PDF/HTML Page 1764 of 1906
single page version
સમાધાનઃ- .. જિસકા અસ્તિત્વ અનાદિઅનન્ત હૈ, વહ ત્રિકાલ વસ્તુ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વહી ત્રિકાલ વસ્તુ હૈ?
સમાધાનઃ- વહી ત્રિકાલ (વસ્તુ હૈ). જો જાનનેવાલેકા અસ્તિત્વ હૈ, વહ ત્રિકાલ વસ્તુ હૈ. ઔર વહ જાનનેમાત્ર નહીં, અનન્ત શક્તિઓં-સે ભરા હૈ. અસાધારણ જ્ઞાન (ગુણ) હૈ, ઇસલિયે જ્ઞાન દ્વારા ગ્રહણ હોતા હૈ. વહ જાનનેવાલા હૈ અનન્ત શક્તિયોં-સે ભરા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ... કભી આયે તબ બહુત આતા હૈ.
સમાધાનઃ- કોઈ બાર ઉગ્ર હો જાય તો સહજ ઐસા હો જાય. પરન્તુ હૈ અભી અભ્યાસરૂપ, સહજરૂપ નહીં હૈ. કોઈ બાર ઉસે પ્રયત્ન કર-કરકે ભી કૃત્રિમતા-સે (કરતા હૈ), વહ તો પુરુષાર્થકી ગતિ ઉસ જાતકી હૈ ન. હાનિ-વૃદ્ધિ, હાનિ-વૃદ્ધિ હોતી રહતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઉસ વક્ત ક્યા કરના? જબ બહુત પ્રયત્ન કરતે હૈં લાનેકા, ઉસ વક્ત નહીં હોતા હો તો?
સમાધાનઃ- સમઝના કિ કુછ મન્દતા હૈ ઇસલિયે (નહીં હો રહા હૈ). ફિર-સે ભાવના ઉગ્ર હો જાય તો સહજ આવે.
મુમુક્ષુઃ- ન આયે ઉસ વક્ત પઢના યા ઐસા કુછ કરના?
સમાધાનઃ- હાઁ, વહ ન આયે તો એક જગહ ઉપયોગ સ્થિર ન હો તો વાંચનમેં ઉપયોગ જોડના, વિચારમેં જોડના, દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમામેં, ઇસ પ્રકાર અલગ-અલગ પ્રકાર-સે ઉપયોગકો જોડના. એક જાતકા કાર્ય અંતરમેં ન હો સકે તો અનેક પ્રકાર- સે ઉપયોગકો શુભભાવમેં જોડે. પરન્તુ વહ સમઝે કિ યહ શુભ હૈ. તો ભી જબતક અંતરમેં શુદ્ધાત્મા પ્રગટ નહીં હુઆ હૈ, તો ઉસે શુભભાવ આયે બિના નહીં રહતે. ઇસલિયે શુભકે કાયાકો, શુભકી ભાવનાઓંકો બદલતા રહે. પરન્તુ ધ્યેય એક (હોના ચાહિયે કિ) મુઝે શુદ્ધાત્માકી પહચાન કૈસે હો? ધ્યેય તો એક હોના ચાહિયે.
ભેદજ્ઞાન હો તો ભી શુભભાવ તો ખડે રહતે હૈં. પરન્તુ વહ સમઝતા હૈ કિ ય હ મૈં નહીં હૂઁ. ઐસે ભેદજ્ઞાનકી ધારા ઉસે સહજ ચલતી હૈ. એક હી જગહ ઉપયોગ ટિક નહીં પાતા, અતઃ ઉપયોગકો બદલતા રહે. પૂરા દિન ભેદજ્ઞાન કરતા હો ઔર કૃત્રિમ જૈસા
PDF/HTML Page 1765 of 1906
single page version
હો જાતા હો તો વાંચન કરના, વિચાર કરના. અનેક પ્રકાર-સે ઉપયોગકો બદલતે રહના.
મુમુક્ષુઃ- આપકી વાણી બહુત મીઠી ઔર સરલ લગતી હૈ. ઇતની સરલ લગતી હૈ કિ અન્દરમેં સબ સમઝમેં આતા હૈ.
