PDF/HTML Page 540 of 1906
single page version
mumukShu- mAtAjI! dravya apanI paryAyako karatA hai. samyagdarshan karanA chAhate hain. apanA pariNAm svayam badalatA hai. ham samyagdarshan pragaT karanA chAhate hain to pragaT kyon nahIn hotA?
samAdhAna- karanA chAhate hain, (lekin) pariNati nahIn karatA. jaisI pariNati karanI chAhiye vaisI nahIn karatA hai. usakA mArga sahajarUpase jo karanA chAhiye vah nahIn karatA hai. yathArtharUpase nahIn karatA hai, isaliye nahIn pragaT nahIn hotA hai. karatA hai isaliye isakA artha aisA nahIn hai, koI vastumen hai nahIn, koI nayA jagatakA kartA hai, aisA nahIn hai. jo vastukA svabhAv hai, samyagdarshan-pratIt guN AtmAmen hai, usakI pariNati pragaT karake palaT denI hai. vah guN usake svabhAvamen nahIn thA aur jagatamen-vishvamen kuchh nayA kiyA aisA nahIn hai.
jo sahaj svabhAv sahaj tattva hai, jo sahaj tattvake guN hai, un guNonkI pariNatiko svayam palaTanI hai. pariNati svayam palaTatA nahIn hai to kahAn-se palaTe? usakA kartRutva chhUTatA nahIn. vibhAvakA kartRutva chhUTatA nahIn aur gnAyak (rUp) hotA nahIn hai, to gnAyakakI pariNati aur samyagdarshan kahAn-se ho? gnAtA hotA nahIn aur kartRutva bhI chhUTatA nahIn, to samyagdarshanakI parimati kaise pragaT ho? vikalpase, mAtra vikalpase pragaT nahIn hotI. bhAvanA Ave, bIchamen bhAvanA Ave. parantu usakI pariNati jo pragaT karanI chAhiye, jo sahaj tattva hai usakI pariNati pragaT karanI hai, us pariNatirUp svayam pariNamatA nahIn hai. pariNati to kartRutvakI khaDI hai aur gnAyakakI pariNati svayam pragaT nahIn karatA hai. gnAyakakI gnAyakadhArA svayam pragaT nahIn karatA hai, kahAn-se ho?
pariNatirUp jo sahaj svabhAv hai, us rUp pariNamatA nahIn. usakA vah (viparIt) chhUTatA nahIn hai, yah kaise ho? gnAyak pragaT kare to vah chhUTe aur vah chhUTe to gnAyak pragaT hotA hai. vah chhUTatA nahIn, yah pragaT nahIn hotA hai. ichchhA kare, bhAvanA kare. bhAvanA karanese nahIn hotA, kArya kare to hotA hai. main bandhA hUn, bandhA hUn, kaise chhUTun? kaise chhUTun? kaise chhUTun? aisA karatA rahe to bandhan chhUTatA nahIn. shAstramen AtA hai. bandhan toDanekA kArya kare to bandhan TUTe. bandhan toDanekA kArya karatA nahIn hai, kaise TUTe?
PDF/HTML Page 541 of 1906
single page version
mumukShu- sachchI lagan nahIn lagI hai.
samAdhAna- sachchI laganI hI antaramen nahIn lagI hai. antaramen lagI ho to pariNati palaTe. pariNati palaTatI nahIn hai. antaramen gnAyakakI jo nivRutta dashA, gnAyakakI jo nivRuttamay pariNati, gnAyakakI jAnanekI pariNati, use us prakArase antaramen laganI lage to vaisI pariNati pragaT hotI hai. us or chhUTatA nahIn, is or AtA nahIn. bhAvanA karatA rahatA hai, vahAn khaDe-khaDe, mujhe gnAyak chAhiye aisA karatA rahatA hai, amuk prakArase karatA hai, parantu jitanA kAraN denA chAhiye utanA kAraN detA nahIn. kArya kahAn-se ho?
