PDF/HTML Page 1517 of 1906
single page version

ముముక్షుః- అనేకాన్తకా ఆశ్రయ కైసే కరనా?

సమాధానః- అనేకాన్తకా ఆశ్రయ తో యథార్థ స్వరూప సమఝనే-సే హోతా హై. పహలే జ్ఞానమేం యథార్థ సమఝనా చాహియే కి వస్తుకా స్వరూప ఐసా హై. యథార్థ విచార కరకే నిర్ణయ కరనా చాహియే. భీతరమేం జో స్వభావ హై ఉసకో లక్ష్యమేం లేనా చాహియే. మైం చైతన్య స్వరూప హూఁ, యే మేరా జ్ఞాయక స్వభావ హై. యే విభావ మేరా స్వభావ నహీం హై. విభావ తో హై, పర్యాయ అపేక్షా-సే హై. ద్రవ్య అపేక్షాసే నహీం. ఐసా యథార్థ వస్తు స్వరూపకా నిర్ణయ కరనా చాహియే. యుక్తి, దలీల యథార్థ రీతసే నక్కీ (కరనా చాహియే). యుక్తి, దలీలసే ఐసే నక్క్కీ కరనా కి జో వస్తు హై, వైసే యథార్థ నక్కీ కరనా చాహియే.

జో గురుదేవనే కహా, జో భగవాన కహతే హైం, శాస్త్రమేంం ఆతా హై ఉసకే సాథ మిలాన కరకే, అపనే విచార కరకే యుక్తికే అవలమ్బన-సే నక్కీ కరనా చాహియే. పహలే యుక్తికే అవలమ్బన-సే ఆగమకే ఆశ్రయ-సే, దేవ-గురు-శాస్త్రకీ జో ప్రత్యక్ష వాణీ సునే ఉసకే ఆశ్రయ- అవలమ్బన-సే, యుక్తికే అవలమ్బన-సే ఫిర ఉసకా భేదజ్ఞాన కరకే స్వానుభూతి-సే నక్కీ హోతా హై. పహలే యుక్తికే ఆలమ్బన-సే నక్కీ హోతా హై, విచార కరనే-సే. దేవ-గురు-శాస్త్ర ఔర యుక్తికా ఆలమ్బన.

ముముక్షుః- వచనామృతమేం ఆతా హై కి తుఝే కహీం అచ్ఛా న లగే తో ఆత్మామేం రుచే.

సమాధానః- కహీం న రుచే ఆత్మామేం... తేరేకో యది బాహరమేం అచ్ఛా న లగే తో, కోఈ కహతా హై కి ముఝే అచ్ఛా నహీం లగతా హై. తో అచ్ఛా ఆత్మామేం హై. తో ఆత్మామేం దృష్టి కర. ఉసమేం ఆనన్ద పడా హై. ఆత్మామేం అచ్ఛా హై. ఆత్మామేం ఐసా ఆనన్ద ఔర ఆత్మాకా స్వభావ, తేరా స్వభావ తుఝే అచ్ఛా లగేగా. బాహర తో ఆకులతా హీ ఆకులతా హై. జహాఁ దేఖో వహాఁ ఆకులతా హీ హై. బాహరమేం కుఛ శాన్తి తో హై నహీం. ఇసలియే తూ ఆత్మా తరఫ దృష్టి కర, ఆత్మాకో పహచాన ఔర ఆత్మామేం లీనతా కర. తో ఇసమేం ఆనన్ద భరా హై. తో ఉసమేం తుఝే అచ్ఛా లగేగా. అపనా స్వరూప హై ఇసలియే తుఝే అనుకూల ఔర తుఝే ఆనన్ద స్వరూప లగేగా, తూ ఉసమేం రుచి కర.

అపనా స్వఘర హై, తేరా స్వభావ హై, ఇసలియే వహ ఆనన్ద దాయక హై. ఉసమేం తూ జా. ఉసకీ ప్రతీత కర, జ్ఞాన కర, ఉసమేం జా తో తుఝే అచ్ఛా లగేగా. శాస్త్రమేం ఆతా హై న?