સમાધાનઃ- કોઈ બાર ઉગ્ર હો, કોઈ બાર ધીરે હો, જિજ્ઞાસુકો ઐસા હોતા રહતા હૈ. ... બીચમેં હોતા હૈ. નિમિત્ત-ઉપાદાનકા ઐસા સમ્બન્ધ હૈ. ઇસલિયે જિતના સત્સમાગમ હો ઉસ પ્રકારકા પ્રયત્ન કરના. ઔર અપની તૈયારી કરની. કરનેકા સ્વયંકો હી હૈ. ઉસકા સ્વભાવ હૈ વહ સહજ હૈ. પરન્તુ પરિણતિકો પલટના વહ પુરુષાર્થ હૈ. પુરુષાર્થ ઔર સહજ, ઐસા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- અભી તક ગુરુદેવશ્રીકો સુનતે થે, સબ કરતે થે, પરન્તુ ઉસમેં અપેક્ષા જ્ઞાન, ગુરુદેવકા હૃદય ગાંભીર્ય ક્યા હૈ, વહ હમેં બરાબર સમઝમેં નહીં આતા થા. ઇસલિયે ગુરુદેવ બહુત અપેક્ષાએઁ લેતેે થે. પરન્તુ હમ શબ્દોંમેં હી લે જાતે થે ઔર સમઝમેં નહીં આતા થા. આપકે પ્રતાપ-સે હમેં થોડા સમઝમેં આને લગા. મહિમા ભી આતી હૈ, લગતા હૈ કિ અહો! યહી સત્ય હૈ. ઐસા માર્ગ હૈ, પહલે ... જૈસે આપને કહા, જિસે લગી હૈ ઉસીકો લગી હૈ, પિહૂ પિહૂ પુકારતા હૈ. ઉસકે લિયે વૈસી ઉત્કંઠા જાગૃત નહીં હોતી હૈ, તો ઉસમેં હમારી ક્યા ભૂલ હોતી હોગી? અથવા હમેં કિસ પ્રકાર-સે વૈસા લગે, આપ દર્શાઈયે.
સમાધાનઃ- અંતરમેં ઉતની પુરુષાર્થકી મન્દતા રહતી હૈ, બાહરમેં અટક જાતા હૈ ઇસલિયે. અંતરમેં બસ, યહી કરનેકા હૈ, સત્ય યહી હૈ. સ્વભાવમેં હી સુખ હૈ, સબ સ્વભાવમેં ભરા હૈ. બાહર કહીં નહીં હૈ. ઉતની અંતરમેં રુચિકી તીવ્રતા નહીં હૈ. ઇસલિયે પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. રુચિ હૈ, પરન્તુ રુચિકી મન્દતાકે કારણ, પુરુષાર્થકી મન્દતાકે કારણ વહ તીવ્રતા નહીં હો રહી હૈ. તીવ્રતા હો તો પુરુષાર્થ ઉત્પન્ન હુએ બિના રહે નહીં. મન્દતા રહતી હૈ, અપની હી મન્દતા રહતી હૈ. ઉસકા કારણ અપના હૈ, અન્ય કિસીકા કારણ નહીં હૈ. અપની રુચિ મન્દ હૈ ઔર અપને પુરુષાર્થકી મન્દતા હૈ. ઇસલિયે ઉસમેં રુક ગયા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વચનામૃતમેં આતા હૈ કિ સૂક્ષ્મ ઉપયોગ કરકે જ્ઞાયકકો પકડના. સૂક્ષ્મ ઉપયોગમેં ક્યા ગૂઢાર્થ હૈ? પ્રયોગાત્મક પદ્ધતિ-સે સૂક્ષ્મ ઉપયોગ (કરના)?
સમાધાનઃ- ઉપયોગ બાહરમેં સ્થૂલરૂપ-સે બાહર વર્તતા રહતા હૈ. સ્વયં સ્થૂલતા- સે બાહ્ય પદાથાકો જાનનેકા પ્રયત્ન કરે, વિકલ્પકો પકડે વહ સબ સ્થૂલ હૈ. પરન્તુ અન્દર આત્માકો પકડના વહ સૂક્ષ્મ હૈ.