mumukShu- mAtAjI! bAharakI to koI ichchhA hai nahIn, na koI puNyakA phal chAhate hain aur kuchh bhI nahIn chAhate hain. andaramen ghabarAhaT bhI bahut hotI hai. kahAn jAyenge AtmagnAnake binA? ... kahIn dikhAyI detA nahIn hai. aisI pariNati kaise ho? hamane kabhI kiyA hI nahIn, hamako aisA huA hI nahIn.
samAdhAna- bAharakA kuchh nahIn chAhiye, puNya nahIn chAhiye, ghabarAhaT hotI ho, parantu antaramen pariNati to svayam pragaT kare to hotI hai. andarase svayam chhUTatA nahIn hai. kahAnse ho? ghabarAhaT ho to bhI. us jAtikA, antaramense jis jAtikA honA chAhiye vah hotA nahIn. vikalpamen ghabarAhaT ho, puNya nahIn chAhiye, kuchh nahIn chAhiye, aisA karatA ho, parantu jitanI antaramen usakI tIvratA honI chAhiye, utanI hotI nahIn.
chhAchhamense makkhan nikAlanA hai to use bilotA hai. lekin jitanA chAhiye utanA karatA nahIn, makkhan kaise nikale? thoD karake mAnatA hai, mainne bahut kiyA, mainne bahut kiyA. makkhan nikAlanA hai. bahut kyA kiyA? makkhan andarase (nikAlaneko) chhAchh biloye.
(vaise) andarase gnAyak-gnAyakakA abhyAs tIvrapane antaramense kare to makkhan-to antaramen bhedagnAn hotA hai. antaramense svayam dravya par dRuShTi karake jitanA use balavAnarUpase honA chAhiye utanA hotA nahIn. anAdikA abhyAs hai (isaliye) bAr-bAr vahAn dRuShTi jAtI hai. jitanI dRuShTi hameshA bAhar hI jAtI hai, vaisI hI dRuShTi apanI or nahIn jAtI hai. jaisI bAharakI pariNati nirvichArarUpase dauDatI hai, vaise hI antaramen pariNati AtmAmense lagatI nahIn hai, aisA kAraN detA nahIn hai isaliye kArya nahIn ho rahA hai. andaramense yathArtharUpase ho to jaise makkhan nikale vaise nikale binA rahe nahIn AtmAmen. shaktimen bharA hai.
mumukShu- he pUjya bhagavatI mAtA! is kAlamen jIv ati sthUl buddhivAle hain, isaliye ve rAg aur AtmAkA bhedagnAn kar sake? yah Ap kRupA karake samajhAiye.
PDF/HTML Page 542 of 1906
single page version
samAdhAna- sthUl buddhivAle jIv hain, isaliye samajh nahIn sake aisA nahIn hai. gurudevane is pancham kAlamen padhArakar unakA yahAn avatAr huA, bahut samajhAyA hai. kahIn shankA rahe aisA nahIn hai. itanA spaShTa kiyA hai. pratyek jIvonko, pUre hindustAnake jIvonko jAgRut kiyA hai. kuchh shankA rahe aisA nahIn hai. sthUl buddhimen samajhamen nahIn Aye aisA nahIn hai.
mUl prayojanabhUt tattvako pahachAne to yah samajhamen Aye aisA hai. rAgase bhedagnAn kare. yah gnAyak main hUn aur yah rAg main nahIn hUn. vah antarase yadi samajhe, gnAyak svabhAvako-gnAnasvabhAvako pahachAnakar antarase yah jo vibhAv hai vah merA svarUp nahIn hai, main to gnAyak hUn, aise pahachAne to pahachAn sake aisA hai. usamen jyAdA shAstra jAne to pahachAne aisA nahIn hai.
prayojanabhUt tattva gurudevane kahA hai ki tU gnAyak AtmA hai aur yah shubhAshubh bhAv terA svarUp nahIn hai. usase tU bhinna ho jA. usase bhinna honese andarase bhedagnAn hotA hai. is kAlamen bhedagnAn na ho sake aisA nahIn hai. kyonki is kAlamen dharma ho nahIn sakatA, aisA nahIn hai. samyagdarshan ho sakatA hai. shAstramen AtA hai ki jitanA yah gnAnasvabhAv hai utanA hI tU hai. tujhe AtmAko pahachAnanA ho to gurudevane bhI kahA hai ki jitanA yah gnAnasvabhAv hai, utanA tU hai. jitanA yah paramArtha svarUp AtmA hai ki jitanA yah gnAn hai. is gnAnasvarUp AtmAko tU pahachAna.