PDF/HTML Page 1518 of 1906
single page version

ఇసమేం సదా ప్రీతి కర, రుచి కర, తుఝే ఉత్తమ సుఖ ప్రాప్త హోగా. తుఝే ఆశ్చర్యకారీ ఉత్తమ సుఖ తేరే ఆత్మామేం-సే ప్రగట హోగా. ఆత్మామేం రుచి కర, ప్రీతి కర ఔర ఆత్మామేం సుఖ ప్రగట హోగా. ఆత్మామేం-సే సుఖ ప్రగట హోగా. జ్ఞానస్వరూప ఆత్మా, జ్ఞాయకస్వరూప ఆత్మామేం ప్రీతి కర. ఆత్మామేం సబ కుఛ భరా హై, బాహరమేం కుఛ నహీం హై. జ్ఞానస్వరూప ఆత్మామేం సబ భరా హై. వహ సంతుష్టరూప హై. ఉసమేం తుఝే సంతోష హోగా. ఉసమేం తుఝ తృప్తి హోగీ. బాహర జానేకీ ఇచ్ఛా భీ నహీం హోగీ. ఇసలియే తూ తేరే ఆత్మామేం అచ్ఛా లగా. ఉసమేం ఆనన్ద భరా హై.

ముముక్షుః- అనేకాన్త వస్తుకే స్వరూపకో దర్శాతా హై. ఉసమేం ద్రవ్యకా ఆశ్రయ ఆ జాతా హై?

సమాధానః- అనేకాన్త స్వరూపమేం? హాఁ, ద్రవ్యకా ఆశ్రయ ఆ జాతా హై. అనేకాన్త స్వరూప, జిసకో యథార్థ అనేకాన్త స్వరూప ప్రగట హోతా హై, అనేకాన్తకా నిర్ణయ హోతా హై తో ఉసకో ద్రవ్య పర దృష్టి హోతీ హై. ద్రవ్యసే శుద్ధ హూఁ, ఐసే ద్రవ్య పర దృష్టి కరే. జ్ఞానమేం సబ అనేకాన్త స్వరూప ఆ జాతా హై. తో ఐసీ దృష్టి సమ్యక హోతీ హై. అనేకాన్త ఉసకో ఖ్యాలమేం నహీం రహతా తో దృష్టి సమ్యక నహీం హోతీ హై. జ్ఞాన ఔర దృష్టి దోనోంకో సమ్బన్ధ హై. దృష్టి ఏక ద్రవ్య పర కరనే-సే కి మైం శుద్ధ హూఁ, తో జ్ఞానమేం ఖ్యాల రహతా హై కి మైం అశుద్ధ కిస అపేక్షాసే హూఁ, శుద్ధ కిస అపేక్షాసే హై, ఐసా అనేకాన్త స్వరూప ఉసకే జ్ఞానమేం రహతా హీ హై. ఉసకో సమ్యకజ్ఞాన కహతే హైం. దృష్టి భీ సమ్యక హోతీ హై.

దృష్టిమేం భలే మైం శుద్ధాత్మా హూఁ, దృష్టిమేం ఐసా ఆవే, పరన్తు జ్ఞానమేం సబ అనేకాన్త స్వరూప ఆతా హై. దృష్టికే సాథ అనేకాన్త స్వరూప ప్రగట హో జాతా హై. దృష్టికే సాథ అనేకాన్తకా జ్ఞాన ప్రగట హో జాతా హై. అనేకాన్త స్వరూప తో హై. ఉసకా జ్ఞాన ఆ జాతా హై, దృష్టికే సాథ. దృష్టి సమ్యక హోతీ హై తో జ్ఞాన సమ్యక హో జాతా హై. సబ అపేక్షా జ్ఞానమేం ఆ జాతీ హై. ఏక ద్రవ్య ఔర పర్యాయ, యే దో అపేక్షామేం సబ అపేక్షా ఆ జాతీ హై. అనేకాన్త సబ ఇసమేం ఆ జాతా హై. ద్రవ్య-పర్యాయకా జ్ఞాన కరనేసే. ద్రవ్య-గుణ-పర్యాయ, ఉసమేం సబ అపేక్షా ఆ జాతీ హై.

