PDF/HTML Page 1323 of 1906
single page version
samAdhAnaH- ... jAnanevAlA hai, j~nAyak hai. lekin vikalpa hI nahI.n hai, vikalpa rahit AtmA hai. vah to Anandase bharA, Anandase bharA hai. usame.n ulajhaname.n nahI.n A jAnA. mai.n to jAnanevAlA j~nAyak AtmA AnandasvarUp hU.N. koI vikalpa mere svarUpame.n nahI.n hai. mai.n to siddha bhagavAn jaisA AtmA hU.N. siddha bhagavAn jaise AtmAke Anandame.n virAjate hai.n, vaisA mai.n shaktirUp chaitanya paramAtmA hU.N. koI vikalpa mereme.n nahI.n hai, vikalpa rahit AtmA hU.N. jAnanevAlA hU.N aur mai.n sukhase bharA (hU.N). bAhar kahI.n sukh nahI.n hai.
ananta kAlame.n janma-maraN karate-karate mushkilase manuShyabhav milatA hai. aur us manuShyabhavame.n jIv jo karanA chAhe vah kar sakatA hai. puruShArthase bharA hai. use koI nahI.n rokatA hai. use karma nahI.n rokate, koI nahI.n rokatA hai. AtmA AnandasAgarase bharA jAnanevAlA hai. usame.n koI vikalpa hI nahI.n hai. mai.n vikalpa rahit jAnanevAlA AtmA hU.N. mai.n jAnanevAlA hU.N.
gurudevane kahA ki tU chaitanya (hai). bhagavAn jaisA terA svarUp shaktise hai. ataH ulajhaname.n nahI.n A jAnA. shAnti rakhakar pariNAm badalate rahanA ki mai.n jAnanevAlA hU.N. koI vikalpa merA svarUp nahI.n hai. sukh aur mahimA mereme.n hai. bAhar kahI.n sukh aur mahimA nahI.n hai. duHkhasvarUp hai.
ananta kAlase jIvane janma-maraN kiye hai.n. usame.n-se anek jAtake narkake, nigodake, devalokake ananta (bhav) kiye, sab kiye. usame.n kabhI aise guru nahI.n mile hai.n. is pa.ncham kAlame.n aise guru mile. aisA manuShyabhav milA. gurudevane kahA, tU shaktise bhagavAn jaisA AtmA hai. mai.n to bhagavAn jaisA hU.N. koI vikalpa mereme.n nahI.n hai. mai.n to j~nAyak hU.N. aise AtmAme.n shAnti rakhanI. ulajhaname.n nahI.n AnA. shAnti rakhanI. mai.n jAnanevAlA hU.N. achChA-achChA vA.nchan karanA, bhagavAnake mandirame.n jAnA. bhagavAn jaisA chaitanyasvarUp AtmA hU.N, koI vikalpa mereme.n nahI.n hai. shAnti rakhanI.
mumukShuH- ...
samAdhAnaH- use andar AtmA-AtmAkI lagan lage, kahI.n chain paDe nahI.n. andarase AtmAkI, a.ntarame.n-se shAnti na Ave, a.ntarame.n-se sukh pragaT na ho, tabatak use kahI.n
PDF/HTML Page 1324 of 1906
single page version
chain na paDe. AtmA kaise samajhame.n Aye? AtmA kaise pahachAname.n Aye? usIkI dhUn, usakI bAr-bAr lagan laganI chAhiye. vastu kyA hai? tattva kyA hai? AtmAkA svabhAv kyA hai? usakA bAra.nbAr chi.ntavan, manan use a.ntarame.n chalatA rahe. a.ntarame.n khojanA, grahaN karanA svaya.nko hai. gurudevane mArga to batA diyA hai. grahaN, svabhAvako kaise grahaN karanA? jo vibhAv ho rahA hai, usame.nse sUkShma upayog karake a.ntar AtmAko grahaN karanA, vah puruShArtha svaya.nko karanA hai.
mumukShuH- .. usakA ekatva mithyA hai aur j~nAnasvabhAv apanA hai, vahI ekatva yathArtha hai, isaprakAr use bAra.nbAr apane sa.nvedaname.n prayatna karanA paDatA hogA? kaise hai?
samAdhAnaH- bAra.nbAr usakA prayatna kare ki ye jo hai vah yathArtha nahI.n hai. yah ekatvabuddhi hai vibhAvakI, vah yathArthatA nahI.n hai. vah to mithyA hai. kyo.nki vah par vibhAv apanA svabhAv nahI.n hai, AkulatArUp hai. usakI ekatvabuddhi TUTe kaise? aur svabhAvame.n kaise ekatvatA ho? svabhAvako grahaN kare to svaya.nkA ekatva pragaT ho. svarUpakA ekatva aur parase vibhakta kaise ho, usakA bAra.nbAr abhyAs kare to pragaT ho.