આત્માકા જો જ્ઞાનસ્વભાવ, જ્ઞાયકસ્વભાવકો પકડના વહ સૂક્ષ્મ ઉપયોગ હો તો પકડમેં આતા હૈ. ક્યોંકિ વહ સ્વયં અરૂપી હૈ. વહ કહીં વર્ણ, ગન્ધ, રસ, સ્પર્શવાલા નહીં
PDF/HTML Page 1766 of 1906
single page version
હૈ. અરૂપી આત્માકો પકડના. ઉપયોગ સૂક્ષ્મ કરે તો પકડમેં આતા હૈ. યે વિકલ્પ, જો વિભાવભાવ હૈ, ઉસસે ભી આત્મા તો સૂક્ષ્મ હૈ. જ્ઞાનસ્વભાવ-જ્ઞાયકસ્વભાવ, ઉસ જ્ઞાનમેં પૂરા જ્ઞાયક સમાયા હૈ. ઉસ જ્ઞાયકકો સ્વયં સૂક્ષ્મ ઉપયોગ કરે તો પકડમેં આતા હૈ. સૂક્ષ્મતાકે બિના પકડમેં (નહીં આતા). સ્થૂલતા-સે ઔર રાગમિશ્રિત ભાવોં-સે પકડમેં નહીં આતા. પરન્તુ ઉસસે ભિન્ન હોકર પકડે તો પકડમેં આયે ઐસા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ભિન્ન પડકર માને ક્યા?
સમાધાનઃ- ભિન્ન પડકર અર્થાત અન્દર જ્ઞાયકકો ગ્રહણ કરકે વિકલ્પકે ભાવોં- સે ભિન્ન પડે તો વાસ્તવિક પકડમેં આતા હૈ. પહલે શુરૂઆતમેં તો ઉસે વિકલ્પ સાથમેં હોતા હૈ. વિકલ્પ-સે ભિન્ન પડે તો અંતરમેં નિર્વિકલ્પ દશા હો જાય, વહ તો વાસ્તવિક પકડમેં આતા હૈ. શુરૂઆતમેં, પ્રથમ ભૂમિકામેં તો વિકલ્પ સાથમેં હોતા હૈ. વાસ્તવિક પકડમેં આયે તો વિકલ્પ-સે ભિન્ન પડતા હૈ. પરન્તુ પહલે શુરૂઆતમેં વિકલ્પકો ગૌણ કરકે ઔર આત્માકો અધિક રખકર યદિ પકડે તો પકડમેં આતા હૈ. વિકલ્પ-સે બિલકૂલ ભિન્ન તો નિર્વિકલ્પ દશા હો તો વહ વિકલ્પ-સે ભિન્ન પડતા હૈ. વિકલ્પકો ગૌણ કરકે ઔર અંશતઃ આત્માકો મુખ્ય કરકે પકડે તો પકડમેં આતા હૈ.
ભેદજ્ઞાનકી ધારા હો તો ઉસમેં વિકલ્પ-સે ભિન્ન પડે. ભિન્ન પડે અર્થાત વિકલ્પ હૈ ઐસા ઉસે ખ્યાલ રહતા હૈ કિ પરન્તુ પરિણતિકો ભિન્ન કરતા હૈ. વહ સબ તો વાસ્તવિક હૈ. શુરૂઆતકી ભૂમિકામેં વિકલ્પ સાથમેં હોતા હૈ, પરન્તુ વિકલ્પકો ગૌણ કરકે આત્માકો મુખ્ય રખકર, યહ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ ઔર યહ વિકલ્પ હૈ, ઇસ તરહ પકડ સકતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વચનામૃતમેં આતા હૈ કિ આત્માકો મુખ્ય રખના. પરન્તુ કાયાકી ગિનતી કરને જૈસા નહીં હૈ. ફિર ભી પરિણામોંમેં કાર્યકી ગિનતી હો જાતી હો તો વહાઁ મુખ્ય કારણ ક્યા બનતા હોગા? ઔર ઉસસે બચને હેતુ પ્રયોગાત્મક પદ્ધતિ-સે ક્યા કરના?
સમાધાનઃ- કાયાકી ગિનતી નહીં કરના, આત્માકો મુખ્ય રખના. કાયાકી ગિનતી તો ઉસે બાહરમેં ઉસ જાતકા ઉસે રાગ હૈ ઇસલિયે ગિનતી હોતી હૈ. ઉસકે લિયે એક આત્મા તરફકી હી લગન લગાયે, દૂસરેકી મહિમા ટૂટ જાય કિ દૂસરે કાયાકી ક્યા મહિમા હૈ? આત્મા હી મુઝે સર્વસ્વ હૈ ઔર આત્મામેં હી સર્વસ્વ હૈ. તો આત્માકો મુખ્ય રખે, આત્માકી મહિમા આયે તો વહ સબ ઉસે ગૌણ હો જાતા હૈ. ઉસે કિસી ભી પ્રકારકી ગિનતી નહીં હોતી. મેરા આત્મા હી સર્વસ્વ હૈ. આત્માકી હી મહિમા, આત્માકી લગન, આત્મા ઓર હી ઉસે સર્વસ્વતા લગે ઔર દૂસરેકા રસ ટૂટ જાય. દૂસરેકી મહિમા ટૂટ જાતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઇતના પઢતા હૂઁ, ઇતની ભક્તિ કરતા હૂઁ, મૈં ઇતને ઘણ્ટે ઐસા કરતા હૂઁ. ઇતના-ઇતના મૈં કરતા હૂઁ, ઐસા ગિનતી (હોતી હૈ).