ముముక్షుః- సమ్యక ఏకాన్త యానీ ద్రవ్యకా ఆశ్రయ సహజపనే ఆ జాతా హై? యే థోడా విస్తారసే ఆప సమఝాఈయే. అనేకాన్తకే నిర్ణయమేం దృష్టష్టి సమ్యక హో జాతీ హై, ఇసకా స్పష్టీకరణ థోడా విస్తారసే (సమఝానేకీ కృపా కరేం).

సమాధానః- అనేకాన్తకా నిర్ణయ కరే తో దృష్టి సమ్యక హో జాతీ హై. దృష్టి, జహాఁ ఉసే అనేకాన్త ఖ్యాలమేం ఆయా కి మైం శుద్ధాత్మా, ద్రవ్య అపేక్షాసే శుద్ధ హూఁ ఔర పర్యాయ అపేక్షాసే అశుద్ధతా హై. తో ఉసమేం ఉసే దృష్టి ద్రవ్య పర (హోతీ హై కి) మైం చైతన్యకా ఆశ్రయ గ్రహణ కరుఁ, ఇస ప్రకార చైతన్యకా ఆశ్రయ లేనే-సే ఉసే దృష్టి సమ్యక హో జాతీ హై. ఔర ఖ్యాల రహతా హై కి పర్యాయమేం అశుద్ధతా హై. పర్యాయమేం అశుద్ధతా హై ఇసలియే ఉసే పురుషార్థకా ఖ్యాల ఆది సబ సాథ రహతా హై. నహీం తో అకేలా జ్ఞాన (కరే కి) మైం ద్రవ్య అపేక్షాసే శుద్ధ

PDF/HTML Page 1519 of 1906
single page version

హూఁ, పర్యాయ అపేక్షాసే అశుద్ధ, మాత్ర ఐసా కరతా రహే తో వహ తో మాత్ర ఉసే విచారకా అనేకాన్త హుఆ. విచారమేం అనేకాన్తకా ఐసా విచార కరతా రహే కి ద్రవ్య అపేక్షాసే శుద్ధ హూఁ, పర్యాయ అపేక్షాసే అశుద్ధ హూఁ. ఐసా విచార కరతా రహే తో విచార మాత్ర అనేకాన్త రహతా హై.

పరన్తు వహ సమ్యక అనేకాన్త కబ హోతా హై? కి దృష్టి సమ్యక హో తో హీ సమ్యక అనేకాన్త (హోతా హై). పరిణతిరూప అనేకాన్త తబ హోతా హై కి దృష్టి సమ్యక హో తో పరిణతిరూప అనేకాన్త హోతా హై. నహీం తో విచార విచారరూప, అనేకాన్తకా విచార కరతా రహే కి ద్రవ్యసే ఐసా, పర్యాయసే ఐసా, వహ విచారమేం ఆయా, నిర్ణయ కియా లేకిన దృష్టి ద్రవ్య పర స్థాపిత నహీం హోతీ హై తో ఉసకా అనేకాన్త విచారమాత్ర హై.

ముముక్షుః- అనేకాన్తకా నిర్ణయ భీ సచ్చా నిర్ణయ నహీం హై.

సమాధానః- హాఁ, మాత్ర విచార కరతా హై. పరిణతిరూప నహీం హై. దృష్టి ద్రవ్య పర ఔర పర్యాయకా ఖ్యాల రహతా హై, ఐసీ జహాఁ పరిణతి హోతీ హై, తో ఉసకే సాథ దృష్టి ఔర ప్రమాణ దోనోం సాథమేం పరిణమే తో ఉసకా అనేకాన్త జ్ఞాన (బరాబర హై), అనేకాన్తకే సాథ దృష్టి సమ్యక ఏకాన్త (హోతీ హై), వహ దోనోం సాథమేం ఆ జాతే హైం. ఏకాన్త (ఔర) అనేకాన్త. అనేకాన్తకా మాత్ర విచార కరతా రహే వహ తో మాత్ర విచార హై. నిర్ణయ కరనేరూప హై, అభ్యాసరూప హై.

ముముక్షుః- వహ నహీం.

