૩૪૪
મુમુક્ષુઃ- એકત્વબુદ્ધિકા નાશ, જ્ઞાયકકા બારંબાર અભ્યાસ કરે તો શુરૂઆતમેં ઉસ પ્રકાર-સે ભિન્નતા હો.
સમાધાનઃ- તો શુરૂઆતમેં ઉસે ભિન્ન પડનેકા અવકાશ હૈ. ઉતની મહિમા સ્વયંકો જ્ઞાયકપનાકી આવે તો હો. પર-ઓરકી, વિભાવકી મહિમા છૂટે, અપની મહિમા આવે, નિજ સ્વભાવ પહચાને કિ મૈં યહ જ્ઞાયક હૂઁ, યહ વિભાવ હૈ. સ્વભાવકી મહિમા તો ઉસ તરફ ઉસકા પુરુષાર્થ બારંબાર ચલે.
પરમાર્થ સ્વરૂપ જો જ્ઞાનમાત્ર, જ્ઞાનમાત્ર વહ મૈં. જ્ઞાનમાત્રમેં પૂરા જ્ઞાયક લિયા હૈ. જિતના જ્ઞાનસ્વભાવ વહ મૈં, અન્ય મૈં નહીં. જ્ઞાનસ્વભાવ જિતના મૈં, પરન્તુ જ્ઞાનમેં સબ ભરા હૈ. ઉસમેં પૂરા જ્ઞાયક લિયા હૈ. પૂરા મહિમાવંત જ્ઞાયક અનન્ત શક્તિ-સે ભરા પૂરા જ્ઞાયક હૈ. જિતના જ્ઞાનમાત્ર, જ્ઞાયક સો મૈં, જ્ઞાનમાત્ર સો મૈં. ઉસમેં પ્રીતિ કર, ઉસમેં રુચિ કર તો ઉસમેં-સે અહો! ઉત્તમ સુખકી પ્રાપ્તિ હોગી. ઉસમેં પ્રીત કર, ઉસમેં રુચિ કર. ઉસમેં સંતુષ્ટ હો જા. ઉસમેં રુચિ, પ્રીતિ, સંતુષ્ટ ઔર ઉસમેં લીન હો, ઉસમેં-સે હી તુઝે સંતોષ હોગા. કહીં ઔર તુઝે જાના નહીં પડેગા. સ્વાનુભૂતિ હો તો ઉસમેં સંતોષ આદિ સબ હોતા હૈ. ઔર પહલે ઉસીમેં રુચિ કર, ઉસમેં પ્રીતિ કર, ઉસમેં સંતોષ માન. જ્ઞાનમાત્રમેં સબ હૈ. જ્ઞાયકમાત્ર આત્મામેં સબ હૈ. જ્ઞાન અર્થાત ગુણ નહીં, પૂરા જ્ઞાયક.
મુમુક્ષુઃ- જ્ઞાનમાત્ર કહને-સે પૂરા જ્ઞાયક લેના.
સમાધાનઃ- પૂરા જ્ઞાયક લેના. જિતના પરમાર્થ સ્વરૂપ આત્મા, જિતના યહ જ્ઞાન હૈ. જ્ઞાનમાત્ર આત્મામેં રુચિ, પ્રીતિ, સંતોષ માન. દૂસરી સબ જગહ-સે છૂટ જા. પહલે પ્રતીત-સે છૂટે પરિણતિ, ફિર ઉસમેં લીનતા-ચારિત્રકી વિશેષતા હો. પહલે ઉસકી પ્રતીત કર, રુચિ કર, લીનતા કર. પહલે સ્વરૂપાચરણ ચારિત્ર હોતા હૈ, બાદમેં વિશેષ હોતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- પૂરા જ્ઞાયક લેના મતલબ?
સમાધાનઃ- જ્ઞાનમાત્ર આત્મા ઉસમેં પૂરા જ્ઞાયક (આતા હૈ). ઉસમેં રુચિ કર, પ્રીતિ કર. જિતના યહ જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા હૈ, વહ મૈં. જિતના યહ જ્ઞાન હૈ, જ્ઞાન માને પૂરા જ્ઞાયક, એક ગુણ નહીં લેના હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મહાવીરકે બોધકે પાત્ર કૌન? ઉસમેં સબસે પહલે કહા કિ સત્સંગકા ઇચ્છુક. દસ પ્રકાર કહે હૈં, ઉસમેં પ્રથમ સત્સંગકા ઇચ્છક કહા હૈ. ઇતની પ્રધાનતા દેનેકા ક્યા પ્રયોજન હૈ? ગુરુદેવ તો ઉસે નિશ્ચયમેં ખતાતે થે. સત્પુરુષ, સત્સંગ યાની તેરા સત આત્મા, ઉસકા સંગ કરો તો તુઝે... શ્રીમદજીકો તો નિમિત્તરૂપ-સે સત્પુરુષ કહના હૈ, ઐસા લગતા હૈ. ઉસમેં ક્યા વિશેષતા હૈ કિ દસમેં ભી પહલે ઉસે મુખ્ય કહા. ઉસમેં ક્યા કહના ચાહતે હૈં?
સમાધાનઃ- સત્સંગમેં નિશ્ચય-વ્યવહાર દોનોં અન્દર આ જાતે હૈં. અનાદિ કાલસે