(svabhAvase) ekatva aur vibhAvase vibhaktakI vArtA jIvane sunI nahI.n hai. gurudevane vah sab svarUp batAyA hai. a.ntarakA svarUp bhI gurudevane pragaT karake sabako batAyA. (bAkI sab) shrut-sunaneme.n AyI, anubhavame.n sab AyA. yah vArtA jIvane sunI nahI.n, usakA parichay nahI.n kiyA hai, shAstrame.n AtA hai. to sunaneeme.n to gurudevake pratApase A gayI. andar vichArame.n, a.ntarame.n UtAranI svaya.nko bAkI rahatA hai.
mumukShuH- .. j~nAname.n jise kImat denI chAhiye usakI kImat AtI nahI.n aur jisakI kImat dene jaisI nahI.n hai, usakI kImat AtI hai, aise kaise gahare viparIt sa.nskAr DAle ho.nge ki bAra.nbAr aisA khyAl AtA hai ki vAsatvame.n to kImatI chIj to shuddhAtmA hai ki jisame.n aise ananta guN aise ananta sAmarthyase bhare hai.n. kShayopashamaj~nAname.n sab khyAlame.n AtA hai. phir bhI kImat paisA ho to paisekI, dUsarI koI chIj ho to vahA.N kImat dI jAtI hai aur usakI adhikatA ho jAtI hai. aise kaise gahare sa.nskAr DAle hai.n ki jisase vah sAph nahI.n ho rahe hai.n?
samAdhAnaH- anAdi kAlake vah sa.nskAr viparIt paDe hai.n, isaliye bAra.nbAr usakI sphUraNA hotI rahatI hai. aur andar vichArame.n nirNayame.n aisA Aye ki ye sab to jUThA hai, tuchCha hai, mahimAva.nt to AtmA hai ki jo ananta guNase bharA anupam hai, vah hai. phir bhI anAdise jo pariNati hai usame.n pariNati dauDatI rahatI hai. usame.n usakI ekatvabuddhi hai. usame.n chalA jAtA hai. parantu prayatna karake, kShaN-kShaName.n puruShArtha karake usase svaya.n bhinna ho, to vah TUT jAya.
PDF/HTML Page 1325 of 1906
single page version
mumukShuH- paryAy ek samayakI, matAjI! dUsare samay to us paryAyakA vyay ho jAtA hai. aur vah gahare sa.nskAr aise kaise Dal jAte hai.n ki itanA la.nbA abhyAs, vichAr karate hai.n, phir bhI kImat vahA.N de dete hai.n aur isakI kImat abhI bhI nahI.n A rahI hai?
samAdhAnaH- paryAy palaT jAtI hai, parantu AtmA to nitya hai. AtmA nitya hai to vahI sa.nskAr aise hI sphUrit hote rahate hai.n. paryAy to kShaN-kShaName.n palaTatI hai. paryAy anitya hai, AtmA nitya hai. usame.n jo vibhAvake sa.nskAr hai.n, vah sphUrit hote rahate hai.n.
parantu j~nAnasvabhAv aisA hai ki vah j~nAnasvabhAv to svaya.nkA hI hai. vah koI parAyA nahI.n hai. yadi svaya.n pragaT kare to vah sahaj hai. parAyA nahI.n hai ki bAhar lene jAnA paDe. kShaName.n pragaT ho aisA hai aur svaya.nkA hai aur sahaj hai, parantu usame.n vah dR^iShTi nahI.n rakhatA hai. isaliye anAdikA jo vah aise hI sphUratA rahatA hai.
mumukShuH- ek bAt kahI na, nirAsh hone jaisA to kuCh hai nahI.n. vah bAt bahut achChI lagatI hai.
samAdhAnaH- nirAsh hone jaisA hai hI nahI.n. svaya.nkA hI hai, apanA svabhAv hai. a.ntarame.n-se hI pragaT ho aisA hai. svaya.n a.ntarame.n dR^iShTi rakhe to jo usame.n-se hI, jo svabhAv hai usame.n-se hI svabhAv pragaT hotA hai.
