૩૧૪ ભાવના તો આયે બિના નહીં રહતી. ભાવના તો સબ આતી હૈ. ઉસકે જ્ઞાનમેં વહ ઐસા સમઝતા હૈ ઔર દૃષ્ટિકા જોર અપને દ્રવ્ય પર હૈ કિ યહ દ્રવ્યકી દૃષ્ટષ્ટિ હૈ વહ જોરદાર હૈ. લેકિન વહ જ્ઞાનમેં સમઝતા હૈ કિ મૈં લીન હોઊઁ તો યહ છૂટ જાય ઐસા હૈ. મેરી લીનતાકી ક્ષતિ હૈ. સ્વ તરફ દેખતા હૂઁ તો મેરી લીનતાકી ક્ષતિ હૈ. ઇસ ઓર દેખૂઁ તો મેરે પુરુષાર્થકી ક્ષતિ હૈ. સર્વ પ્રકારકી ભાવના તો આતી હૈ. એક જાતકી ભાવના (નહીં હોતી). સાધક દશામેં એક પ્રકારકી નહીં હોતી, સર્વ પ્રકારકી ભાવના આતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સાધકકો દૃષ્ટિકે જોર પૂર્વક દોષકા જ્ઞાન ભી બરાબર હોતા હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, દોષકા જ્ઞાન હો, ગુણકા જ્ઞાન હો, સ્વકા જ્ઞાન હો, પરકા જ્ઞાન હો. સબ જ્ઞાન હોતા હૈ. રાજકાજ કરતે ચક્રવર્તી હો, અરે..! મેરી ક્ષતિ હૈ, મૈં ઇસમેં- સે કબ છૂટૂઁ? મૈં કબ લીન હોઊઁ? મુનિ કબ હોઊઁ? ઐસી સબ ભાવના, વૈરાગ્યકી ભાવના તો આતી હી હૈ. ધન્ય મુનિદશા! જો મુનિ બનકર ચલે જાતે હૈં. મૈં અભી ઇસમેં ખડા હૂઁ. ઐસી ભાવના તો આતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- સવિકલ્પ દશામેં ઐસે સબ વિકલ્પ આતે હૈં.
સમાધાનઃ- વિચાર (આતે હૈં).
મુમુક્ષુઃ- ... દૃષ્ટિકા જોર તો જ્યોંકા ત્યોં હૈ.
સમાધાનઃ- હાઁ, દૃષ્કિા જોર હોને પર ભી સાધક દશામેં ઐસે વિચાર આતે હૈં. નહીં તો વીતરાગ હો જાય. અકેલે ગુણ પર હો તો ગુણકી પરિણતિ પ્રગટ હોની ચાહિયે. માત્ર ગુણ તરફ હી રહતા હો તો ગુણકી પરિણતિ ગુણરૂપ હો જાની ચાહિયે. અન્દર વિભાવ હોતા હૈ ઔર ઉસે ટાલનેકા વિચાર ન આયે, ઐસા નહીં બનતા. મૈં લીન હોઊઁ, સ્વ તરફ જાઊઁ તો સહજ હી છૂટતા હૈ. સહજ દશા હો તો સહજ છૂટતા હૈ, ઐસા ઉસે ખ્યાલ હૈ. તો ભી ભાવના સબ આતી હૈ. ઉસ પર ઉસે વજન નહીં હૈ. ઐસી વસ્તુ સ્થિતિ નહીં હૈ કિ દોષ તરફ દૃષ્ટિ રખની. ઐસી વસ્તુ સ્થિતિ નહીં હૈ. નિજ દ્રવ્ય પર દૃષ્ટિ હૈ. જ્ઞાન સ્વ-ઓરકા હોતા હૈ. પરન્તુ સબ જાનતા તો (હૈ). દિશા અપની ઓર મુડ ગયી હૈ, લીનતા અપની ઓર કરતા હૈ, પરન્તુ ભાવના તો સબ આતી હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ફિર યહ સહજ જ્ઞાનમેં યહ સબ ભી..
સમાધાનઃ- યહ સબ આતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ..
સમાધાનઃ- સબ, ભાવના તો સબ આતી હૈ. દૃષ્ટિકે જોરમેં દ્રવ્ય તો જૈસા હૈ વૈસા હૈ. મૈં પુરુષાર્થકા પિણ્ડ હૂઁ, ઐસા દૃષ્ટિમેં આયે ઇસલિયે પુરુષાર્થ કરના હી નહીં, ઐસા ઉસકા અર્થ નહીં હોતા.