సమాధానః- వహ నహీం. పరిణతి హో జానీ చాహియే. ద్రవ్య పర దృష్టి జాయ ఔర పర్యాయకా ఖ్యాల రహే, అన్దర స్వయంకీ పురుషార్థకీ డోర చాలూ హో జాయ తో అనేకాన్తనే అనేకాన్తరూప కార్య కియా హై. ఉసమేం తో అనాదికీ ఏకత్వబుద్ధి హై, ఉసమేం-సే స్వయం భేదజ్ఞాన కరకే స్వభావ- ఓర జాయ ఔర పర్యాయకా ఖ్యాల రఖే తో ఉసే అనేకాన్తకీ పరిణతి ప్రగట హుయీ హై.

సమాధానః- ... జన్మ-మరణ, జన్మ-మరణ సంసారమేం చలతే రహతే హైం. ఆత్మా శాశ్వత హై. గురుదేవనే బహుత సునాయా హై. గ్రహణ కరనే జైసా వహ ఏక హీ హై. శాశ్వత ఆత్మాకా శరణ, వహీ సచ్చా శరణ హై. జన్మ-మరణమేం అనన్త కాలమేం స్వయంనే బహుతోంకో ఛోడా ఔర స్వయంకో ఛోడకర బహుత చలే జాతే హైం. ఏక శాశ్వత ఆత్మా హీ సర్వోత్కృష్ట హై ఔర వహీ సుఖరూప హై. ఉసీకా శరణ గ్రహణ కరనే జైసా హై. బాకీ తో సంసారమేం ఐసా సబ చలతా హీ రహతా హై.

అనన్త కాలమేం జీవకో సబ ప్రాప్త హో చూకా హై. గురుదేవనే జో మార్గ బతాయా-సమ్యగ్దర్శన- స్వానుభూతికా మార్గ-జో హై వహ ప్రాప్త నహీం హుఆ హై. బాకీ కుఛ జీవకో అపూర్వ నహీం హై, బాకీ సబ ప్రాప్త హో చూకా హై. ఆచార్యదేవ కహతే హైం న, ఏక సమ్యగ్దర్శన ఔర జినవర స్వామీ నహీం మిలే హైం. బాకీ సబ జీవకో మిలా హై. జినవర స్వామీ మిలే తో స్వయంనే పహచానా నహీం హై. ఇసలియే సమ్యగ్దర్శన కైసే ప్రాప్త హో ఔర భవకా అభావ కైసే హో, వహ కరనే జైసా హై.

భవకా అభావ కరనే (హేతు) అంతరమేం ఆత్మా క్యా హై? జ్ఞాయక ఆత్మా భిన్న కైసే

PDF/HTML Page 1520 of 1906
single page version

హో? ఉసకీ పరిణతి కైసే ప్రగట హో, వహీ పురుషార్థ కరనే జైసా హై. బాకీ శాన్తి రఖనీ. సంసార తో ఐసా హీ హై, సంసారకా స్వరూప (ఐసా హీ హై). జీవనే బహుత జన్మ-మరణ కియే హైం. కితనే? అనన్త-అనన్త కియే హైం. అనన్త (భవ) దేవకే, అనన్త నర్కకే, తిర్యంచకే, మనుష్యకే (కియే). ఇసమేం ఇస భవమేం-మనుష్య భవమేం గురుదేవ మిలే, వహ మహాభాగ్యకీ బాత హై కి గురుదేవనే యహ మార్గ బతాయా. వహ గ్రహణ కరనే జైసా హై, వహీ శాన్తిరూప హై. జీవోం కహాఁ పడే థే బాహ్య దృష్టిమేం, క్రియాఓంమేం, ఉసమేం-సే గురుదేవనే అంతర దృష్టి కరనేకో కహా. జ్ఞాయక ఆత్మాకో పహచాననేకో కహా.

భేదజ్ఞాన (కరే). యహ శరీర భిన్న, ఆత్మా భిన్న. అంతరమేం భేదజ్ఞాన కరకే విభావ ఆత్మాకా స్వభావ నహీం హై, ఉససే భిన్న-న్యారా ఆత్మాకో పహచాననా, వహ పురుషార్థ కైసే హో, వహ కరనే జైసా హై. వహీ సుఖకా ఉపాయ ఔర శాన్తికా ఉపాయ హై. శుభ భావనామేం దేవ-గురు- శాస్త్ర (ఔర) అంతరమేం శుద్ధాత్మాకీ పహచాన కైసే హో? సచ్చా వహీ హై.