PDF/HTML Page 1767 of 1906
single page version
સમાધાનઃ- મૈંને ઇતના કિયા તો ભી કુછ હોતા નહીં હૈ. ઇતને વિચાર કિયે, ઇતના સ્વાધ્યાય કિયા, ઇતના વાંચન કિયા, ઇતની ભક્તિ કી. ઉસે આત્મા મુખ્ય રહતા હૈ. ઉસે ગિનતી નહીં હોતી, મુઝે આત્મા હી સર્વસ્વ હૈ. બાહર-સે જો ભી હો, ઉસકે બજાય અંતરમેં મુઝે ભેદજ્ઞાનકી ધારા પ્રગટ હો, મૈં જ્ઞાયકકો ગ્રહણ કરુઁ, જ્ઞાયકમેં લીનતા હો, ઉસ પર ઉસકી દૃષ્ટિ હોતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- વચનામૃતમેં આતા હૈ કિ શુદ્ધ દ્રવ્ય સ્વભાવકી દૃષ્ટિ કરકે તથા અશુદ્ધતાકો ખ્યાલમેં રખકર પુરુષાર્થ કરના. વહાઁ ખ્યાલ માને ઉપયોગાત્મક જ્ઞાનગુણકી પર્યાય લેની યા લબ્ધાત્મક જ્ઞાન લેના?
સમાધાનઃ- આત્મા શુદ્ધ હૈ. બાહર ઉપયોગ હૈ વહ ઉસે લબ્ધાત્મક, ખ્યાલમેં રહતા હૈ. જ્ઞાનમેં લબ્ધાત્મક ખ્યાલ નહીં ઉસે ઉપયોગાત્મક ખ્યાલ રહતા હૈ. લબ્ધાત્મક ખ્યાલ તો હૈ, પરન્તુ ઉપયોગમેં ઉસે ખ્યાલ રહતા હૈ કિ યહ અશુદ્ધ હૈ, યહ શુદ્ધ હૈ. ઉપયોગમેં ભી રહતા હૈ ઔર લબ્ધમેં ભી રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઇતની અશુદ્ધતા હૈ, યહ હૈ, વહ હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, ઇતની અશુદ્ધતા હૈ, ઇતની શુદ્ધતા હૈ. લબ્ધમેં રહતા હૈ કિ ઇતના જ્ઞાયક હૈ, યહ વિભાવ હૈ. પરન્તુ ઉપયોગમેં ભી ઉસે ખ્યાલમેં રહતા હૈ કિ ઇતની અશુદ્ધતા હૈ, યહ શુદ્ધાત્મા હૈ, ઐસા ઉપયોગમેં રહતા હૈ. જબતક ઉસકા ઉપયોગ બાહર હૈ, તબતક સબ ખ્યાલમેં રહતા હૈ. યહ અશુદ્ધતા હૈ, યહ શુદ્ધ હૈ ઐસા.
મુમુક્ષુઃ- નિર્વિકલ્પતાકે સમય નહીં હોતા.
સમાધાનઃ- નિર્વિકલ્પતાકે સમય નહીં હોતા. વહ તો એક સ્વરૂપમેં જમ જાતા હૈ. આનન્દ દશામેં બાહરકા કુછ ધ્યાન નહીં હૈ. એક આનન્દ, અનન્ત ગુણ-સે ભરા આત્મા આનન્દસ્વરૂપ અનુપમ હૈ. વહીં ઉસકી લીનતા હૈ, ઇસલિયે દૂસરા કુછ ખ્યાલ નહીં હૈ. સબ અબુદ્ધિપૂર્વક હો જાતા હૈ. ઉસે ખ્યાલ હી નહીં હૈ, અપને સ્વરૂપકા હી વેદન હૈ.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાયકકો પરિણામમેં પકડના, ઐસા વચનામૃતકે પ્રવચનમેં પૂજ્ય ગુરુદેવશ્રીને ફરમાયા કિ પરિણામમેં જ્ઞાયકપને અહંપના કરના. જૈસે શાસ્ત્રજ્ઞાન ધારણાજ્ઞાનમેં અહંપના હૈ, ઉસકે બદલે જ્ઞાયકમેં અહંપના કરના. ઔર બહુત બાર ઐસા ભી આતા હૈ કિ જ્ઞાયકકો રુચિગત કરના. તો પર્યાયમેંં જ્ઞાયકકી મહિમા આની, ઇન દોનોંમેં ક્યા અંતર હૈ? અહંપના કરના, મહિમા કરની, રુચિ કરની ઉસમેં ક્યા અંતર હૈ?