gnAnasvarUp AtmA hai, usImen tU ruchi kar aur prIti kara. vah gnAnasvarUp AtmA hI satya paramArthasvarUp AtmA hai. use tU pahachAn le. kalyANasvarUp gnAnasvarUp AtmA hai, usamen hI sab bharA hai. vah mahimAvant hai. gnAn yAnI sirpha jAnanA (itanA hI nahIn hai), vah mahimAse bharA AtmA hai. gnAyak arthAt chaitanyadev hai, use tU pahachAna. usImen tU ruchi kar, use jAnakar usamen santuShTa ho aur usImen tU tRupta ho. gnAnasvarUp AtmA is kAlamen pahachAn sake aisA hai. yah vibhAv merA svarUp nahIn hai, vah to AkulatA hai. gnAnasvarUp AtmAmen hI shAnti aur santoSh hai. use tU pahachAna. pahachAnA jAy aisA hai. is kAlamen pahachAn nahIn sake aisA nahIn hai. parantu antarase laganI lage, utanI jignAsA jAgRut ho to pahachAnA jAya.
sthUl buddhi hai, parantu prayojanabhUt tattvako (jAn sakatA hai). svayam gnAnasvarUp AtmA svayamke pAs hai, kahIn khojane jAnA paDe aisA nahIn hai. use gaharAImen Utarakar, gnAn hai vahI main hUn, anya kuchh main nahIn hUn. usamen yadi tujhe santuShTatA ho aur mahimA Aye to vah pahachAnA jAy aisA hai. (parase) bhinna ho to usamense tujhe santoSh hokar usamen hI tujhe tRupti hogI. karane jaisA vah ek hI hai.
PDF/HTML Page 543 of 1906
single page version
chaturtha kAlamen bhagavAnake samavasaraNamen ekadam prApta kar lete the aur is panchamakAlamen gurudevane mArga batAyA to ekadam prApta ho jAy aisA hai, prApta nahIn ho aisA nahIn hai. is kAlameen samyagdarshan ho sake aisA hai. kevalagnAn ho sake aisA nahIn hai, parantu samyagdarshan prayojanabhUt gnAn to ho sake aisA hai. tiryanch hai vah nAm tak nahIn jAnate ki kise Asrav kahate hain, kise bandha kahate hain, kise puNya-pAp kahate hain, usakA nAm nahIn jAnate. parantu yah gnAn so main hUn aur jo yah sab AkulatAsvarUp hai vah main nahIn hUn. main usase bhinna chaitanyadev gnAyak hUn. is prakAr bhAv samajhakar, tiryanch nAm tak nahIn jAnate aise kitane hI tiryanch DhAI dvIpake bAhar hain, ve bhI AtmAkA gnAn kar sakate hain. pUrva sanskAr ho to vah tiryanchake bhavamen ekadam kar sakatA hai. to is manuShyabhavamen kyon nahIn ho sakatA? ho sake aisA hai.
mumukShu- svabhAvakI ruchi kare, vah sthUl buddhi ho to bhI sUkShma buddhi ho gayI, kahanemen Aye?
samAdhAna- sthUl buddhi ho to bhI sUkShma buddhi ho jAtI hai. apanA svabhAv hai na. sthUl buddhi arthAt usakI buddhi bAhar jAtI hai. antaramen dRuShTi kare to vah sUkShma buddhi jAtI hai aur sUkShma hokar svayamko pahachAn sakatA hai, na pahachAn sake aisA nahIn hai.