ముముక్షుః- మన్ద కషాయరూప సమాధాన తో రహే, పరన్తు యథార్థ ఇస లక్ష్యపూర్వకకా సమాధాన హో తో ఉసీకో సమాధాన కహేం. ఊపర-ఊపర-సే తో సబ కరతే హైం కి ఐసా హోనేవాలా హోగా క్రమబద్ధమేం ఉస అనుసార హో రహా హై. పరన్తు లక్ష్యపూర్వకకా యథార్థ సమాధాన కైసే కరనా?

సమాధానః- ఉసకా అభ్యాస కరనా, లక్ష్యపూర్వకకే సమాధాన (కే లియే). జ్ఞాయక ఆత్మామేం-సే కైసే శాన్తి ప్రగట హో? మేరా ఆత్మా భిన్న, ఇన సబ వికల్పోం-సే భీ భిన్న ఆత్మా స్వయం అకేలా హీ హై. ఉసే కోఈ పరపదార్థకే సాథ సమ్బన్ధ నహీం హై. ఇస శరీరకే ద్రవ్య-గుణ-పర్యాయసే ఆత్మా భిన్న హై. కిసీకే సాథ సమ్బన్ధ నహీం హై. అంతరమేం-సే ఇస ప్రకార భిన్నతా కరకే అంతరమేం-సే శాన్తి ఆవే, ఉసకా అభ్యాస కరనా.

సబ చీజ అనుభవమేం, పరిచయమేం ఆ గయీ హై. ఏక ఆత్మాకా స్వభావ పరిచయమేం నహీం ఆయా హై, అనుభవమేం నహీం ఆయా హై. వహ కైసే హో? వహ కరనే జైసా హై. ఇతనా సమాధాన భీ గురుదేవకే ప్రతాప-సే సబ లోగ కరనా సీఖే హైం. జ్ఞాయకకే లక్ష్యసే హో, జ్ఞాయకకీ పరిణతి ప్రగట హోకర హో, వహ అలగ బాత హై, పరన్తు ఇస ప్రకారసే సమాధాన (హోనా భీ) గురుదేవకే ప్రతాప-సే సీఖే హైం.

ముముక్షుః- బాపూ బహుత కహతే థే కి గురుదేవకే ప్రతాప-సే ఐసా సత్య ధర్మ బాహర ఆయా హై. ఇతనా సత్య ధర్మ బాహర ఆయా హై కి గురుదేవకే అలావా కిసీనే అభీ తక బాహరమేం ప్రగటరూపసే కిసీనే సునా నహీం హై.

సమాధానః- .. ఉసకీ యది రుచి లగే, ఉసే గ్రహణ కరే తో భిన్న పడ జాతే హైం. స్వయం హీ ఏకత్వబుద్ధి కరకే ఉసే గ్రహణ కరకే ఖడా హై. ఫిర కహతా హై, వహ భిన్న నహీం పడతే హైం. స్వయంనే హీ గ్రహణ కియా హై. స్వయం హీ ఛోడే తో ఛూటే. ఉసకా భేదజ్ఞాన కరకే చైతన్యకో గ్రహణ కరే తో వహ భిన్న పడతే హైం. ఉసనే స్వయంనే గ్రహణ కియా హై. తూ ఉసే ఛోడకర

PDF/HTML Page 1521 of 1906
single page version

చైతన్యకో గ్రహణ కర. చైతన్యకా అస్తిత్వ (గ్రహణ కర) తో వహ భిన్న పడ జాయేంగే.

ముముక్షుః- దృష్టికా జోర ఆనే-సే వహ భిన్న పడ జాతా హై కి ఉసే భిన్న కరనేకీ ప్రక్రియా కరనీ పడే?

సమాధానః- చైతన్యకా అస్తిత్వ గ్రహణ హో ఇసలియే వహ భిన్న పడ జాతే హైం. ఏకకా గ్రహణ హో ఇసలియే వహ భిన్న పడ జాతే హైం. ఉసే ఛోడనేకీ క్రియా నహీం కరనీ పడతీ. చైతన్యకో గ్రహణ కరనేకా పురుషార్థ కరే. చైతన్య గ్రహణ హో-చైతన్య ద్రవ్య, ఇసలియే వహ భిన్న పడతే హైం. ఉసకా భేదజ్ఞాన హోతా హై.