સમાધાનઃ- યહ જ્ઞાયક હૈ વહ મૈં હૂઁ. અહંપના અર્થાત યહ જ્ઞાયક હૈ વહ મૈં હૂઁ ઔર યહ મૈં નહીં હૂઁ. શાસ્ત્રકા અહંપના, યે શાસ્ત્ર પઢા વહ નહીં, યે જ્ઞાયક વહ મૈં હૂઁ. યહ મૈં હૂઁ, ઉસમેં ઉસકી રુચિ ભી આ જાતી હૈ ઔર ઉસકી ઉસ જાતકી પ્રતીતિ ભી આ જાતી હૈ. ઉસ જાતકા જ્ઞાયકમેં અહંપના, મૈં જ્ઞાયક હૂઁ. ઐસે.
PDF/HTML Page 1768 of 1906
single page version
મુમુક્ષુઃ- યાની વહી મહિમા હુયી, વહી રુચિ હુયી, સબ હો ગયા.
સમાધાનઃ- હાઁ, સબ ઉસમેં આ ગયા. રુચિ, મહિમા સબ ઉસમેં આ જાતા હૈ. યહ જ્ઞાયક હૈ સો મૈં હૂઁ. જ્ઞાયકકા અહંપના કરના. વિભાવકા અહંપના-એકત્વબુદ્ધિ તોડકર વિભાવકે કોઈ ભી કાયામેં એકત્વબુદ્ધિ કરે, ઉસકે બજાય મૈં ઉસસે ભિન્ન જ્ઞાયક હૂઁ. ભલે અભી વિકલ્પાત્મક હૈ, પરન્તુ જ્ઞાયકમેં અહંપના કરના. વહ અહંપના નહીં કરના કિ યે શાસ્ત્ર ઇત્યાદિકી એકત્વબુદ્ધિ તોડકર જ્ઞાયકકા અહંપના કરના. અભી વાસ્તવિક- રૂપ-સે ઉસે ટૂટા નહીં હૈ, પરન્તુ મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, ઇસ પ્રકારસે ભી ઉસે વિકલ્પાત્મક હૈ, તો ભી મૈં જ્ઞાયક હૂઁ, ઉસ જાતકી પરિણતિ દૃઢ કરની. પ્રતીતમેં લાના, રુચિમેં લાના, મહિમામેં લાના.
મુમુક્ષુઃ- વચનામૃતમેં આતા હૈ કિ અનુભૂતિકે લિયે સ્વયંકો પરપદાર્થ-સે ભિન્ન પદાર્થ નક્કી કરે, અપને ધ્રુવ સ્વભાવકી મહિમા લાયે ઔર સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરનેકા પ્રયાસ કરના ચાહિયે. વહાઁ પરદ્રવ્ય-સે ભિન્નતા વિચાર કરને પર લગતા હૈ કિ સ્વયં પરદ્રવ્ય- સે ભિન્ન હૈ. પરન્તુ સ્વયં ધ્રુવ જ્ઞાયકસ્વભાવી મહિમાવંત હૈ, ઐસા લગતા નહીં હૈ. તો પ્રયોગાત્મકપને ક્યા કરના ચાહિયે?