gurudev kahate the, ChoTIpIpar ghisate-ghisate usame.n-se pragaT hotA hai. aise svaya.nke svabhAvakA abhyAs karane-se usame.n-se hI svaya.n pragaT hotA hai. usIme.n sab bharA hai, usIme.n-se pragaT hotA hai. ye sa.nskAr to vibhAvake hai.n. vah to jab TUT jAte hai.n, tab aise TUT jAte hai.n ki phirase utpanna nahI.n hote. jo apanA svabhAv to shAshvat hai, (isaliye) jo pragaT huA so pragaT huA, sAdi ananta-ananta samAdhi sukhame.n (rahatA hai). pragaT huA so pragaT huA, phir badalatA nahI.n. aur vah svabhAv to ananta kAl parya.nt pariNamatA hI rahatA hai. vah sa.nskAr, vah svabhAv to aisA hai. aur ye sa.nskAr TUT jAy, nAsh ho jAy to phir usakA udabhav nahI.n hotA. kyo.nki vah to vibhAv hai. parantu vah toDatA nahI.n hai tabatak utpanna hote rahate hai.n. TUT jAy to phir utpanna hI nahI.n hote.
mumukShuH- shurUAtame.n vishvAs nahI.n AtA hai.
samAdhAnaH- vishvAs nahI.n AtA hai. apanI or dR^iShTi gayI to samyagdarshan hotA hai. aur use yadi mUlame.n-se nAsh ho to phirase ekatvabuddhike sa.nskAr punaH utpanna nahI.n hote. bhinna huA so huA, phir bhinnakI or hI usakI pariNati chalI. phir TUT
PDF/HTML Page 1326 of 1906
single page version
gayA so TUT gayA, nAsh ho gayA. phirase vah ekatvabuddhike sa.nskAr use utpanna hI nahI.n hote. svabhAvakI ekatvatA pragaT huyI so pragaT huyI, sAdiananta (rahatI hai).
usake bAd svarUpakI ramaNatA-vItarAg dashA adhUrI hai, vah vItarAg dashA pragaT huyI to rAgakA a.nkur utpanna hI nahI.n hotA hai. is tarah vah sa.nskAr nAsh ho jAte hai.n. phir apane svabhAvame.n-se svabhAv hI pragaT hotA rahatA hai. kyo.nki svabhAv hai usakA nAsh to kabhI hotA nahI.n.
ananta kAl gayA, itane vibhAv hue, ananta kAl parya.nt vibhAv aise hI karatA AyA to bhI jo svabhAv hai usakA nAsh nahI.n huA hai. aur phir vah jab pragaT hotA hai, phir ananta kAl parya.nt pragaT hotA hI rahatA hai. vibhAvakA nAsh ho, phir usakA a.nkur utpanna hI nahI.n hotA.
parantu vah svaya.n puruShArtha karake use toDatA nahI.n hai, isaliye vah sa.nskAr ananta kAlake hai.n, vah bAr-bAr utpanna hote rahate hai.n. yadi usakA nAsh ho jAy to phir utpanna hI nahI.n hote. kyo.nki vah vibhAv hai. apanA nahI.n hai, nikal jAtA hai.
sphaTik maNi svabhAvase shuddha hai, usame.n nirmal paryAy hI pragaT hotI hai. jo lAl, pIle phUl hai.n, vah to anya nimittase (pratibi.nb uThA hai), bhale pariNaman apanA hai, parantu vah to nikal jAneke bAd hote hI nahI.n.
aise chaitanyame.n malinatA TUT jAy, phir AtI hI nahI.n. lekin vah sa.nskAr svaya.n toDatA nahI.n hai, isaliye utpanna hote rahate hai.n. svaya.n anAdi kAlase bhinna hI hai, tIno.n kAla. parantu us bhinnakI pariNati pragaT huyI aur svAnubhUtikI dashAkI or muDA, bhedaj~nAnakI dashA pragaT huyI, aur yadi use dR^iDh ho gayI eva.n ekatvabuddhike sa.nskAr nAsh hue, to punaH utpanna hI nahI.n hote. aisA vastukA (svarUp hai).
jo svabhAv hai vah to sahaj hai. a.ntarame.n-se phir svabhAv svabhAvakI gatime.n aise hI sahajarUp pariNamatA hai. aur vah sahaj hai. (vibhAv) duShkar hai. lekin vibhAv hai vah sahaj ho gayA hai aur svabhAv mAno.n duShkar ho, aisA use ho gayA hai. parantu svabhAv to sahaj hai, svaya.nkA hai. pragaT honeke bAd phir usame.n-se sahaj pragaT hotA hI rahatA hai. vah to nAsh ho jAtA hai.
