મુખ્યતાપૂર્વકકા ક્રમબદ્ધ હૈ. જિસકે લક્ષ્યમેં પુરુષાર્થ નહીં હૈ, વહ આગે નહીં બઢ સકતા. ક્રમબદ્ધ ભલે સાથમેં હો, પરન્તુ જિસકે લક્ષ્યમેં પુરુષાર્થ નહીં હૈ (વહ આગે નહીં બઢ સકતા). ક્રમબદ્ધ પુરુષાર્થકે સાથ જુડા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- પર્યાય શુદ્ધ હો જાતી હૈ? ક્રમબદ્ધકે સાથ પુરુષાર્થ આયે તો પર્યાય શુદ્ધ હો જાતી હૈ?
સમાધાનઃ- પુરુષાર્થ ઉત્પન્ન હો, ઇસલિયે ઉસકા ક્રમબદ્ધ હો જાતા હૈ. પુરુષાર્થ અપની ઓર-જ્ઞાયક ઓર કરે તો ક્રમબદ્ધ જૈસા હૈ વૈસા હો જાતા હૈ. ઉસકી દૃષ્ટિ પુરુષાર્થ પર હોની ચાહિયે, ઉસકા લક્ષ્ય પુરુષાર્થ પર હોના ચાહિયે. ઉસે ખટક રહની ચાહિયે કિ મેરી મન્દતા હૈ, મૈં આગે નહીં બઢ પાતા હૂઁ. યદિ ઐસા ઉસકે ખ્યાલમેં રહે કિ ક્રમબદ્ધમેં જૈસા હોનેવાલા હોગા વહ હોગા, મૈં ક્યા કરુઁ? હોનેવાલા હોગા, હોનેવાલા હોગા, ઐસા કરતા રહે તો ઉસે હોનેવાલા હોગા, ઐસા હી રહેગા. પરન્તુ જિસકી ભાવનામેં ખટક રહે તો હી ઉસકા ક્રમબદ્ધ પુરુષાર્થકે સાથ જુડા હૈ. ઐસા ક્રમબદ્ધ ઔર પુરુષાર્થકા સમ્બન્ધ હૈ. સ્વભાવ, કાલ, પુરુષાર્થ આદિ સબ જુડે હૈં.
મુમુક્ષુઃ- પાઁચોં સમવાયકા મેલ હૈ. ઉસમેં પુરુષાર્થકી મુખ્યતા હૈ.
સમાધાનઃ- ઉસમેં પુરુષાર્થકી મુખ્યતા (હૈ). સાધકકો, રુચિવાલેકો સબકો પુરુષાર્થ- ઓર, અપની ઓર, અપની ભૂલ તરફ ઉસકી દૃષ્ટિ રહની ચાહિયે કિ મેરી ક્ષતિ હૈ. ક્રમબદ્ધ ઔર કર્મકા ઉદય (લેકર) જો અપની ક્ષતિ નહીં ગિનતા હૈ, ઉસકો ધીરાપન ઔર કચાસ રહેગી હી. જો અપની ક્ષતિકી ઓર જાતા હૈ, ફિર ભલે કર નહીં સકતા, પરન્તુ અપની ક્ષતિકી ઓર હી ઉસકી દૃષ્ટિ રહતી હૈ, વહી આગે બઢતા હૈ. ઐસા પુરુષાર્થ ઔર ક્રમબદ્ધકા સમ્બન્ધ હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ક્ષતિ હૈ, ઉસમેં કોઈ ઐસા કહે કિ ઇસમેં તો દોષ પર દૃષ્ટિ રહતી હૈ.
સમાધાનઃ- દોષ પર દૃષ્ટિ,.. ગુણ પર દૃષ્ટિ ગયી, પરન્તુ જો સાધક દશા હૈ, ઉસકી ભાવનામેં સબ આતા હૈ કિ મૈં પરિપૂર્ણ ચૈતન્યસ્વરૂપ જ્ઞાયક હૂઁ. પરન્તુ મેરી ન્યૂનતા હૈ. ન્યૂનતાકી ઓર ઉસે વિચાર આયે બિના નહીં રહતે. ભાવના હુએ બિના નહીં રહતી. કૈસે યે સબ વિભાવ છૂટે, મૈં સ્વભાવમેં રહૂઁ. વિભાવ છૂટે, પુરુષાર્થ કરુઁ ઐસી ભાવના હી ન હો, ઐસા નહીં હોતા. દોનોં પ્રકારકી ભાવના તો હોતી હૈ. ઉસે દોષસે કૈસે છૂટે? ઔર મૈં સ્વભાવ તરફ દૃષ્ટિ કરુઁ, લીન હોઊઁ તો છૂટેગા, ઐસા સમઝતા હૈ. મેરી લીનતાકી ક્ષતિ હૈ. ઇસલિયે યહ ક્ષતિ હૈ. મેરે ગુણ પ્રગટ હો તો દોષ ટલે. ઐસા વહ બરાબર સમઝતા હૈ. પરન્તુ ભાવના તો સબ પ્રકારકી આતી હૈ.
મેરી ક્ષતિ હૈ, મેરા દોષ હૈ, મૈં લીનતા કરુઁ તો હો. ઐસી ભાવના તો આતી હૈ. યે રાગ કૈસે છૂટે? યહ કૈસે છૂટે? ચારિત્ર દશા કૈસે આયે? કબ વીતરાગ હોઊઁ? ઐસી