સમાધાનઃ- પરદ્રવ્ય-સે ભિન્ન હૈ તો ઉસકા અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરના હૈ કિ યે ચૈતન્યકા અસ્તિત્વ ધ્રવ સ્વરૂપ હૈ વહ મૈં હૂઁ, યહ મૈં નહીં હૂઁ. યહ મૈં નહીં હૂઁ, પરદ્રવ્ય સો મૈં નહીં હૂઁ, મેરા સ્વરૂપ નહીં હૈ, તો મૈં કૌન હૂઁ? અપની મહિમા આયે બિના વાસ્તવિક પરદ્રવ્ય તરફકી એકતા ટૂટતી હી નહીં. ઇસલિયે મૈં કૌન હૂઁ? ઉસકા વિચાર કરે. મેરા અસ્તિત્વ ક્યા હૈ? મૈં એક ધ્રુવ જ્ઞાયકસ્વરૂપી અનાદિઅનન્ત એક વસ્તુ હૂઁ ઔર યે જો વિભાવ પર્યાય હૈ વહ મેરા વાસ્તવિક સ્વરૂપ નહીં હૈ. મેરા વાસ્તવિક સ્વરૂપ જ્ઞાયક સ્વરૂપ હૈ. ઇસ પ્રકાર અપના અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરકે નાસ્તિત્વ આયે તો વહ બરાબર હોતા હૈ. અકેલા નાસ્તિત્વ આયે કિ પરદ્રવ્ય મૈં નહીં હૂઁ, અકેલા નાસ્તિત્વ વાસ્તવિક નહીં હોતા. અસ્તિત્વપૂર્વકકા નાસ્તિત્વ હો તો વહ બરાબર હોતા હૈ. ઇસલિયે અસ્તિત્વ તરફકા (પ્રયત્ન કરના).
યે સબ મૈં નહીં હૂઁ, યે સબ અચ્છા નહીં હૈ, પરન્તુ અચ્છા ક્યા હૈ? જ્ઞાયક સ્વભાવ મહિમાવંત હૈ. ઉસકા અસ્તિત્વ ગ્રહણ કરકે નાસ્તિત્વ આયે તો ઉસે વાસ્તવિક ભેદજ્ઞાન હોનેકા ઉસમેં અવકાશ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઉસકી વિશેષ મહિમા કૈસે આયે?
સમાધાનઃ- ધ્રુવમેં, જ્ઞાયકતામેં-જ્ઞાયકસ્વભાવમેં હી સબ ભરા હૈ. ઉસકા વિચાર- સે, ઉસકા સ્વભાવ પહિનકર નક્કી કરે કિ યે કુછ મહિમાવંત નહીં હૈ તો મહિમાવંત કૌન હૈ? મૈં ચૈતન્ય જ્ઞાયક મહિમાવંત સ્વરૂપ હૂઁ. ઉસે વિચાર-સે, ઉસકા સ્વભાવ પહિચાનકર
PDF/HTML Page 1769 of 1906
single page version
નક્કી કરે કિ યે જ્ઞાયકતા હૈ વહ અનન્ત જ્ઞાયકતા હૈ. વહ જ્ઞાયકતા, ઇતના જાના ઇસલિયે જ્ઞાયક હૈ, ઐસા નહીં. સ્વતઃસિદ્ધ જ્ઞાયક જિસમેં નહીં જાનના ઐસા આતા હી નહીં, ઐસા અનન્ત-અનન્ત જ્ઞાયકતા-સે ભરા જો સ્વભાવ ઔર જો સુખકો બાહરમેં ઇચ્છતા હૈ, વહ સુખકા સ્વભાવ, સુખકા સમુદ્ર સ્વયં હી હૈ. ઐસા અનન્ત સ્વભાવવાલા, અનન્ત આનન્દ જિસમેં ભરા હૈ, અનન્ત જ્ઞાન જિસમેં ભરા હૈ ઔર અનન્ત સ્વભાવ-સે જો ભરા હૈ ઐસા મૈં ચૈતન્ય હૂઁ. ઉસ ચૈતન્યકી મહિમા વિચાર કરકે લાવે કિ વહ વસ્તુ અનન્ત ધર્માત્મક ઔર મહિમાવંત કોઈ અનુપમ હૈ. ઉસકા વિચાર કરકે મહિમા લાયે. શાસ્ત્રોંમેં આતા હૈ, આચાર્યદેવ કહતે હૈં, ગુરુદેવ કહતે હૈૈં કિ યે વસ્તુ કોઈ અનુપમ મહિમાવંત હૈ. જો અનુભવી હૈં, ગુરુદેવ કહતે હૈં, મુનિ કહતે હૈં કિ આત્મા કોઈ અનુપમ હૈ. તો સ્વયં વિચાર કરકે નક્કી કરે.
