૨૪૬
ઐસા નહીં હૈ.
વહ જ્ઞેયોંકા સ્વરૂપ જાનતા હૈ. જ્ઞાનમેં સબ જ્ઞેયોંકા સ્વરૂપ આતા હૈ. અનન્ત જ્ઞેય જો જગતમેં હૈં, છઃ દ્રવ્ય, ઉસકે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય, ઉસકા ભૂત-વર્તમાન-ભવિષ્ય સબ ઉસકે જ્ઞાનમેં આતા હૈ. યદિ જ્ઞાનમેં ન આયે તો ઉસે જ્ઞાનસ્વભાવ કૈસે કહેં? જ્ઞાનગુણ ઉસે કહતે હૈં કિ જિસમેં મર્યાદા ન હો, ઐસા ગુણ હો. ઇસલિયે વહ પૂર્ણ જાનતા હૈ. જ્ઞાનમેં ઉસે સબ આતા હૈ. ઉપયોગ બાહર નહીં જાતા, અપની પરિણતિમેં રહકર, જ્ઞાન જ્ઞાનમેં રહકર સબ જાનતા હૈ. ઐસા ઉસકા સ્વભાવ હૈ. ઇસલિયે સ્વપરપ્રકાશક ઇસ તરહ હૈ.
પરમેં જાકર, ઉસકા ક્ષેત્ર છોડકર બાહર નહીં જાતા હૈ. અપને ક્ષેત્રમેં રહકર જાને, યાની જ્ઞાન જ્ઞાનકે સ્વરૂપકો જાને, જ્ઞાન જ્ઞાનકો જાને, ઐસા કહનેમેં આતા હૈ. લેકિન વહ જ્ઞાન જ્ઞાનકો જાને ઇસલિયે ઉસમેં દૂસરેકા જ્ઞાન આતા હી નહીં હૈ, ઐસા નહીં હૈ. પૂરે લોકાલોકકા જ્ઞાન, નર્ક, સ્વર્ગ, પૂરે લોકાલોકકા જ્ઞાન, છઃ દ્રવ્ય, ઉસકે દ્રવ્ય- ગુણ-પર્યાય, ભૂત-વર્તમાન-ભવિષ્ય કુછ ન જાને, યદિ વહ નહીં જાનતા હો તો. જ્ઞાનમેં સબ આતા હૈ. અતઃ જ્ઞાન સ્વપરપ્રકાશક હૈ.
કેવલજ્ઞાન હોતા હૈ તબ સહજ જ્ઞાત હોતા હૈ, ઉસકા સ્વભાવ હી હૈ. નહીં હોતા તબતક ઉસકા અધૂરા જ્ઞાન હૈ. સ્વયં અપને સ્વરૂપમેં રહે ઇસલિયે ઉસકા ઉપયોગ બાહર નહીં હોતા, ઇસલિયે નિર્વિકલ્પતાકે સમય ઉસે બાહરકા ઉપયોગ નહીં હૈ. બાકી ઉસકે જ્ઞાનકા નાશ નહીં હુઆ હૈ. જ્ઞાનકી શક્તિ તો અમર્યાદિત હૈ.
મુમુક્ષુઃ- મતલબ ઉપયોગાત્મક રૂપસે બાહરકા જાનના ઉસ વક્ત નહીં હોતા.
સમાધાનઃ- નહીં હૈ, ઉપયોગાત્મક નહીં હૈ. બાકી ઉસમેં ઐસી જાનનેકી શક્તિ નહીં હૈ, ઐસા નહીં હૈ. પ્રત્યભિજ્ઞાન... જ્ઞાન તો હૈ, ઐસા સ્વભાવ હૈ. તો ભૂતકાલકા કુછ જાને હી નહીં, ભવિષ્યકા કુછ જાને હી નહીં. ઐસા નહીં હૈ. કેવલજ્ઞાન હોને- સે પહલે પૂર્વકા સબ જાને ઐસા ઉસકા .. હૈ. નહીં હૈ, ઐસા નહીં.
મુમુક્ષુઃ- પૂર્વકા જાનતા હૈ, વર્તમાન જાનતા હૈ ઔર ભવિષ્યકા..
સમાધાનઃ- ભવિષ્યકા જાને, સબ જાન સકતા હૈ. ઐસા ઉસકા સ્વભાવ હૈ. ઉસકી દિશા પર તરફ-જ્ઞેય તરફ (હૈ). તેરી દિશા બદલ દે. તેરી દિશા સ્વસન્મુખ કર દે. તેરે સ્વદ્રવ્ય તરફ તેરી દિશા બદલ દે. બાકી કુછ જ્ઞાત નહીં હોતા હૈ, ઐસા નહીં હૈ. અપની પરિણતિ સ્વ-ઓર ગયી ઔર ઉપયોગ સ્વયં નિર્વિકલ્પ સ્વરૂપમેં સ્થિર હુઆ, ઇસલિયે બાહરકા ઉપયોગ નહીં હૈ, ઇસલિયે જ્ઞાત નહીં હોતા. ઉસકા સ્વભાવ નાશ નહીં હુઆ. વહ અધૂરા જ્ઞાન હૈ ઇસલિયે ક્રમ-ક્રમ-સે જ્ઞાન જાનતા હૈ. ઉપયોગ અન્દર સ્થિર હો ગયા, ઇસલિયે બાહરકા જ્ઞાત નહીં હોતા.
મુમુક્ષુઃ- ઉપયોગાત્મક સ્થિતિ અલગ હૈ ઔર સ્વભાવકી સ્થિતિ..