૩૧૦ અંશકા સત હૈ વહ સ્વયંસિદ્ધ હૈ. લેકિન દ્રવ્યકા સ્વરૂપ દ્રવ્યકે આશ્રય-સે હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઉસે રખકર બાત હૈ.
સમાધાનઃ- વહ બાત રખકર ઉસકા સ્વયંસિદ્ધ સત ઇસ પ્રકાર સમઝના.
મુમુક્ષુઃ- તીનોં મિલકર એક સત હૈ. ... પરદ્રવ્ય-સે ભેદજ્ઞાન હો. ઔર દ્રવ્ય સત, ગુણ સત ઔર પર્યાય સત ઐસા જ્ઞાન કરવાકર પર્યાયકા લક્ષ્ય છુડાના હૈ ઔર ગુણકી દૃષ્ટિ કરવાની હૈ, ઐસા કોઈ પ્રયોજન હૈ?
સમાધાનઃ- તૂ પરદ્રવ્ય-સે ભિન્ન હો જા. તેરેમેં પર્યાય હૈં, તૂ કૂટસ્થ નહીં હૈ, પરન્તુ તેરેમેં ભી પર્યાય હૈં. તેરી પરિણતિકો બદલ, ઐસા કહના હૈ. તેરેમેં પર્યાય હૈં, તેરેમેં ગુણ હૈં. અપને સ્વ ગુણ ઔર સ્વ પર્યાયોંકા ઉસકા જ્ઞાન હોતા હૈ. તેરી પરિણતિ પલટન સ્વભાવી હૈ. તૂ ઐસા નહીં હૈ કિ કૂટસ્થ હૈ. અકેલા કૂટસ્થ હૈ ઔર ઉસમેં કુછ હૈ હી નહીં, સર્વ અપેક્ષા-સે કૂટસ્થ હૈ ઐસા નહીં હૈ. તેરેમેં પરિણતિ-પર્યાય ભી હૈ ઔર વહ પર્યાય સતરૂપ હૈ. તેરેમેં અનન્ત ગુણ હૈં. ઐસે દ્રવ્ય સત, ગુણ સત, પર્યાય સત સબકા જ્ઞાન કર.
.. દૃષ્ટિ તો અભેદ કરની હૈ, પરન્તુ યહ સબ જ્ઞાન કરના હૈ. તેરા દ્રવ્ય અખણ્ડ કૈસા હૈ, ઉસકા જ્ઞાન કર. પર્યાયદૃષ્ટિ છુડાકર... દૃષ્ટિ અપની ઓર જાતી હૈ તો પર્યાય અપની ઓર મુડતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ..
સમાધાનઃ- દ્રવ્યકા લક્ષ્ય હોતા હૈ ઇસલિયે પર્યાય સ્વયં પલટતી હૈ. કોઈ દ્રવ્ય કૂટસ્થ માનતે હો, દ્રવ્યમેં ગુણ નહીં હૈ, ઐસા માનતે હો. ઉસમેં અખણ્ડ અનેકાન્ત સ્વરૂપ આ જાતા હૈ. તેરેમેં ગુણ અનન્ત હૈં, તેરેમેં પર્યાય હૈં. સબકા જ્ઞાન કર. પર્યાય ન હો તો સાધક દશા ભી ન હો. તો સાધક દશા પર્યાય હૈ. ગુણોંકા વેદન હોતા હૈ. જ્ઞાનકા જ્ઞાનરૂપ, ચારિત્રકા ચારિત્રરૂપ, આનન્દકા આનન્દરૂપ. વહ સબ વેદન હોતા હૈ. ઇસલિયે તેરેમેં ગુણ હૈં, તેરેમેં પર્યાય હૈં. ઔર વહ સબ સ્વદ્રવ્ય હૈ. વહ સબ જ્ઞાન કરનેકે લિયે હૈ. ઔર ઉસમેં પરિણતિ, ઉસ રૂપ અપને પુરુષાર્થકી પરિણતિ ભી ઉસ અનુસાર હોતી હૈ.
દૃષ્ટિ ઔર જ્ઞાન યથાર્થ ન હો તો ઉસકા પુરુષાર્થ ભી યથાર્થ નહીં હોતા. દ્રવ્ય પર અખણ્ડ દૃષ્ટિ કર, પરન્તુ યે ગુણ ઔર પર્યાયકે ભેદમેં રુકના નહીં હૈ, પરન્તુ ઉસકા જ્ઞાન કર. તુઝે ચારિત્રકી પર્યાય પ્રગટ હો, વહ ભી પર્યાય હૈ, તુઝે જ્ઞાન પ્રગટ હો, વહ ભી એક પર્યાય હૈ. લેકિન વહ સબ તેરેમેં ગુણ હૈં.
મુમુક્ષુઃ- એક અખણ્ડ વસ્તુમેં ઐસે અનન્ત ગુણ..
સમાધાનઃ- પર્યાયરૂપ સત ભી તેરે દ્રવ્યમેં સબ ભરા હૈ. ઉસકા જ્ઞાન કર. યથાર્થ શ્રદ્ધા હો, સ્વાનુભૂતિ હો. તો ભી ચારિત્રદશા અભી બાકી રહતી હૈ. ઇસલિયે ઐસે ગુણકે