mumukShuH- ek bAr pragaT huA so huA, phir nAsh nahI.n hotA.
samAdhAnaH- hA.N, pragaT huA so huA, phir nAsh nahI.n hotA. us or usakI gati chalI so chalI. vibhAv nAsh ho jAtA hai.
mumukShuH- arthAt vibhAvake sa.nskArame.n jor hai hI nahI.n, svabhAvame.n hI jor hai.
samAdhAnaH- usame.n jor hI nahI.n hai, svabhAvame.n jor hai. ananta kAl gayA to
PDF/HTML Page 1327 of 1906
single page version
bhI svabhAv jyo.nkA tyo.n hai. svabhAvake sa.nskAr to gaye hI nahI.n, svabhAv to svabhAvarUp hI hai. parantu vibhAvame.n svaya.n juDA hai, isaliye usake sa.nskAr utpanna hote rahate hai.n. yadi use toD de to phir-se Ate hI nahI.n. toD de to svabhAv svabhAvarUp pariNamatA hai.
mumukShuH- kShayopashamakA abhAv huA to kShAyik hI hotA hai.
samAdhAnaH- kShAyik hI hotA hai. apanA hai, kahI.n lene nahI.n jAnA hai, isaliye sulabh hai.
mumukShuH- shAstrame.n ek or aisI bAt Aye ki jis prakArase puruShArtha kar athavA terI paryAy karaneme.n tU svata.ntra hai. aur dUsarI or aisA Aye ki pratyek paryAy usake svakAlame.n hotI hai, dono.nkA mel kaise hai? shAstrame.n aisA AtA hai ki pratyek paryAy usake svakAlame.n hotI hai.
samAdhAnaH- usake svakAlame.n hotI hai?
mumukShuH- jI hA.N. aur dUsarI or aisA Aye ki tU svata.ntra hai. kisI bhI prakArakI paryAy pragaT karanI vah tere adhIn hai yAnI tU svata.ntra hai. jaisA puruShArtha tU kar, vaisA tU kar sakatA hai.
samAdhAnaH- terI pariNati tere hAthakI bAt hai. jis or tere puruShArthakI gati hai, us or terI paryAy pariNamegI, aur us orakA kAl hai, aisA samajh lenA. jaisI tere puruShArthakI gati hai, us orakA svakAl samajh lenA. svakAlame.n ho arthAt svakAlame.n puruShArthakI Dor sAthame.n hotI hai. jis or tere vIryakI gati-puruShArthakI gati, us orakA terA kAl hai. vibhAvakI or terI Dor hai to us orakA kAl hai. yadi terA puruShArtha svabhAvakI or gayA to us orakA kAl hai.
mumukShuH- svabhAvakI dR^iShTi ho to us orakA kAl hai. nirmal paryAy pragaT honekA kAl hai.
samAdhAnaH- hA.N, vah kAl hai.
mumukShuH- aur paryAyadR^iShTi ho to vibhAvaparyAy pragaT honekA kAl hai.
samAdhAnaH- hA.N, vibhAvaparyAy pragaT honekA kAl hai.
mumukShuH- use aur jo puruShArtha tU karanA chAhe vah kar sakatA hai. usame.n is tarah lenA?
samAdhAnaH- hA.N, is prakAr lenA. usame.n puruShArthakA sambandha sabake sAth lenA hai. paryAyake sAtha. usakI puruShArthakI dishA kis or hai (us par nirbhar karatA hai). tU j~nAyak-or gayA to j~nAyak-orakI hI sab paryAy pragaT hogI. aur terI dR^iShTi paryAy- or hai to us-orakI sab paryAye.n pragaT hogI.
PDF/HTML Page 1328 of 1906
single page version
mumukShuH- svata.ntrarUpase tU kartA hai, arthAt koI paradravya karavAtA nahI.n hai, aise lenA?
samAdhAnaH- paradravya tujhe karavAtA nahI.n, tU svaya.n svata.ntra paryAy kar rahA hai. svata.ntratA (hai). svata.ntratA arthAt koI dUsarA dravya tujhe nahI.n karavAtA hai. kyo.nki tU anyakA nahI.n karatA aur tuje koI anya nahI.n karatA hai. is tarah terI svata.ntratA hai. parantu paryAy aisI svata.ntra nahI.n hai ki paryAy aisI svata.ntra ho ki dravyake Ashray binA paryAy pariName, aisI paryAy hotI nahI.n. dravyake Ashrayase paryAy pariNamatI hai. dravyake Ashray binA paryAy svata.ntra pariName to-to vah svaya.n ek dravya ho jAtI hai. isaliye usakI svata.ntratA usake pariNaman tak simIt hai ki vah paryAy kaise pariName. aise svata.ntra hai. lekin use dravyakA Ashray to hotA hai.