AchAryadev kahate hain na ki tU abhyAs kara. is AtmAkA chha mahine abhyAs kar, phir dekh andar hotA hai yA nahIn. parantu svayam abhyAs hI nahIn karatA hai. chaitanyamen nishchal hokar antaramen dekh, AtmA pragaT hotA hai yA nahIn. parantu svayam antaramen jAkar dekhatA nahIn, usakA abhyAs karatA nahIn. thoDA samay kare phir aisA vichAr kare ki mainne bahut kiyA. lekin kShaN-kShaNamen usakI laganI laganI chAhiye. jaisI ekatvabuddhi hai to nirantar chal rahI hai, vaise bhedagnAn karanekA antaramen vaisA prayatna nahIn karatA hai. kShaN-kShaNamen svayam bhedagnAnakI dhArA pragaT kare, aisA prayAs nahIn karatA hai, isilaye kahAnse pragaT ho? sthUl buddhi ho to bhI sUkShma ho jAy aur is prayojanabhUt tattvako pahachAne evan AtmAke bhavakA abhAv ho. aur andarase AtmA pragaT hotA hai, nahIn ho sakeaisA nahIn hai. is kAlamen gurudevane param upakAr kiyA hai. durlabhako bhI sulabh kar diyA hai.
mumukShu- sUkShma buddhi ho aur aisA prayatna na kare to sthUl buddhi ho jAya.
samAdhAna- svayam aise sanskAr gahare nahIn DAle aur vaisA hI rahe to sthUl ho jAya. lekin svayam sanskAr DAle, sUkShma buddhi (karake) svayam antaramen gaharAImen jAy to usake sanskAr sAthamen Aye to dUsare bhavamen pragaT honekA avakAsh hai.
mumukShu- sAtavIn narkakA nArakI samyagdarshan pragaT karatA hogA vah bhI sUkShma buddhise
PDF/HTML Page 544 of 1906
single page version
hI karatA hogA?
samAdhAna- sUkShma buddhise karatA hai. sAtavIn narkakA nArakI pUrvake sanskAr lekar gayA hai. vahAn lekar gayA hai isaliye vahAn use sUkShma buddhi ho jAtI hai. nArakIko bhI aisA hotA hai ki are..! yah sab kyA hai? yah jIvan? yah dukh? yah dukhamay jIvan? yah kyA hai? andar aisA koI AtmA hai ki jahAn sukh aur shAnti mile. aisA koI tattva hai ki nahIn? ki bas! yah dukh hI hai?
nArakIke jIvonko ek kShaNakI bhI shAnti nahIn hai. antar vibhAvakA dukh to hai, lekin bAhya sanyogonkA bhI utanA dukh hai. use aisA vichAr AtA hai ki are..! yah kyA? bas, akelA dukh? isamen koI sukhakA mArga hai ki nahIn? aisA (vichAr) karake vah gaharAImen jAtA hai aur usakI sUkShma buddhi hotI hai aur gnAnasvarUp AtmA gnAyakako grahaN karatA hai aur vibhAvase bhinna paD jAtA hai. aur svAnubhUtiko pragaT karatA hai. sAtavIn narkakA nArakI bhI kar sakatA hai. AtmA hai na? svabhAv to usakA hai. ananta shaktise bharapUr usakA svabhAv hai.
mumukShu- he pUjya bhagavatI mAtA! ek prashna hai. bandha-mokShakA kAraN aur bandha- mokShake pariNAmase samyagdarshanakA viShayabhUt bhagavAn shUnya hai. to mukta paryAyase jo shUnya hai, jisakA Ashray lenese muktaparyAy pragaT ho, vah .. jaisA lagatA hai, to is viShayamen spaShTatA karanekI kRupA kIjiye.
samAdhAna- bandha-mokShake pariNAm, bandha-mokShakA kAraN vah sab paryAyen hain. vastukA svarUp aur paryAy bhinna hai, us apekShAse hai. paryAy ek ansh hai aur dravya anshI hai. anshIkA Ashray lenese ansh pragaT hotA hai. parantu vah ansh-anshIkA bhed hai. lekin aisA sarvathA bhed nahIn hai. aisA sarvathA bhed (nahIn hai ki) do dravyakA bhed ho, aisA atyant bhed nahIn hai. ansh-anshIkA bhed hai. aur vah dravya par dRuShTi kare to hI vah paryAy pragaT hotI hai. samyagdarshanakA Ashray dravya hai. us dravya par dRuShTi karanese samyagdarshan, gnAn, chAritra sab pragaT hotA hai. AtmA usase aisA bhinna nahIn hai. us paryAyakA use vedan hotA hai. usase shUnya yAnI paryAy usase kahIn dUr bhinna rah jAy aur dravya kahIn dUr bhinna rahe, aisA nahIn hai. aisA atyant bhed nahIn hai. jo paryAy pragaT hotI hai usakA AtmAko vedan hotA hai. samyagdarshanakA vedan hotA hai, samyaggnAn aur samyakachAritrakA bhI AtmAko vedan hai.