ముముక్షుః- జ్ఞానియోంకో తో అనన్త కరుణా హోతీ హై తో హమ జైసే పామర జీవోంకో భీ... ఇతనే ప్రయత్నమేం కహీం కచాస లగతీ హై.

సమాధానః- అపనే పురుషార్థకీ క్షతి హై. కోఈ కిసీకో కర నహీం దేతా. గురుదేవ కహతే థే, కిసీకా కోఈ కర నహీం సకతా. తీర్థంకర భగవాన యా గురుదేవ, కోఈ కర నహీం సకతా. మార్గ బతాతే హైం, కరనేకా స్వయంకో హై. గురుదేవ కరుణా కర-కరకే, చారోం ఓర-సే స్పష్ట కర- కరకే మార్గ బతాయా హై. కరనా స్వయంకో హై.

ముముక్షుః- జ్ఞానీకీ నిశ్రామేం రహే జీవోంకో జ్ఞానీ, ముముక్షుకే దోష భీ బతాయే. హమారా క్యా దోష హో సకతా హై? అంతిమ ప్రజ్ఞాఛైనీ అన్దరమేం పటక నహీం సకతే హైం.

సమాధానః- అపనీ క్షతి (హై). స్వయం దూసరేమేం రుకకర పురుషార్థ నహీం కరతా హై. కహీం- కహీం రుక హీ జాతా హై. బాహరమేం ప్రమాదకే కారణ అథవా బాహ్య రుచికే కారణ, ప్రమాదకే కారణ, అనేక కారణోంసే బాహర రుకా రహతా హై. బాహ్య ప్రవృత్తిఓంమేం, బాహరమేం ఉసే రుచి ఔర రస లగతా హై. చైతన్య, అకేలా చైతన్య, ఉసకీ అంతరమేం-సే ఉసే జితనీ రుచి ఔర లగన లగనీ చాహియే ఉతనీ నహీం లగతీ హై. ఇసలియే కహీం భీ రుకా రహతా హై.

ముముక్షుః- ఆపకో దేఖతే హైం తబ బహుత ఆనన్ద-ఆనన్ద హోతా హై. లేకిన హమారా ఆనన్ద ప్రగట నహీం హోగా తో యహ ఆనన్ద తో కహాఁ చలా జాయగా.

సమాధానః- కరనా స్వయంకో హై. స్వయంకో హీ ప్రగట కరనా హై. స్వయం కరే తో హీ ఛూటకారా హై. ఆచార్యదేవ కహతే హైం, ఉగ్ర అభ్యాస కర తో ఛః మహినేమేం తుఝే ప్రగట హోగా. లేకిన వహ ఉగ్రపనే కరతా నహీం హై, మన్ద-మన్ద, మన్ద-మన్ద కరతా హై ఇసలియే ఉసే సమయ లగతా హై. పురుషార్థ కర-కరకే థోడా-థోడా కరకే ఛోడ దేతా హై. అంతరమేం-సే ఉగ్ర నహీం కరతా హై.

ముముక్షుః- జ్ఞానకా ఫల విరతి హై. జో పఢనే-సే, జో విచార కరనే-సే, జో సమఝనే- సే ఆత్మా విభావ-సే, విభావకే కాయా-సే రహిత నహీం హుఆ వహ పఢనా-విచారనా మిథ్యా హై. ముముక్షుకీ భూమికామేం భీ థోడా ఇస ప్రకార-సే రహిత హోనా తో జరూరీ హై న? ఉస జాతకా...

సమాధానః- యథార్థ జ్ఞాన జిసే హో, జ్ఞాయకకీ ధారా ప్రగట హో ఉసకా ఫల విరతి

PDF/HTML Page 1522 of 1906
single page version

హై. జిసే జ్ఞాయకకీ ధారా ప్రగట హో, ఉసే విరక్తి ఆ హీ జాతీ హై. వహ భిన్న పడ జాతా హై. అన్దర స్వరూప రమణతా ఆంశిక ప్రగట హోతీ హై. అనన్తానుబన్ధీ కషాయ ఛూటకర స్వరూప రమణతా (ప్రగట హోతీ హై). ఉస జ్ఞానకా ఫల విరతి హై. జ్ఞాయకకీ ధారా ప్రగట హో ఉసమేం విభావ అముక అంశమేం ఛూట హీ జాతే హైం. వహ జ్ఞానకా ఫల విరతి హై.