mumukShuH- is bAtakI hI abhI takarAr chalatI hai.
samAdhAnaH- .. is tarah svaya.n pariNaman karake, svaya.n apane dravyame.n-se svata.ntrarUpase pariNaman karake kArya lAve, isaliye vah paryAy svata.ntra (hai). parantu use dravyakA Ashray hai. dravyake Ashray binAkI paryAy nahI.n hai.
mumukShuH- usame.n to do bAt AyI na ki, ShaTakArak, dravyake ShaTakArak dravyame.n hai, isaliye paryAyako aur dravyako abhed karake ShaTakArak (kahe), kartA dravya, karaN dravya sab dravya. aur use rakhakar paryAyake ShaTakArak lene ho.n to is tarah lenA ki pariNaman us samayakA..
samAdhAnaH- vah pariNaman dravyake Ashrayase hai, us tarah usake ShaTakArak lene. paryAy svata.ntra hai. usakA karaN, sa.npradAn, apAdAn, saba. usakI svata.ntrA bhI dravyake Ashrayayukta hai. akelI paryAy, binA dravyAshray nirAdhAr nahI.n hotI hai.
mumukShuH- spaShTIkaraN karU.N ki paryAy svata.ntrapane hotI hai, arthAt koI anya dravya usakI paryAyako karatA nahI.n, utanA hI usakA artha hai.
samAdhAnaH- hA.N, utanA artha hai.
mumukShuH- aur svata.ntrapane hotI hai arthAt jaisI dR^iShTi ho, svabhAvakI or dR^iShTikA jhukAv ho to usakI paryAyame.n nirmalatA sahajarUpase hotI rahatI hai.
samAdhAnaH- hA.N, vah sahaj pragaT hotI hai.
mumukShuH- svakAlame.n jo honevAlI hai vah hotI rahatI hai.
samAdhAnaH- hA.N, j~nAnakI j~nAnarUp, darshanakI darshanarUp, chAritrakI chAritrarUp, vah svata.ntra usakI hotI rahatI hai.
mumukShuH- paryAyadR^iShTi ho to is tarah (hotI hai).
PDF/HTML Page 1329 of 1906
single page version
samAdhAnaH- hA.N, paryAyadR^iShTi ho to is tarah (hotI hai). svabhAv-or dR^iShTi gayI to sab nirmal paryAye.n svata.ntra hotI hai.n. (dravyakA) Ashray rahatA hai. svata.ntratA hai, vah ek sat hai, parantu use dravyake AshrayakI apekShA hai.
mumukShuH- use rakhakar bAt hai.
samAdhAnaH- vah bAt rakhakar (bAt) hai. aur vah shAstrame.n bhI AtA hai. koI jagah paryAy svata.ntra hai aisA Aye aur koI jagah dravyakA Ashray hai, aisA bhI AtA hai, dono.n bAt AtI hai.n.
mumukShuH- vahA.N dravyakA Ashray arthAt yahA.N jaise svabhAvakA Ashray hai vaise nahI.n. dravyakA Ashray mAne dravyakA svaya.nkA pariNaman hai, use dravyakA Ashray hai, yah kahanA hai?
samAdhAnaH- dravyakA jaisA pariNaman hai, jis or usakI pariNati (jhukatI hai), jaisI apanI dR^iShTi hai vaisI usakI paryAy hai. .. svabhAv-or dR^iShTi gayI to svabhAv paryAy (hotI hai). sab guNakI svata.ntra paryAy (hotI hai). j~nAnakI j~nAn, darshanakI darshan, chAritrakI chAritra, aise svata.ntra paryAye.n hotI hai.n. ek dravyake Ashrayase hai.
mumukShuH- un sabakA AdhArabhUt dravya ek hI hai.
samAdhAnaH- AdhArabhUt dravya hai.
mumukShuH- aisA vastukA svarUp hai, to svata.ntrapane tU kar sakatA hai, vah dono.n bAt kaise? paryAyake usake svakAlame.n hotI hai. aur dUsarI or aisA kahanA hai ki tU svata.ntrapane paryAyakA kartA hai.