nirmal paryAyakA vedan hotA hai. sAdhanA jo hotI hai, vah sAdhanA koI anyake liye nahIn hotI hai. svayam AtmasvarUpakI prAptike liye hotI hai. vah sAdhanA niShphal nahIn jAtI hai. use AtmAkA vedan hotA hai. aur mokShakI paryAy-muktikI paryAy jo
PDF/HTML Page 545 of 1906
single page version
hotI hai, kevalagnAnakI paryAy hotI hai, us paryAyakA AtmAko vedan hai. dravyadRuShTike viShayamen nahIn hai. dravyadRuShTike viShayamen vah nahIn hai.
mumukShu- is apekShAse shUnya hai.
samAdhAna- is apekShAse use bhinna kahanemen AtA hai.
mumukShu- ..
samAdhAna- hAn, aisA bhed hai. atyant bhed nahIn hai. usakA aisA atyant bhed nahIn hai ki usakA vedan na ho. samyagdarshan pragaT hotA hai tab samyagdarshanakA vedan, svAnubhUti hotI hai. dravya par dRuShTi karanese vah sab pragaT hotA hai. isaliye vah shUnya hai to kyon pragaT karanA, aisA nahIn hai. dravyadRuShTike balase samyagdarshan, phir Age jAy to munidashA Aye, chhaThThe-sAtaven guNasthAnamen jhulatA hai. sabakA munirAjako bhI vedan hai, chhaThThe-sAtaven guNasthAnamen. parantu vah sAdhak paryAy hai, pUrNatA nahIn hai. pUrNa hote hain tab kevalagnAn hotA hai. parantu dravyadRuShTimen kevalagnAnakI paryAy bhI gauN hotI hai. muktikI paryAy bhI nahIn hai. dravyadRuShTikI apekShAse kevalagnAn par dRuShTi nahIn hai, muktikI paryAy par dRuShTi nahIn hai. samyagdarshanakI paryAy par dRuShTi nahIn hai. usakI dRuShTi kahIn nahIn hai.
dRuShTi to ek dravyako grahaN karake sab paryAyako gauN karatI hai. jo samyagdarshan pragaT hotA hai, us samyagdarshanakA viShay jo dravya hai, dravyako viShay kiyA lekin usakI dRuShTi paryAy par nahIn hai, usakI dRuShTi to dravya par hai. dravyadRuShTimen kuchh nahIn AtA hai. pAnch gnAnake bhed, udayabhAv, upashamabhAv, kShAyikabhAv Adi sabake bhed usamen nahIn Ate. kShAyik paryAy pragaT ho to bhI us par usakI dRuShTi nahIn hai. dravyadRuShTimen kuchh nahIn AtA hai. dravyadRuShTike balase hI sab paryAy pragaT hotI hai. pAriNAmikabhAv par dRuShTi denese sab pragaT hotA hai. dravyadRuShTike balase sab pragaT hotA hai aur vah paryAyako gauN karatI hai. dravyadRuShTi paryAyako gauN karatI hai. aur paryAy usake jorase pragaT hotI hai aur us paryAyakA vedan hotA hai.
jo dRuShTi dravyakA dravyakA Ashray karatI hai, vah dRuShTi paryAyako gauN karatI hai. parantu gnAnamen sab AtA hai. us paryAyakA vedan bhI hotA hai. isaliye vah sab niShphal nahIn hai. dravyadRuShTike balamen bandha-mokShake pariNAm bhI jisamen nahIn hai, kevalagnAn bhI jisamen nahIn hai, aisA kahanemen AtA hai. ek bhI pad, yah pAnch gnAn, koI bhI pad kevalagnAnakA pad bhI AtmAko nahIn chAhiye. AtA hai na? mokSha bhI nahIn chAhiye. usakA matalab mokShakI paryAy par dRuShTi nahIn hai. kevalagnAn par dRuShTi nahIn hai, parantu dravya par hI dRuShTi hai. dRuShTike balamen vah sab gauN hotA hai. use nikAl denemen AtA hai, parantu usakA vedan hotA hai.