સ્વયંકો તો એક જ્ઞાનસ્વભાવ હી દિખતા હૈ, દૂસરા કુછ દિખતા નહીં હૈ. તો સ્વયં વિચાર કરકે અન્દર-સે સ્વતઃસિદ્ધ અનન્ત ધર્માત્મક હૈ, અનન્ત અચિંત્ય મહિમા-સે ભરી હૈ, ઉસકા વિચાર કરકે નક્કી કરે તો સ્વયંકો પ્રતીત આવે. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર જો કહતે હૈં કિ કોઈ અપૂર્વ વસ્તુ હૈ, તેરી વસ્તુ અપૂર્વ હૈ, તૂ ઉસમેં જા. તો વહ અપૂર્વ કૈસે હૈ? ઉસકા વિચાર કરકે સ્વયં પ્રતીત કરે તો હો. ઉસકા લક્ષણ તો અમુક દિખતા હૈ, પરન્તુ સ્વયંસે નક્કી કરના પડતા હૈ.
બાહરમેં સબ જગહ આકુલતા હૈ. તો નિરાકુલતા ઔર આનન્દ-સે ભરા એક આત્મા હૈ. ઐસા ગુરુદેવ કહતે હૈં, આચાર્ય કહતે હૈં, સબ કહતે હૈં. અંતરમેં હૈ વહ કિસ પ્રકાર- સે હૈ, વહ સ્વયં વિચાર કરકે, સ્વભાવકો પહિચાનકર નક્કી કરે કિ ઉસીમેં સબ હૈ. તો ઉસે મહિમા આયે.
મુમુક્ષુઃ- અનન્ત ગુણાત્મક હૈ વહ સબ વિચાર દ્વારા નક્કી હો સકતા હૈ?
સમાધાનઃ- વિચાર દ્વારા નક્કી હો સકતા હૈ. ઉસે દિખતા નહીં હૈ, પરન્તુ નક્કી હો સકતા હૈ. જો અનાદિઅનન્ત વસ્તુ હો વહ માપવાલી નહીં હો સકતી. વહ અનન્ત અગાધ સ્વભાવ-સે ભરી હૈ. વિચાર-સે નક્કી કર સકતા હૈ. ઉસકી મહિમા લા સકતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મુમુક્ષુકે નેત્ર સત્પુરષકો પહિચાન લેતા હૈ. વહાઁ મુમુક્ષુકે નેત્રકા અર્થ સત્પુરુષકી વાણીમેં આ રહી આત્માકી સહજ મહિમા ઔર અન્યકી ઉસી શબ્દોંમેં આ રહી કૃત્રિમ મહિમા, ઉસકે બીચકા ભેદ કરતા હૈ, ઐસા કહ સકતે હૈં?
સમાધાનઃ- ઉસકે નેત્ર ઐસે હી હો ગયે હો. પાત્રતા અંતરમેં-સે ઉસે સત્ય હી ચાહિયે. સત્પુરુષકી વાણીમેં કોઈ અપૂર્વતા રહી હૈ, કોઈ આત્માકા સ્વરૂપ બતા રહે હૈં. દૂસરેકી વાણી ઔર ઉનકી વાણીકા ભેદ કર સકતા હૈ. ઉસકા હૃદય હી ઐસા હો ગયા હૈ કિ મુઝે જો ચાહિયે, કોઈ અપૂર્વ વસ્તુ, યે કુછ અપૂર્વ બતા રહે હૈં. વહ ભેદ
PDF/HTML Page 1770 of 1906
single page version
કર સકતા હૈ. સચ્ચા મુમુક્ષુ હો વહ ભેદ કર સકતા હૈ. સચ્ચા મુમુક્ષુ હો વહ ભેદ કર સકતા હૈ. ઉનકે પરિચય-સે, ઉનકી વાણી-સે ભેદ કર સકતા હૈ. પરીક્ષા કરકે ભેદ કર સકતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમાકે વક્ત આત્માકી ખટક રખનેકા આપ ફરમાતે હો, તો વહ દોનોં એક પરિણામમેં પ્રયોગાત્મક રૂપ-સે કૈસે કરના?
સમાધાનઃ- દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમાકે સમય આત્માકી (ખટક હોની ચાહિયે). ઉસ મહિમાકા હેતુ ક્યા હૈ? દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર, જિનેન્દ્ર દેવને આત્મા પ્રગટ કિયા હૈ, વે કેવલજ્ઞાન સ્વરૂપ, પૂર્ણરૂપ-સે વિરાજમાન હો ગયે, ગુરુદેવ સાધના કરતે હૈં, શાસ્ત્રોંમેં ભી વહ આતા હૈ, ઇસલિયે ઉસકી મહિમાકા હેતુ ક્યા હૈ કિ ઉન્હોંને જો ચૈતન્યકા સ્વરૂપ પ્રગટ કિયા, ઇસલિયે ઉનકી મહિમા આતી હૈ. ઉસકા અર્થ વહ હૈ કિ ઉન્હોંને વહ સ્વરૂપ પ્રગટ કિયા ઇસલિયે ઉનકી મહિમા આતી હૈ. તો ઉસ સ્વરૂપકી સ્વયંકો રુચિ હૈ ઔર વહ રુચિ વૈસી હોની ચાહિયે કિ વહ સ્વરૂપ મુઝે પ્રગટ હો.