samAdhAnaH- paryAyakA svata.ntrapane tU kartA hai aur vah svakAlame.n hotI hai. usame.n dravyakA Ashray aur usakI svata.ntratA, dono.n batAte hai.n. usakI svata.ntratA koI apekShAse svata.ntratA bhI hai aur koI apekShAse use dravyakA Ashray bhI hai. aise dono.n bAt batAte hai.n. usame.n kis prakAr usakI apekShA samajhanI vah apane hAthakI bAt hai. koI apekShAse paryAyako svata.ntra bhI kahaneme.n AtI hai ki paryAyakA svakAl svata.ntra hai. aur use dravyakA Ashray bhI hai. dono.n apekShAo.nkA mel karanA apane hAthakI bAt hai. nishchay vastu svabhAv hai aur vyavahAr hai. nishchay-vyahArakI sandhi kaise karanI, vah apane hAthakI bAt hai.
mumukShuH- apane hAthakI bAt..
samAdhAnaH- svaya.nko mel karanA hai.
mumukShuH- aj~nAnI kaise mel kare.
samAdhAnaH- usakA mel svaya.nko karanA hai. svakAl aur puruShArtha dono.nkA svaya.nko mel karanA hai. kyo.nki dono.n sAmane-sAmane virodh AtA hai. ek or puruShArtha aur
PDF/HTML Page 1330 of 1906
single page version
ek or kAla. jis samay jo honA hogA vah hogA. to koI aisA kahe ki puruShArtha jab honA hogA tab hogA, aisA usakA artha ho jAya. usakA mel karanA. ek or puruShArtha khaDA rakhanA aur ek svakAlako khaDA rakhanA, usakA mel svaya.nko karanA rahatA hai. puruShArtha rakhakar (bAt hai). jise puruShArtha karanA ho use aisA hI hotA hai ki mai.n jab puruShArtha karu.NgA tab hotA hai. jo honevAlA hogA vah hogA, aisA lene-se AtmArthIko vah koI lAbhakA kAraN nahI.n hotA.
mai.n puruShArtha karu.N, aisI hI kAlalabdhi hotI hai. mai.n puruShArtha karu.N, aisI hI kAlalabdhi hotI hai. aur jise AtmAkA nahI.n karanA hai, use aisA ho ki jaise honA hogA vah hogA. aisA hai. AtmArthIko aisA hI hotA hai ki mai.n puruShArtha karu.N, aisA hI kAl hai. aisA kAl ho hI kyu.N? mai.n puruShArtha karu.N, aisA hI merA kAl ho. AtmArthIko hitakI or aisA hI Aye ki puruShArthapUrvakakI merI kAlalabdhi aisI hai ki mere puruShArthakI gati hI aisI ho, aisA hI merA kAl hai. dUsarA kAl ho hI nahI.n.
mumukShuH- mukhyatA puruShArthakI rakhe.
samAdhAnaH- hA.N. AtmArthIo.nko puruShArthakI mukhyatA rakhakar kAlalabdhi lenI. akelI kAlalabdhi lene-se use AtmAkA hit honekA koI kAraN nahI.n rahatA. akelA kAl kab lenA? kartAbuddhi ChoDaneme.n. mai.n parapadArthako kar sakatA nahI.n. jaise honA hogA, hogA. mai.n usakA j~nAtA hU.N. j~nAyakatAkI dhArAke liye, jaise bananA hogA vaisA banatA hai. aise svaya.n kartAbuddhi toDakar kahatA hai, mai.n j~nAyak hU.N.
parantu jahA.N Atma-hitakI bAt Aye, mere puruShArthase hotA hai. mere puruShArthakI kachAsake kAraN mai.n rukatA hU.N. mere puruShArthakA kAraN hai. isaliye kAl vaisA hI hai. mai.n puruShArtha karu.N to kAl bhI palaT jAya. puruShArtha, kAlakA aisA artha usake hitakI or AtA hai.
mumukShuH- AtmArthI puruShArthako mukhya rakhakar dekhatA hai.
samAdhAnaH- puruShArthako mukhya rakhakar kAlako grahaN karatA hai, kAlako..
mumukShuH- kAlakA mel karatA hai.
samAdhAnaH- kAlakA mel karatA hai.
mumukShuH- puruShArthakA upachAr kAl par Aye, parantu kAlakA upachAr puruShArtha par nahI.n AtA.
samAdhAnaH- nahI.n. kAlakA upachAr puruShArtha par nahI.n AtA. vah hitakA kAraN nahI.n hai.