PDF/HTML Page 546 of 1906
single page version
usase shUnya (kahA to) vah aisA shUnya nahIn hai ki usakA vedan hI nahIn ho. usakA koI apUrva hotA hai, usakA koI anupam vedan hotA hai. jo bhAShAmen na Ave aisA vedan samyagdarshan, svAnubhUtikA hotA hai. pUrNa hotA hai tab pUrNa vItarAg dashAmen, chAritra dashAmen AtmAkA koI apUrva anupam vedan hotA hai. isaliye vah sab paryAyen aisI nahIn hai ki bilakul bhed hai. aisA nahIn hai.
mumukShu- vah koI apekShAkA kathan hai. dRuShTikI apekShAmen...
samAdhAna- hAn, dravyadRuShTikI apekShAse. sAdhakadashAmen dravyadRuShTi mukhya rahatI hai. sAdhakadashAmen dravyadRuShTi mukhya rahatI hai, isaliye paryAyako gauN karanemen AtA hai. parantu gnAn sAthamen usakA vivek karatA rahatA hai. dravyako bhI gnAn jAnatA hai aur paryAyako bhI gnAn jAnatA hai. sabako jAnatA hai. usakA vedan hI na ho to phir yah sAdhakadashA kisakI? yah jo darshan, gnAn, chAritrakI sAdhanA karanemen AtI hai vah kyA? to phikShar yah vibhAv, yah svabhAv vah sab kyA? paryAy hove hI nahIn to.
isI mArgase sab mokShako prApta hue hain. is mArgase dravyadRuShTike balase paryAyen pragaT hotI hain. tIrthankar bhagavanton, chakravartI, bharat chakravartI Adi yah sAdhanA karake mokSha padhAre hain. isI mArgase. aur paryAy to siddha bhagavAnamen bhI hotI hai. paryAy-siddhadashA huyI, dravyadRuShTike balase paryAyako gauN kI dravyadRuShTimen, isaliye siddha bhagavAnamen paryAy chalI gayI aisA nahIn hai. siddha bhagavAnamen bhI paryAyen hain. jo gnAnaguN pragaT huA-pUrNa kevalagnAn, AnandaguN aise ananta guN pragaT hue, un sab guNonkI paryAyen ek samayamen pariNaman kar rahI hai. siddha bhagavAnako agurulaghuguN hai, usakI sab paryAyen, usakI ShaTaguNahAnivRuddhirUpase koI achintyarUpase vah dravya pariNaman kar rahA hai. pragaTarUpase!
sansArIonko shaktirUp hai, siddha bhagavAnako pragaTarUpase koI anupam rUpase ananta guNakI paryAyen ek samayamen pariNaman kar rahI hai. aisI ananta kAl paryant pariNaman karatI hai. to bhI usamense kuchh kam nahIn ho jAtA. aisI ananta kAl paryant pariNaman karatI hai.
ata paryAy vah dravyakA svarUp hai. dravya-guN-paryAy dravyakA hI svarUp hai. dravyako mukhya karake paryAy palaTatI hai aur dravya shAshvat rahatA hai, isaliye dravyakA Ashray lenemen AtA hai. dravyake Ashrayase Age baDhA jAtA hai.
mumukShu- dravya-guN-paryAy dravyakA hI svarUp hai? samAdhAna- hAn, vah dravyakA hI svarUp hai. usase bhinna nahIn hai. dravya-guN- paryAy, utpAd-vyay-dhruv Adi sab dravyakA hI svarUp hai.