ముముక్షుకో యహ లేనా కి ఉసే జిజ్ఞాసా ప్రగట హుయీ తో వహాఁ విచార, వాంచన కరే ఉసమేం ఉసే అముక వైరాగ్య ఆది తో సాథమేం హోతా హీ హై. యది నహీం హై తో ఉతనీ రుచి హీ నహీం హై. ఆత్మాకీ ఓర రుచి జాయ ఔర విభావకా రస న ఛూటే తో ఉసే తత్త్వకీ రుచి హీ నహీం హై. విభావకా రస తో ఛూటనా చాహియే. యథార్థ విరతి తో జ్ఞాయకకీ ధారా ప్రగట హో, వహ యథార్థ విరతి హై. లేకిన ఉసే అభ్యాసమేం భీ, జిసే ఆత్మాకీ రుచి జాగృత హో, ఉసే విభావకా రస ఛూటనా హీ చాహియే. తత్త్వ విచార కరే, వాంచన కరే పరన్తు అన్దరసే ఉతనా వైరాగ్య నహీం ఆతా హై తో యథార్థ రుచి హీ నహీం హై. రుచికే సాథ థోడీ విరక్తి తో ఉసే అంతర-సే రస ఛూట జానా చాహియే.

ముముక్షుః- సచ్చీ బాత హై, వహ సాథ-సాథ ప్రగట హోనా హీ చాహియే.

సమాధానః- సాథ-సాథ హో తో హీ ఉసకీ రుచి హై.

ముముక్షుః- అన్యథా శుష్క జ్ఞాన హో జాయ.

సమాధానః- అన్యథా తో రుఖా జ్ఞాన హై.

ముముక్షుః- శ్రీమదజీనే తో బహుత లిఖా హై. ఏక జగహ తో లిఖా హై, హే ఆర్య! ద్రవ్యానుయోగకా ఫల సర్వ భావ-సే విరామ పామనేరూప సంయమ హై. యహ కభీ మత భూలనా. ద్రవ్యానుయోగకా ఫల..

సమాధానః- ద్రవ్యానుయోగకా ఫల సంయమ ఆతా హై. జహాఁ ద్రవ్యానుయోగ యథార్థ పరిణమిత హో గయా, ఉసే సంయమ, క్రమ-క్రమసే సంయమ ఆ హీ జాతా హై. ఔర ఉస వక్త అముక అంశమేం తో సంయమ ఆ హీ జాతా హై. ద్రవ్యానుయోగ, జిసే అంతరమేం స్వానుభూతి ప్రగట హుయీ, ఉసే ఆంశిక సంయమ తో ఆ గయా హై. స్వరూప రమణతా ప్రగట హో గయీ, స్వరూపాచరణ చారిత్ర హో గయా హై. ముముక్షు దశామేం భీ ఉసే అముక ప్రకార-సే రుచి ఛూట జాతీ హై. బాహర-సే వైరాగ్య ఆ జాతా హై.

ముముక్షుః- .. కరోడోం కోహినూర హీరాసే వధాయే తో భీ కమ హై. సచమూచ కహతా హూఁ. యహ బాత కోఈ గజబ బాత హై, కహీం భీ సమఝనే మిలే ఐసా నహీం హై. యహాఁ-సే తో కరీబ- కరీబ లోగ ... పర్యాయమేం జాయేంగే. క్యోంకి యహ కాల హీ ఐసా విచిత్ర హై. ఆత్మాకీ లగన లగాకర భీ ప్రాప్త న కరేం తో.... బహుత గజబ బాత హై.

సమాధానః- స్వయంకో ఉస ఓర చలనా హై. ముముక్షుః- గురుదేవనే బాత కహీ కి హమారీ ఓర దేఖనే-సే భీ రాగ హోగా.