અતઃ રૂઢિગતરૂપ-સે વહ અચ્છા હૈ ઐસે નહીં. ઉન્હોંને જો પ્રગટ કિયા વહ આદરને યોગ્ય કોઈ અનુપમ વસ્તુ પ્રગટ કી હૈ. ઔર વહ વસ્તુ મુઝે ચાહિયે. ઇસલિયે ઉસમેં રુચિ ઔર દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્રકી મહિમા દોનોં સાથ હોતે હૈં. જિસે મહિમા, ઐસી સમઝપૂર્વક મહિમા આયે ઉસે આત્માકી રુચિ સાથમેં હોતી હી હૈ. ઓઘે ઓઘે કરતા હો (ઐસા નહીં). સમઝપૂર્વક જિસે મહિમા આતી હૈ ઉસે રુચિ સાથમેં હોતી હી હૈ કિ યહ સ્વરૂપ મુઝે ચાહિયે. યે વિભાવ અચ્છા નહીં હૈ, પરન્તુ સ્વભાવ અચ્છા હૈ. અતઃ જો દેવ- ગુરુ-શાસ્ત્રને પ્રગટ કિયા હૈ, ઉસકી ઉસે મહિમા આતી હૈ ઔર વહ મુઝે ચાહિયે. ઐસા અન્દર-સે સમાયા હૈ. ઐસી રુચિ સાથમેં હોતી હી હૈ. ઐસી સમઝપૂર્વક જિસે મહિમા આયે, ઉસે આત્માકી રુચિ સાથમેં હોતી હી હૈ.
આત્માકી રુચિ સાથમેં ન હો ઔર અકેલી મહિમા કરે તો વહ સબ સમઝે બિનાકા હૈ. અનાદિ કાલ-સે જો માત્ર રુઢિગતરૂપ-સે કિયા વૈસા. દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર આદરને યોગ્ય ક્યોં હૈ? કિ ઉન્હોંને આત્માકા સ્વરૂપ કોઈ અપૂર્વ પ્રગટ કિયા હૈ, ઇસલિયે. ઇસલિયે ઉનકા સ્વયંકો આદર હૈ. અંતરમેં અપના આદર અન્દર આ જાતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- આત્માકી ખટક રહતી હો ઔર મહિમા આતી હો, વહી સચ્ચી મહિમા હૈ?
સમાધાનઃ- વહી સચ્ચી મહિમા હૈ. ઉસે ખટક રહતી હી હૈ. જિસે સચ્ચી મહિમા આયે ઉસે આત્માકી ખટક સાથમેં હોતી હી હૈ. તો સચ્ચી મહિમા હૈ.
ગુરુદેવને માર્ગ કિતના સ્પષ્ટ કિયા હૈ. પ્રશ્ન પૂછે ઉસકા ઉત્તર દેતી હૂઁ. મુમુક્ષુઃ- ગુરુદેવકે શબ્દ બહુત ગંભીર, ઇસલિયે કુછ સમઝ ના સકે. ઉનકા ગંભીર આશય સમઝ ન સકે, આપને ગુરુદેવકા હૃદય ખોલા ઇસલિયે હમ બચ ગયે.
PDF/HTML Page 1771 of 1906
single page version
સમાધાનઃ- ગુરુદેવને બતાયા હૈ. યહી કરને જૈસા હૈ. જીવનમેં અપૂર્વ વસ્તુ કૈસે પ્રાપ્ત હો ઔર વહ અપૂર્વતા કૈસે પ્રાપ્ત હો? અપૂર્વ પુરુષાર્થ, આત્મા અપૂર્વ, ઉસકા અભ્યાસ કોઈ અપૂર્વ. બાકી સબ રૂઢિગત રૂપસે બહુત બાર કિયા હૈ. અપૂર્વ પ્રકાર-સે પ્રાપ્ત હો વહ કરના હૈ.