page 220 of 227
single page version