૨૪૮
કરનેકી ઐસી શક્તિ અન્દર-સે પરીક્ષક શક્તિ પ્રગટ કરની ચાહિયે કિ યહ સ્વભાવ હૈ, યહ વિભાવ હૈ. લેકિન વહ હુયે બિના નહીં રહતા, અન્દર લગન લગે તો.
દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર, ગુરુદેવ ક્યા કહતે હૈં, ઉસ આશયકો ગ્રહણ કરનેકે લિયે સ્વયં અન્દર તૈયારી કરે ઔર અંતરમેં ચૈતન્યકા સ્વભાવ ગ્રહણ કરનેકી ઐસી અપની તીક્ષ્ણ તૈયારી કરે તો હુએ બિના નહીં રહતા. ઉપાય તો એક હી હૈ. જ્ઞાયક તત્ત્વ ભિન્ન ઔર યહ વિભાવ સ્વભાવ ભિન્ન. મૈં અખણ્ડ જ્ઞાયક હૂઁ. ઉસમેં ગુણભેદ, પર્યાયભેદકા જ્ઞાન ઉસમેં સમા જાતા હૈ. યથાર્થ દૃષ્ટિ હો તો ઉસમેં સબ જ્ઞાન સમા જાતા હૈ. વહ ભેદ, વાસ્તવિક ભેદ ગુણભેદ, પર્યાયભેદકા જ્ઞાન કરતા હૈ. બાકી વિભાવ હૈ વહ અપના સ્વભાવ નહીં હૈ. ઉસસે ભિન્ન પડ જાતા હૈ.
મૈં ચૈતન્યતત્ત્વ ભિન્ન હૂઁ. ઉસમેં અનન્ત ગુણ-સે ભરા હુઆ અખણ્ડ ચૈતન્ય હૂઁ. ઉસમેં કોઈ ભેદભાવ નહીં હૈ. પરન્તુ વહ લક્ષણભેદ ઔર પર્યાયભેદકા જ્ઞાન કરતા હૈ. માર્ગ તો એક હી હૈ-ભેદજ્ઞાન કરનેકા ઉપાય. પરન્તુ ઉસકે લિયે ઉસે તૈયારી ઔર અપની પાત્રતા તૈયાર કરની પડતી હૈ.
એક આત્માર્થકા પ્રયોજન હૈ. બાકી સબ લૌકિક પ્રયોજન ઉસકે આગે ગૌણ હો જાતે હૈં, છૂટ જાતે હૈં. એક આત્માર્થકા પ્રયોજન રહતા હૈ.
મુમુક્ષુઃ- .. ઇસ કાલમેં આપકી બાત ઐસી હૈ. લેકિન પરિણમન નહીં હો રહા હૈ.
સમાધાનઃ- સ્વયંકો કરના હૈ. બારંબાર ઉસકા ઘોલન, મનન આદિ કરના હૈ.
મુમુક્ષુઃ- ઐસે પૂજા કરની ચાહિયે, ઐસા હી કરના ચાહિયે. સર્વ પ્રથમ દૃષ્ટિકા વિષય હી ગ્રહણ કરના?
સમાધાનઃ- રુચિ તો સ્વભાવકો ગ્રહણ કરનેકી હોતી હૈ. પરન્તુ જબતક નહીં હોતા હૈ, તબતક બાહરમેં અશુભભાવ-સે બચનેકે લિયે શુભભાવ આયે બિના રહતે નહીં. વહ કહાઁ ખડા રહેગા? અંતરમેં તો સ્થિર હોતા નહીં, દૃષ્ટિ ભી પ્રગટ નહીં હુયી હૈ, તો લીનતાકી બાત તો બાદકી હૈ. દૃષ્ટિ અથવા લીનતા અંતરમેં જાનેકા કુછ પ્રગટ નહીં હુઆ હૈ, માત્ર રુચિ કરતા હૈ. રુચિ સ્વભાવકો ગ્રહણ કરનેકી હૈ, પરન્તુ ઉસકા ઉપયોગ કહાઁ સ્થિર રહેગા? ઇસમેં નહીં રહેગા તો અશુભમેં જાયેગા. શુભભાવમેં વહ ખડા રહતા હૈ.
સ્વયંકો પ્રગટ નહીં હુઆ હૈ, પરન્તુ જિસને પ્રગટ કિયા હૈ (ઐસે) જિનેન્દ્ર દેવ, ગુરુ ઔર શાસ્ત્ર પર ઉસે મહિમા ઔર ભક્તિ આયે બિના નહીં રહતી. મહિમા ઔર ભક્તિ આયે ઇસલિયે (કહતા હૈ કિ) મૈં કિસ તરહ આપકી પૂજા કરુઁ? કિસ તરહ મૈં ભક્તિ, સેવા કરુઁ? મૈં મેરેમેં તો કુછ પ્રગટ નહીં કર સકતા હૂઁ, પરન્તુ આપને જો કિયા ઉસકા મુઝે આદર હૈ. ઇસલિયે ઉસે બીચમેં પૂજા, ભક્તિ આદિ આતા હૈ. અમુક ઐસા કરના હી ચાહિયે, ઐસા નહીં, પરન્તુ ઉસે ઐસી ભાવના આતી હૈ. ઉસે અશુભકી રુચિ નહીં