122
samAdhAna- astitvakA khyAl A sake, phir usakI yathArtha pratIti aur pariNaman nahIn hai. khyAl to Aye. jo palaTatA hai vah sab vibhAvamen-se palaTatA hai na. pahale to koI svabhAvakA gnAn hotA nahIn. jo palaTatA hai, jo svabhAv-or jAtA hai, vah agnAn avasthA ho usamen-se gnAn hotA hai. isaliye astitvakA gnAn ho sakatA hai. parantu usakI yathArtha pariNati aur bhedagnAn bAdamen hote hain. parantu use astitvakA khyAl A sakatA hai ki main yah chaitanya hUn, yah vibhAv hai. aise khyAlamen le sakatA hai.
mumukShu- gnAn parase gnAyak par kaise jAnA? gnAnaguN pragaT dikhatA hai, to gnAyak par kaise jAnA?
samAdhAna- gnAnaguN hai vah ek paryAyamAtra nahIn hai. vartamAn jAne utanA gnAn, aisA nahIn. parantu gnAn, ek gnAyak astitva, gnAnakA astitva grahaN karanA. gnAn gnAnarUp.. vartamAn jAne isaliye gnAn, usane kuchh jAnA isaliye gnAn hai, aisA nahIn. parantu vah pUrA gnAnakA astitva hai. dravyarUp gnAnakA ek astitva hai. aise gnAyakako grahaN karanA. bAharase jAnA, gneyako jAnA isaliye gnAn, par-or usakI dRuShTi gayI aur jo jAnanemen AyA vah gnAn, aisA nahIn. parantu gnAyak svayam, gnAn svayam astitva svatasiddha hai. aise gnAyakako grahaN karanA.
jitanA gnAnamAtra vah main. kuchh jAnA isaliye gnAn, aisA nahIn. svayam jAnanevAlA jo gnAyak svabhAv hai vahI main hUn. aise gnAyak-or, akhaNDa astitvakI or dRuShTi denI ki yah jo jAnanevAlA hai vah main hUn. ise jAnA, ise jAnA isaliye gnAn, aisA nahIn. parantu gnAyakakA astitva jAnanasvarUp hai, vah maiain hUn.
mumukShu- gneyonkA jAnanarUp gnAn utanA hI gnAn nahIn.
samAdhAna- utanA hI gnAn nahIn, parantu svayam gnAn hai. gnAyakatA anantatAse bharI gnAyakatA hai, ananta agAdhatAse bharI gnAyakatA vah main gnAyak hUn. koI kArya kare, prakAsh ho to prakAshakA kArya kare, aisA nahIn. prakAshakA punj hai vahI prakAsh hai. barphakA punj hai vahI barpha hai. parantu ThaNDekA kArya isaliye barpha hai, aisA nahIn. parantu vah vastu svayam hI ThaNDasvarUp hai. vastu svayam hI prakAshakA punj hai. aise chaitanya svayam hI gnAyak jAnanasvabhAvase bharI vastu hai. aise gnAyakako grahaN karanA. vah kArya karatA hai isaliye gnAn, aisA nahIn. parantu svayam gnAnarUp hI hai.
mumukShu- paryAy parase dravya par jAnA..
samAdhAna- hAn, pUrA gnAyak svayam hai.
mumukShu- us jIvako astitvakA khyAl Aye, usakA artha gnAyakakA khyAl Aye?